رپرتاژ آگهی
زلزله تهران، فاجعه‌ای ورای تصور
هر ایرانی حتما تا‌به‌حال شنیده است که تهران در شهری ساخته‌شده بر روی گسل‌های خطرناک زلزله‌خیز است. اگر ساکن این شهر به‌عنوان یکی از بزرگترین شهرهای جهان ازنظر جمعیت و مساحت زندگی می‌کنید، ممکن است از این بابت نگرانی‌هایی داشته باشید.
اما زلزله‌ی تهران چقدر محتمل است؟ خسارات احتمالی ناشی از آن چه میزان خواهد بود؟ چطور می‌توان با آن مقابله کرد؟ در این مقاله به این سوالات با بررسی آخرین آمار و اطلاعات ارائه‌شده توسط مراجع و تحقیقات معتبر پاسخ خواهیم داد. اگر شما نیز نگران وقوع زلزله در تهران هستید با ما همراه شده و ضمن کنترل نگرانی خود، با راه‌کارهای مقابله با خسارات آن آشنا شوید.
زلزله احتمالی تهران چقدر جدی است؟
این واقعیت انکارناپذیر است که تهران بر روی چندین گسل بزرگ زلزله ساخته شده و متاسفانه در طول دهه‌ها توسعه‌ی بی‌رویه و فکرنشده‌ی این شهر، خسارات احتمالی هرگونه‌ی حادثه طبیعی در آن ازجمله زلزله بالاست. خطرناک‌ترین گسل‌های تهران عبارتند از:
- گسل مشا
- گسل فشم
- گسل شمال تهران
- گسل نیاوران
- گسل تلو پایین
- گسل محمودیه
- جنوب ری
- گسل شیان
- گسل کوت
در زمان نگارش این مقاله در آخر سال ۱۴۰۱، حدود یک ماه از زلزله‌ی فاجعه بار ترکیه گذشته و به همین دلیل بسیاری از کارشناسان و مردم نگران وقوع حادثه‌ی مشابه در تهران هستند. مطالعات نشان می‌دهد که به‌طورمتوسط هر ۱۵۸ سال یکبار، در این منطقه، زلزله‌ای بزرگ با مقیاس تقریبی هفت ریشتر رخ داده است.
آخرین زلزله‌ی بزرگ تهران مربوط به حوالی سال ۱۲۰۸ هجری شمسی، یعنی ۱۹۳ سال پیش با مقیاس بیشتر از هفت ریشتر بوده است. با توجه به طولانی‌تر شدن فاصله‌ی دو زلزله پیاپی بزرگ در این منطقه، پیش‌بینی می‌شود زلزله بعدی، قوی‌تر هم باشد. دلیل این موضوع انباشتگی انرژی بیشتر در زمین است که احتمال وقوع زلزله‌ای تا هشت ریشتر را نیز پدید می‌آورد.
برای درک میزان احتمال وقوع زلزله در تهران، توجه به گزارش مطالعات دانشگاه کمبریج می‌تواند کمک‌کننده باشد. این تحقیقات می‌گوید که تهران، پنجمین شهر پرخطر جهان ازنظر احتمال وقوع بلایای طبیعی است. شهر بعدی از ایران در این رتبه‌بندی، قم، با رتبه‌ی ۲۵ است.
خسارات زلزله احتمالی تهران بر اساس تحقیقات
در سال ۲۰۰۰ میلادی (۱۳۷۸ شمسی) تحقیقاتی از سوی فریبرز ناطق‌الهی مهندس سازه شناخته‌شده انجام شد که نشان می‌داد وقوع زلزله در آن زمان، می‌توانست ۱٫۴ میلیون نفر از جمعیت تهران را به کام مرگ کشانده و حدود ۶۰ درصد از این شهر را نابود کند.
نتایج تحقیقاتی دیگر در سال ۱۳۹۷ نیز نشان می‌دهد که گسل شمال تهران هر ۳۰۰۰ تا ۳۵۰۰ سال یکبار فعال شده و زلزله‌ای بزرگ را سبب شده است. بازه‌‌ی زمانی که اکنون در آن زندگی می‌کنیم. این مطالعه که توسط مهدی زارع استاد پژوهشگاه زلزله‌شناسی دانشگاه تهران انجام شد، نشان داد که در فاصله‌ی سال‌های ۱۴۰۳ تا ۱۴۰۹ به احتمال ۴۰ تا ۷۰ درصد، شاهد وقوع این زلزله خواهیم بود. زلزله‌ای که احتمالا شهرهای اطراف تهران مانند کرج، ورامین و دماوند را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد. نتایج مطالعات این استاد دانشگاه تهران نشان می‌دهد که خسارات تقریبی زلزله‌ی احتمالی به‌صورت زیر خواهد بود:
- ویرانی حدود ۶۴۰ هزار مسکن (از مجموع حدود ۱٬۱۰۰٫۰۰۰ ساخته‌شده تا سال ۱۳۹۷)
- کشته شدن حدود ۱٫۵ میلیون نفر
- زخمی شدن حدود چهار میلیون و سیصد هزار نفر
در تحقیقات گروه همکاری‌های بین‌المللی ژاپن جایکا (JICA) نیز حاکی از احتمال فعال شدن سه گسل شمال تهران، مشا و جنوب ری از بقیه بیشتر است. طبق این تحقیقات، شدت زلزله‌ی احتمالی درصورت فعال شدن گسل شمال تهران، بین هفت تا ۷٫۵ ریشتر است. به‌طورخلاصه درصورت وقوع یک زلزله‌ی هفت ریشتری به مرکزیت تهران با شعاع ۱۰۰ کیلومتر، شاهد بزرگترین زلزله‌ی قرن خواهیم بود.
نقش میلگرد و دیگر مقاطع فولادی در اسکلت‌سازی مدرن برجسته است. شرکت فولادسازان راه ابریشم با وب‌سایت فولادینو، یکی از اصلی‌ترین فروشگاه‌های اینترنتی این محصولات در کشور است. با مراجعه به این وب‌سایت امکان استعلام قیمت میلگرد امروز از بهترین تولیدکننده‌های این صنعت در کشور و سفارش‌گذاری نامحدود آن را خواهید داشت.
چطور می‌توان از زلزله تهران جان سالم به در برد؟
با وجود آمارها و پیش‌بینی‌های ترسناکی که نسبت به زلزله‌ی تهران می‌شود باید گفت که این شهر تنها شهر زلزله‌خیز بزرگ جهان نیست. شهرهای زیادی در جنوب شرق آسیا مرتبا زلزله‌های شدید را تجربه می‌کنند؛ اما توانسته‌اند با اتکا به علوم مدیریتی، شهرسازی و ساختمان‌سازی خسارات این حادثه را گاه تا نزدیک به صفر نیز کاهش دهند. بنابراین می‌توان گفت که اصلی‌ترین راه به در بردن جان سالم از زلزله‌ی تهران، مقاوم‌سازی ساختمان‌ها و سازه‌هاست. موضوعی که همت شهروندان، دست‌اندرکاران صنعت ساخت‌وساز و دولت را می‌طلبد. در ادامه، مهم‌ترین راه‌کارهای مقاوم‌سازی ساختمان در برابر زلزله را مرور می‌کنیم.
استفاده از مصالح مناسب و سبک
جایگزینی مصالح سنگین و سنتی مانند آجر و بلوک‌های بتنی با سازه‌های سبک‌تری که در برابر زلزله به جای فروپاشی می‌توانند نوسان کنند، یک راه‌کار اصلی کاهش تلفات جانی و مالی زلزله در سراسر دنیاست. یکی از این محصولات، میلگرد بستر است. با کلیک روی لینک زیر، اطلاعات مفیدی درباره‌ی این محصول و نیز قیمت و تولیدکننده‌های برتر آن به دست خواهید آورد.
https://fooladino.com/products/wire/ladder-rebar
میلگرد، همچنین مقاومت بتن در برابر نیروهای فشاری و برشی را افزایش می‌دهد.
پی ریزی فونداسیون انعطاف پذیر
هنگام زلزله، بیشترین و اولین قسمت ساختمان که متحمل تکان‌های شدید می‌شود، فونداسیون است. اگر این بخش به گونه‌ای ساخته شود که بتواند فشارهای وارده به خود را جذب کرده، دوباره به زمین بازگردانده و فرو نریزد، خسارات وارده به ساختمان و ساکنانش نیز کاهش می‌یابد. قرار دادن ساختمان بر روی پدهای انعطاف‌پذیر فولادی و لاستیکی یکی از راه‌کارهای پیش رو در این زمینه است.
اسکلت سازی مدرن
اسکلت ساختمان، بخش زیادی از وزن آن را تشکیل می‌دهد. درصورتی‌که فونداسیون نتواند تکان‌های زلزله را تحمل کند، اولین قسمتی که درگیر می‌شود، اسکلت است. به‌کارگیری روش‌ها و تکنولوژی‌های مدرن اسکلت‌سازی مانند LSF (یک سازه‌ی پیش‌ساخته و سبک فلزی) می‌تواند تا حد زیادی وزن ساختمان را کاهش دهد.
شمع کوبی ساختمان
شمع‌کوبی نه‌تنها روشی برای ساختمان‌سازی ضدزلزله است بلکه به‌عنوان روشی برای مقاوم‌سازی ساختمان‌های از پیش ساخته‌شده و حتی قدیمی نیز مطرح می‌شود. این عملیات به‌خصوص برای ساختمان‌هایی انجام می‌شود که خاک محل ساخت آن‌ها مقاومت پایینی دارد. این ساختمان‌ها با زلزله‌های نه‌چندان قوی نیز احتمال ریزش دارند. طی عملیات شمع‌کوبی، ستون‌هایی از جنس بتن، چوب و غیره در زمین تا عمق نسبتا زیاد فرو می‌روند تا بار ساختمان را به جای سطوح فوقانی به لایه‌های زیرین زمین که توان تحمل بیشتری دارند منتقل کنند.
دیگر روش های ضدزلزله سازی ساختمان
- استفاده از میراگر، دمپر و جداساز
- اتصالات درست و مقاوم در برابر نیروهای برشی و پیچشی
- استفاده از ساندویچ پانل
- افزودن دیوارهای برشی
- افزودن بادبند
- استفاده از ژاکت‌های بتنی و فلزی
- مقاوم‌سازی دیوارها به روش FRP
- ساخت‌وساز و نقشه‌ی اصولی
سخن آخر
حدس و گمان‌ها درباره‌ی زمان و شدت زلزله‌ی تهران زیاد است؛ اما همه‌ی آن‌ها موید یک واقعیت هستند؛ این زلزله حتمی است. شهری که به‌طورمتوسط هر ۱۵۸ سال یکبار، یک زلزله‌ی بزرگ حدود هفت ریشتری را به خود دیده و اکنون بیش از ۳۰ سال از زمان پیش‌بینی‌شده برای وقوع زلزله‌ی بعدی در آن گذشته است.
با‌این‌حال ترس و وحشت مشکلی را حل نمی‌کند. کشورهای بسیاری توانسته‌اند زلزله را بدل به یک موضوع حل‌شده برای خود کنند. رمز موفقیت در این زمینه، توجه به اصول ساختمان‌سازی و شهرسازی اصول با مصالح سبک و مدرن است که در این مقاله چند راه‌کار عملی آن را معرفی کردیم.
* این مطلب رپرتاژ آگهی میباشد و سایت شمانیوز هیچ مسئولیتی در قبال آن ندارد.
