تامین مالی نیروگاه کورده مطابق با استانداردهای بین‌المللی

به گزارش شمانیوز به نقل از سامان رسانه، بانک سامان در راستای مسئولیت‌های اجتماعی خود در حوزه محیط‌زیست و انرژی‌های نو، تأمین مالی نیروگاه خورشیدی 10 مگاواتی کورده لارستان را انجام داده است. تسهیلات بانکی پروژه مذکور در قالب مشارکت مدنی برای شرکت پارس انرژی تخت جمشید تأمین شده است. این روند با کنترل‌های دقیق بانک سامان پیشرفتی نزدیک به 5/81 درصد تا پایان خردادماه را نشان می‌دهد و قرار است با تکمیل شدن پروژه هم‌زمان با هفته دولت شاهد اتصال به شبکه برق سراسری و افتتاح رسمی این نیروگاه 10 مگاواتی در منطقه کورده شهر لارستان از توابع استان فارس باشیم. آنچه در ادامه می‌خوانید، گفتگویی است با دکتر حسین نقی پور منصور رئیس اداره تأمین مالی و مدیریت طرح‌های بانک سامان تا اطلاعات بیشتری از این پروژه زیست‌محیطی کسب کنیم.

ـ آقای دکتر منصور به‌عنوان سؤال نخست بفرمایید، چرا بانک سامان در حوزۀ انرژی­­های نو و انرژی­های تجدید پذیر ورود کرده و در حال پیشبرد این پروژه است؟

بانک سامان سعی دارد پروژه‌هایی را تأمین مالی کند که این پروژه‌ها مطابق با سیاست‌ها و اهداف بلندمدت بانک هم‌راستا بوده و همچنین در راستای سیاست‌های اقتصادی و جزء پروژه‌های اولویت‌دار کشور باشند و ضمن قابل‌قبول بودن شرایط فنی، اقتصادی و مالی طرح برای بانک ضوابط و مقررات زیست‌محیطی و اجتماعی را نیز رعایت کرده باشند.

در حال حاضر ما سعی کرده‌ایم تأمین مالی انرژی‌های تجدید پذیر را در اولویت برنامه‌های کاری خود قرار دهیم. ما آماده هستیم این اولویت را تا زمانی که سازمان ساتبا بتواند بازپرداخت تسهیلات را مطابق با قراردادهای PPA (خرید تضمینی برق) پشتیبانی و بدون تأخیر پرداخت نماید، در اختیار مشتریان و متقاضیان خود قرار دهیم.

ـ لطفاً توضیحی در خصوص تأمین مالی پروژه نیروگاه خورشیدی و شرایط این پروژه ارائه کنید.

بهتر است قبل از پاسخ به این سؤال، تعریف مختصری از تأمین مالی را داشته باشیم. متخصصین اقتصادی معتقدند به‌طورمعمول کارگزاران اقتصادی در طول زمان دارای یک جریان درآمدی و یک جریان هزینه‌ای هستند که لزوماً این‌ها باهم منطبق نیستند و شکافی که بین درآمد و هزینه وجود دارد لازم است پر شود؛ بنابراین، به فرآیندی که بتواند منابع مالی را  برای سرمایه‌گذاری جمع‌آوری یا افزایش دهد، «تأمین مالی» گفته می‌شود. معمولاً تأمین مالی، روش‌های مختلفی دارد که اساساً 4 روش تخصصی آن بیشتر مورداستفاده قرار می‌گیرد. بر این اساس، یک شیوه تأمین مالی داخلی از منابع داخلی است، شیوه دیگر تأمین مالی با منابع خارجی است، همچنین سرمایه‌گذاری نیز مدل دیگری در این خصوص است؛ اما معمولاً در بانک‌های ایرانی، تأمین مالی داخلی کوتاه‌مدت مورداستفاده قرار می‌گیرد. نمونه آن اعتبار تجاری، وام‌های بانکی، وام‌های مؤسسات مالی تجاری، صدور اسناد تجاری است که درمجموع به آن‌ها «تأمین مالی کوتاه‌مدت» گفته می‌شود. درنهایت مدل دیگر نیز تأمین مالی بلندمدت است که سهام عادی، سهام ممتاز، اوراق صکوک، اوراق قرضه، اوراق بهادار قابل‌تبدیل به اوراق ازجمله‌ی آن‌هاست.

تأمین مالی خارجی معمولاً به‌صورت سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) و یا به‌صورت روش‌های قرضی (استقراضی)، فاینانس، یوزانس، خطوط اعتباری و یا به‌صورت وام‌های بین‌المللی انجام می‌گیرد.

و از روش‌های متداول تأمین مالی؛ خانواده‌های BOT ، یا BOO، BIT، BIO را می‌توان نام برد.

 آن چیزی که ما در پروژه نیروگاه خورشیدی کورده مدنظر قرارداده‌ایم، ترکیبی از وام‌های بانکی و سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی است که بر این اساس، 50 درصد تأمین مالی طرح توسط خود صاحب طرح به‌عنوان  FDI از کشور ایرلند تأمین مالی شد و 50 درصد تأمین مالی آن را بانک به‌صورت تسهیلات مشارکت مدنی در اختیار شرکت پارس انرژی تخت جمشید قرارداد.

ـ چرا کورده برای احداث این نیروگاه انتخاب شد و چرا بانک به این پروژه ورود کرد؟

همانطوریکه استحضار دارید بانک در مکان‌یابی پروژه‌ها ورود نمی‌کند، بلکه این مشتریان هستند که در این خصوص تصمیم می‌گیرند؛ اما معمولاً قبل از اینکه مشتری مکان‌یابی پروژه را انجام دهد، سازمان ساتبا یک مطالعه امکان‌سنجی پایه‌ای در این خصوص انجام داده که در کدام نقطه از ایران، انرژی خورشیدی بهره‌وری بیشتری را دارد؛ بنابراین زمانی که متقاضیان برای ساخت چنین پروژه‌ای اقدام می‌کنند، از طرح‌ها و مطالعات ساتبا نیز بهره می‌گیرند که راه‌اندازی پروژه در کدام منطقه از ایران توجیه‌پذیر است. لذا ازآنجایی‌که مشتری ما استانداردها را رعایت کرده و منطقۀ فارس را به‌عنوان مکان‌ پروژه خود انتخاب کرده است و مطابق با مطالعات ساتبا و بر اساس مطالعات اقتصادسنجی پروژه در مرحله ارزیابی طرح‌های این بانک از بهره‌وری مناسب برخوردار است و همچنین با توجه به:

• پاک و بدون آلودگی (حذف انتشار گازهای گلخانه‌‌ای ازجمله دی‌اکسید کربن)
• بی‌پایان بودن انرژی خورشیدی
• رایگان و در دسترس بودن این انرژی در کشور
• کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی
• هزینه کم تولید در طولانی‌مدت و هزینه کم نگهداری از تأسیسات تولید آن
• امن و بی‌خطر بودن
• حمایت دولت بر اساس برنامه ششم توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور بصورت تضمین خرید برق به مدت 20 سال از این صنعتنکته مهم این است که ما در این پروژه، مسائل زیست‌محیطی، اقتصادی، اجتماعی و سایر موضوعات را به‌صورت دقیق رصد می‌کنیم و با این اقدامات به محقق نمودن اهداف کلیدی کشور در این حوزه‌ها کمک کرده و عملاً دولت را برای تحقق بخشی از برنامه ششم توسعه اقتصادی کشور یاری می‌نماییم._  لطفاً در این خصوص توضیح دهید که بانک سامان چگونه پروژه‌ها را تأمین مالی می‌کند؟در این ساختار ما براساس چرخۀ پروژه که عبارت‌اند از: 1- مرحلۀ ارزیابی طرح، 2- مرحلۀ اجرای طرح و 3- فاز نهایی تحویل طرحبنابراین بانک از طریق این گزارش‌های، بررسی می‌کند که اگر پروژه با مشکلاتی مواجه است، از چه طریقی به وام‌گیرنده کمک نماید تا طرح مطابق برنامه به سرانجام برسد.بانک سامان از مشاور خدمات مدیریت طرح انتظار دارد که پیشرفت فیزیکی و پیشرفت مالی را در سیستم نرم‌افزاری که موردقبول این بانک باشد ثبت و ضبط نماید؛ این سیستم فارغ از سیستم وام­گیرنده است و گزارش‌های آن مطابق با قرارداد بین تسهیلات گیرنده و مشاور مدیریت طرح می‌تواند در اختیار ذینفعان پروژه قرار گیرد.
• به‌منظور تسهیل و شفافیت بیشتر در تصمیم‌گیری. این بانک پس از مصوب شدن طرح، استانداردها و دستورالعمل‌های خودش را جزء ضمایم مصوبه به وام‌گیرنده ابلاغ می‌کند که باید در طول اجرای طرح آن‌ها را رعایت نمایند. این مدل نظارتی برگرفته از روش بانک جهانی و بانک توسعۀ اسلامی است که در این بانک مورداستفاده قرار می‌گیرد؛ و اگر بانکی بخواهد در تأمین مالی طرح‌ها و یا تأمین مالی سرمایه در گردش واحدهای تولیدی بدهی معوقه‌ای نداشته باشد و سرمایه‌گذاری‌اش به مشکل نخورد، حتماً باید این از استانداردها الگو بگیرد. قطعاً، این‌طور نیست که با گرفتن وثیقۀ بیشتر، بتوان تأمین مالی را کنترل کرد؛ بنابراین وقتی هم قوانین بانک مرکزی و هم دستورالعمل‌های بانک را در این نوع پروژه‌ها رعایت کنیم، مطمئناً این طرح‌ها محقق می‌شود.  یک‌بار دیگر تأکید می‌کنم که با وثایق زیاد گرفتن هیچ‌وقت نمی‌توان، جلوی معوقات بانکی را گرفت بلکه با رعایت استانداردهای بین‌المللی است که می‌توان از بدهی‌های معوق جلوگیری کرد؛
• بنابراین اصلی‌ترین هدف مدیریت طرح توانمند کردن وام‌گیرنده است. ما در بانک سامان تسهیلات را بر اساس برنامۀ تدارکاتی که در مرحلۀ ارزیابی طرح از صاحبان و متقاضیان طرح دریافت کرده‌ایم تخصیص می دهیم.
• پروژه و یا طرح‌ها را براساس استانداردها و قوانین و مقررات ارزیابی می‌کنیم، گزارش ارزیابی‌شده پس از تصویب کمیسیون اعتبارات کلان و یا حیات مدیره بانک با امضای قرارداد و اعطای تسهیلات وارد فاز اجرایی می‌گردد. در این فاز از چرخه پروژه، بانک استفاده از خدمات تیمی را به نام «مشاور خدمات مدیریت طرح» بر اساس شرایط تسهیلات بلندمدت این بانک برای گیرنده تسهیلات الزامی می‌داند. مشاور خدمات مدیریت طرح، با داشتن شرح خدمات مشخص، استانداردها و مصوبۀ بانک سامان را رعایت کرده و بسته به زمان و نوع پروژه، هر سه ما یک‌بار و یا هر دو ماه یک‌بار، گزارش‌های پیشرفت فیزیکی و مالی طرح را به اداره تأمین مالی و مدیریت طرح‌های بانک برای ارائه عملکرد به کمیسیون اعتبارات کلان تهیه و تحویل می‌دهد. کمیسیون نیز گزارش‌ها را از طریق اداره تأمین مالی و مدیریت طرح‌های بانک ارزیابی و رصد می‌کند که آیا اهداف پیش‌بینی‌شده طرح محقق می‌شود یا نه و یا اینکه آیا منابع مالی مطابق با برنامه تدارکات و برنامه پرداخت‌ها که در اسناد طرح موجود است مطابقت می‌کند؟ و یا اینکه چند درصد منابع مالی نسبت به پیشرفت فیزیکی تخصیص‌یافته و این تخصیص‌ها با اهداف طرح مطابقت دارد؟ اهداف پیش‌بینی‌شده در اجرای طرح محقق شده است؟ آیا طرح به مشکلی برخورد کرده است یا نه؟
• ما در بانک سامان ساختاری به نام «ادارۀ تأمین مالی و مدیریت طرح‌ها» ایجاد کرده‌ایم که این ساختار، برگرفته از استانداردهای بین‌المللی نظیر بانک جهانی و بانک توسعۀ اسلامی است. در این خصوص باید به عرض برسانم که بانک سامان بانکی است پیشرو که این استانداردهای بین‌المللی را در ایران رعایت می‌کند.
• این نکته مهمی است که ما منابع بانک را در راستای اهداف برنامه‌های توسعه‌ای کشور قرارداده و از این مسیر به فکر درآمدزایی برای سپرده‌گذاران بانک نیز باشیم.
• ما را برآن داشت که از این پروژه حمایت کنیم.

- لطفا در خصوص نحوه تامین مالی این پروژه، توسط بانک سامان هم توضیح دهید.

بانک سامان در تاریخ 97/8/23 یک حد اعتباری به‌اندازۀ 23 میلیارد و 600 میلیون تومان در اختیار شرکت پارس انرژی تخت جمشید قرار داد که این شرکت نیز با تأمین مالی 50 درصدی سهم خود که معادل همان 23 میلیارد و 600 میلیون تومان است طرح مذکور را به‌صورت سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی مطابق برنامه تدارکات در حال انجام دارد.

این طرح در منطقۀ کورده در شهرستان لارستان، استان فارس در حال اجرا است. پس از اعطای تسهیلات و پرداخت‌های انجام‌یافته از سوی بانک سامان و شرکت پارس انرژی تخت جمشید از اسفند سال 97 تا خرداد سال 98 حدود 5/81 درصد پرداخت‌ها مطابق با اهداف پروژه انجام‌یافته و ازنظر فیزیکی نیز در حال حاضر حدود 76 درصد پیشرفت فیزیکی آن محقق شده است.

ـ پس در آینده شاهد افتتاح پروژه هستیم؟

شرکت پارس انرژی تخت جمشید، تجهیزات و ماشین‌هایی که نیاز به خرید از خارج داشت را خریداری کرده و در مرحلۀ ترخیص تجهیزات از گمرک است و پس از نصب آن در سایت، امیدوار هستیم که ظرف دو ماه آینده پروژه به مرحلۀ بهره‌برداری برسد.

ـ در گزارش اولیه این پروژه تأکید زیادی در حوزۀ محیط‌زیست صورت گرفته، دقیقاً چه استانداردهای محیط‌ زیستی در زمان احداث پروژه رعایت شده است؟

یکی از مواردی که برای بانک سامان مهم و حساس است، تأمین مالی برای پروژه‌هایی است که ازنظر مسائل زیست‌محیطی به محیط‌زیست ایران آسیب نرسانند.

این نکته را باید بدانیم که پروژه نیروگاه خورشیدی کورده، یک پروژه انرژی تجدید‌پذیر است و همۀ پروژه‌های تجدید‌پذیر ازنظر سازمان حفاظت محیط‌زیست از نوع گرید c محسوب می‌شوند و نیازی به ارزیابی زیست‌محیطی ندارند. بااین‌حال بانک سامان بازهم برای این موضوع 8 استاندارد را در برنامۀ خود قرارداد. در این خصوص باید بگویم که کاربری زمین برای ما خیلی مهم است و تأکیدداریم که اجرای پروژه، کشاورزی را دچار مشکل نکند. همچنین، امکاناتی که در سایت وجود دارد، آب‌وخاک کشور را دچار آلودگی نکند. در کنار آن، آلودگی صوتی، هوا و مادۀ خطرناک در منطقه پخش نکند و بر روی زندگی افرادی که در منطقه زندگی می‌کنند، تأثیر منفی نگذارد. درمجموع، ما با متخصصینی که در اختیار می‌گیریم، تمامی این نکات را رعایت می‌کنیم. نکته مهم دیگر این است که در مرحلۀ اجرا و ساخت پروژه، نکات مربوط به آثار تاریخی را نیز در نظرخواهیم گرفت و همچنین موضوعات اجتماعی طرح نیز کاملاً محاسبه می‌شود تا اختلال اجتماعی و سلب مالکیت و تضیع حقوق افراد پیش نیاید. همچنین، بانک سامان رعایت این استانداردها در طرح را اعمال کرده و دستورالعمل‌هایش را برای وام‌گیرنده الزام می‌داند؛ و وام‌گیرنده لازم است از این موضوع، مواظبت کرده و وظیفۀ اجتماعی خود را در حوزه اقتصاد رعایت کند. درنهایت باید بگویم برای ما آیندۀ کشور و توسعه پایدار خیلی مهم‌تر از مسائل گذری اقتصادی و مالی است.

ـ در خصوص بازدهی طرح هم توضیحی ارائه کنید.

همان‌طور یکه مستحضر هستید، تولیدی پروژه نیروگاه کورده تنها یک خریدار اصلی به نام وزارت نیرو (ساتبا) را دارد. این محصول برای این واحد تولیدی با احتساب یک ضریب تعدیل که در قرارداد خرید تضمینی برق از سوی خریدار لحاظ گردیده است محاسبه گردیده و مطابق قرارداد از سوی ساتبا به قیمت روز از تولید کننده مطابق صورتحساب خریداری می‌گردد؛ که این فرمول یک قیمت پایه و یک ضریب تعدیل دارد؛ بنابراین بر اساس ضریب تعدیل خرید برق را انجام داده و مطابق قراردادی که دارد پرداخت‌هایش را انجام می‌دهد. قرارداد کورده هم از این شیوه مستثنی نبوده و ضریب تعدیل به آن تعلق می‌گیرد و چون صورت‌وضعیت‌هایش را بر اساس ضریب تعدیل دریافت می‌کند و یارانه‌ای که در ضریب تعدیل به آن تعلق می‌گیرد، در قیمت افزایش و کاهش قیمت دلار و هر نوع ارز خارجی لحاظ شده است. با این اوصاف می‌توان گفت که پروژه در نقطه سر به سری 5/18 تا 6/18 درصد فروش دارد و در این مرحله به سوددهی می‌رسد. میانگین موزون طرح هم 16 درصد است که میانگین خیلی خوبی است و 16/19 درصد نرخ بازدهی داخلی دارد که بانک همان 18 درصد را رصد می‌کند و تمام هزینه‌های تأمین مالی را در این رقم پوشش می‌دهد.

ـ اگر نکته‌ای در پایان دارید بفرمایید.

ما اعتقادداریم که منابع مالی در کشور فراوان است و از بخشی به بخش دیگر بر اساس سیاست‌های پولی و مالی در حال جابجایی است، یکی از مشکلات رایج که در صنعت بانکداری کشور وجود دارد نظارت بر مصرف است، بانک‌های کشور با بدهی‌های معوقه‌ بیشتری سروکار دارند که یکی از دلایل عمده آن را می‌توان به برخی سیاست‌های پولی و مالی نامناسب و همچنین تأمین مالی بدون نظارت نام برد. نکته مهم این است که ببینیم بانک‌های دنیا چه می‌کنند که از بدهی‌های معوق جلوگیری کنند؛ ما نباید فقط با گرفتن وثایق سنگین، دست و پای همدیگر را در تأمین مالی طرح‌ها ببندیم، بلکه باید بر طرح نظارت و مدیریت داشته باشیم. این دقیقاً کاری است که بانک سامان آن را انجام می‌دهد و من دوست دارم سایر بانک‌های کشور هم از تجارب بانک‌های بین‌المللی در این زمینه بهره بگیرند و بانک سامان افتخار دارد در صورت نیاز، این تجربه مناسب و موفق خود رابه سایر بانک‌های کشور تسری دهد.