آمار تکان‌دهنده خرابی دندان در ایران

سلامت دهان و دندان بخش مهمی از سلامت کلی افراد است. با این حال، بسیاری از افراد در ایران به خدمات دندانپزشکی دسترسی ندارند. این امر می‌تواند منجر به مشکلات بهداشتی جدی شود. بررسی نیاز به خدمات دندانپزشکی در ایران به عواملی مانند میزان دندان خراب در ایران، شاخص پوسیدگی دندان، تعداد مراکز خدمات سلامت، تعداد دندانپزشکان و میزان پوشش‌دهی بیمه از هزینه‌های دندانپزشکی بستگی دارد که در ادامه به این موارد پرداخته شده است.

میزان دندان خراب در ایران

طبق گزارش وزارت بهداشت و درمان ایران، حدود 75 درصد از افراد بالای 12 سال در ایران دارای پوسیدگی دندان هستند. این آمار در کودکان زیر 6 سال حتی بالاتر است و حدود ۹۰ درصد است. حداقل 6 دندان پوسیده در دهان هر ایرانی پیدا می‌شود. افرادی که در بازه سنی 30-40 سال هستند، بین 12 تا 13 دندان خراب و از دست رفته دارند. بیشتر از 55 درصد افراد گروه سنی بالای 65 سال دچار پدیده بی‌دندانی شده‌اند. در صورتی‌که به اذعان پزشکان، اگر از دندان به خوبی نگهداری شود، ممکن است تا پایان عمر فرد از دست نرود.

از نظر دندانپزشکان عواملی چون قیمت بالای خدمات دندانپزشکی در ایران، آگهی کم و عدم آموزش مردم در مورد نحوه‌ی مراقبت صحیح از دندان‌ها، بیشترین تاثیر را در پوسیده‌شدن دندان و نهایتا از دست‌رفتن آن دارد. از این رو، کلید مراقبت از دندان‌ها در واقع پیشگیری و آموزش عمومی است. به‌طور کلی حدود هشتاد درصد از بیماری‌های دهان و دندان از طریق آموزش قابل پیشگیری هستند. اما بسیاری از افراد حتی از نحوه صحیح مراقبت از دندان اطلاع ندارند و تا سنین بالا با شیوه درست مسواک‌زدن آشنایی ندارند و استفاده از نخ دندان را کاری اضافی می‌دانند.

شاخص پوسیدگی دندان در ایران

اخیرا به دلیل این‌که تحقیق جدیدی در خصوص میزان پوسیدگی دندان در ایران صورت نگرفته است، آمار دقیقی از تعداد دندان‌های پوسیده هر ایرانی در دسترس نیست. اما تعداد دندان پوسیده ایرانی‌ها به نسبت انتظاری که از آن‌ها می‌رود، زیاد است و برای پیشگیری و درمان به طرحی نوآورانه در کشور نیاز داریم.

تازه‌ترین آمار رسمی در مورد میزان پوسیدگی دندان ایرانی‌ها مربوط به سال 1395 است که در آن شاخص پوسیدگی دندان ایرانی‌ها (DMF) شامل میزان دندان‌های پوسیده، دندان‌های ترمیم‌شده و از دست رفته، معادل 1.84 محاسبه شده است. از نظر جهانی شاخص پوسیدگی دندان ایران در حد متوسط قرار دارد. حد وسط بودن این شاخص در ایران به معنای این است که حوزه دندانپزشکی ایران اوضاع خیلی بدی ندارد.

علت مشکلات بخش سلامت دهان و دندان از یک سو به دلیل کوتاهی مسئولان مربوط می‌شود و از طرف دیگر به عدم مراجعه مردم به درمانگاه‌ها به ‌خاطر ناآگاهی برمی‌گردد.

مراکز خدمات سلامت

در حال حاضر بیش از 2000 مرکز جامع سلامت زیر نظر وزارت بهداشت در کشور فعال هستند و خدمات دندانپزشکی هم در این مراکز ارائه می‌شود. مبلغی که بیماران این مراکز بابت خدمات دندانپزشکی می‌پردازند به دلیل طرف قرارداد بیمه‌های پایه بودن آن‌ها، بسیار ناچیز است. اما در مراکز خدمات سلامت صرفا خدمات پایه مانند کشیدن دندان یا پر کردن آن ارائه می‌شود. همچنین تعداد دندانپزشک‌ها در این مراکز بسیار کم است. که این عوامل باعث ناکارآمدی و عدم مراجعه مردم به این مراکز شده است.

قیمت خدمات مراکز غیر دولتی هم به سبب هزینه‌های بالای مواد و تجهیزات مصرفی دندانپزشکی، وارداتی بودن بیشتر این مواد و نوسانات ارزی موثر بر آن، دستمزد و هزینه‌های جانبی بالا، خیلی گران شده است. تعداد زیادی از مردم از عهده هزینه‌های بالای مراکز غیر دولتی بر‌نمی‌آیند و به همین دلیل قید سلامت دندان خود را می‌زنند.

عدم پوشش هزینه‌های دندانپزشکی توسط بیمه

بیشتر کلینیک‌ها و مطب‌های دندانپزشکی با بیمه‌های پایه و تکمیلی قرارداد ندارند و در نتیجه بخش عمده و یا همه هزینه‌های درمان و خدمات دندانپزشکی توسط بیمار پرداخت می‌شود. بنابراین حمایت و تعهدات محدود بیمه‌ای از جمله بیمه تکمیلی و پایه مانند تامین اجتماعی را می‌توان به‌عنوان یکی دیگر از عواملی که سبب تامین نشدن نیاز‌های دندانپزشکی در ایران می‌شود در نظر گرفت.

سخن آخر

توجه به نیاز‌های دندانپزشکی در هر جامعه‌ای جهت بالا بردن سطح سلامت دهان و دندان بخش مهمی از وظیفه نظام سلامت است. با مراقبت مناسب از دندان‌ها می‌توان از پوسیدگی دندان و سایر مشکلات دندانپزشکی جلوگیری کرد. اگر از سلامت دهان و دندان خود نگران هستید، حتماً برای معاینه و مشاوره به یک دندانپزشک متخصص مراجعه کنید.

منبع: دندانپزشکی میخک