اشتهای بالای طلا و مس در مصرف آب

به گزارش خبرنگار شمانیوز و به نقل از سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران(ایمیدرو): از میان فلزات و آلیاژهای آهن، فولاد، طلا، مس، آلومینیوم، محصولات سیمانی و شن و ماسه، بیشترین مصرف آب مربوط به تولید فلز طلا و پس از آن تولید فلز است. در حالی که صنعت شن و ماسه و سیمان کمترین میزان مصرف آب را به خود اختصاص داده اند.

براساس مطالعات جهانی به طور متوسط بیش از 70 درصد مصرف آب در بخش کشاورزی و 20درصد آن در بخش کل بخش صنعت صورت می گیرد.

میزان مصرف آب در تولید فلزات مختلف

مطالعات سال 2015 نشان می دهد، به طور متوسط در یک کارخانه تولید فولاد حدود 25تا 28 مترمکعب آب مصرف می شود و امکان دارد که این میزان برای برخی از کارخانه ها به مقادیر بالاتر هم برسد. این در حالی است که میزان مصرف آب در فرایند تولید هر تن فلز آلومینیم در کشور چین حدود 18/2مترمکعب و در سایر کشورها بجز چین حدود 9/6مترمکعب برآورد شده است.

همچنین تولید هرتن مس براساس نوع فرایند تولید و نوع سنگ معدن 128 تا 267مترمکعب است. برای تولید یک تن طلا نیز براساس نوع فرآیند تولید و نوع سنگ معدن 314هزار تا 433هزار مترمکعب آب مورد نیاز است.

مصرف آب برای تولید هرتن سیمان پورتلند حدود 2 تا 2.6 مترمکعب و مقدار آب مصرفی در ماسه شویی ها ی معمولی با توجه به ظرفیت ورودی آن می تواند بین 300تا 1500مترمکعب بر ساعت باشد.

در ایران بیشترین میزان مصرف آب در بخش های تولید آهن اسفنجی و تولید فولاد خام است، بنابراین باید با مدیریت صحیح در این بخش ها الگوهای مناسبی ارائه شود. البته آمارها نشان می دهد که میزان مصرف آب فولادمبارکه اصفهان به ازای تولید هر تن گندله، آهن اسفنجی و فولاد خام تولیدی از سال 1392تا 1396کاهش داشته است. ( شرکت فولاد مبارکه سال گذشته اعلام کرد مصرف آب برای هر تن فولاد را از 16.6 متر مکعب به 4.3 متر مکعب کاهش داده است که نشان از کاهش 75 درصدی مصرف در این شرکت می دهد.)

طی مدت یاد شده(92-96)، به طور متوسط مصرف آب مجتمع طلای موته به ازای تولید هر کیلوگرم طلا در سال برابر 1500مترمکعب است.

میزان مصرف آب در مجتمع مس سرچشمه(در سال های 93-97) در 3 واحد تغلیظ، لیچینگ و پالایشگاه طی مدت مذکور روند کاهش داشته است. این روند در سال97 بسیار چشمگیر بوده و در واحد تغلیظ به 13.92مترمکعب، واحد لیچینگ 12.68 مترمکعب و در پالایشگاه به 1.64 مترمکعب در هر تن کاهش یافته است.

فاصله با استانداردهای جهانی

کارخانه های تولید فولاد و گندله سازی کشور نیازمند بازنگری اساسی در زمینه مدیریت منابع آب و اصلاح فرایندهای مصرف و بازیافت آب هستند. با این حال، کارخانه های تولید مس در بخش تغلیظ و حل سازی تا حد زیادی توانسته اند مصرف آب را مدیریت کرده و عملکرد خود را به استانداردهای جهانی نزدیک کنند.

مصرف آب در بخش طلا درکشور حدود پنج برابر مصرف جهانی است و نیازمند تدوین و اجرای طرح های ویژه است.

چالش های مدیریت منابع آب در بخش معدن و صنایع معدنی

عدم اصلاح قیمت آب و نبود برنامه مشخص برای واقعی کردن نرخ آن، فقدان سیاست ها و برنامه های آمایش سرزمین برای مشخص شدن اولویت های بهره برداری از منابع آب در معادن و صنایع معدنی، مصرف غیر بهینه آب برای تولید محصولات معدنی و پایین بودن نرخ بهره وری، فقدان نگرش اقتصادی به آب در کشور، محدودیت منابع مالی برای تأمین آب مورد نیاز صنعتی و معدنی، فقدان نظام مدیریت یکپارچه منابع آب، کمبود خدمات و صنایع پشتیبانی بخش آب، عدم خوداتکایی مالی و رشد خصلت های بنگاهداری اقتصادی در نظام مدیریتی آب برخی از چالش ها ی پیش رو در مدیریت منابع آب در این حوزه است.

همچنین از دیگر چالش های موجود در این حوزه را می توان آلودگی منابع آب مصرفی در بخش صنعتی به واسطه انواع پساب ها و پسماندهای دارای منشأ صنعتی و معدنی، عدم استفاده مجدد از پساب های گوناگون در بخش معدن و صنایع معدنی، بی توجهی به میزان و نوع مصارف آب در صنایع معدنی از دیدگاه اقتصاد آب، کمبود و ناهماهنگی در قوانین، ضوابط و روش های اجرایی در زمینه های مرتبط با آب، استفاده از مواد شیمیایی نامناسب و تخلیه آلودگی های ناشی از آنها در منابع آب، نامناسب شدن کیفیت آب آشامیدنی در اثر تغییرات اکولوژیک و زیست محیطی و دفع فاضلاب و زباله ها و عدم رشد کافی و هماهنگ تجهیزات مرتبط دانست.

راهکارهای مدیریت منابع آب

دو راهکار اصلی برای مدیریت منابع آب استفاده از آب شور دریا به جای آب شیرین (شیرین سازی آب دریا) و استفاده از فرایندهای بازیافت آب در کارخانه های صنعتی- معدنی از جمله استفاده از تیکنرهای آبی و فیلتراسیون است.

به منظور مدیریت کارآمد منابع و اصلاح الگوی مصرف آب در معادن و صنایع معدنی راهکارهای مختلف فنی و اجرایی، تقنینی، نظارتی و سیاستگذاری وجود دارد که می توان با توجه به تجربه کشورهای موفق دنیا و بومی سازی این روشها، گام مهمی در مدیریت منابع و اصلاح الگوی مصرف آب در حوزه معدن و صنایع معدنی برداشت. نگاه ملی به مسئله آب و ایجاد درک مشترک و هماهنگی میان دستگاه ها و نهادهای دخیل در این موضوع، آمایش سرزمین، تدوین برنامه راهبردی مدیریت منابع آب، اصلاح قیمت آب، حمایت از پژوهش های دانشگاهی فناورانه و ایجاد ارتباط تنگاتنگ با صنعت، نظارت و پایش مستمر کیفیت وکمّیت مصرف آب در معادن و صنایع معدنی، آموزش و استانداردسازی، انجام اقدامات فنی _ مهندسی در محیط معادن و واحدهای فراوری از جمله راهکارهای عمده مدیریت منابع و اصلاح الگوی مصرف آب در حوزه معدن و صنایع معدنی هستند.