رسانه ها از چه راهی می توانند کسب درآمد کنند؟

محتوا، مهمترین محصول یک رسانه چاپی یا دیجیتالی است. بی تردید این فرآیند نتیجه توانایی افرادی است که در آن مجموعه فعالیت می کنند. در واقع محتوا است که می تواند به حیات هر رسانه ای دوام بخشیده و او را مورد توجه مخاطبان قرار دهد. بسیاری از رسانه ها که بعد از گذشت چند دهه هنوز دوام پیدا کرده اند، حاصل تولیدات مفید آن بوده است.

با این وجود سوالی که پیش می آید این است که تولید محتوا تا چه میزان می تواند به رونق یک رسانه کمک کند؟ برای پاسخ به این سوال و سوالات دیگر سراغ دکتر سید محمد مهاجر کارشناس اقتصادی و سردبیر ماهنامه برندآفرین رفته ایم تا این موضوع را بررسی کنیم.

تولید محتوا چه تاثیری می تواند در رشد یک رسانه داشته باشد؟

به نظرم اگر بخواهیم به اهمیت این فاکتور به درستی اشاره کنیم باید گفت که تولید محتوا تمام دارایی هر رسانه ای است. محتوای فکری می تواند یک تحول بزرگ در سطح جامعه به وجود آورد. اهمیت مطبوعات و رسانه با تولید محتوای خوب شکل می گیرد. از طرفی با توجه به اینکه در قانون اساسی کشور یکی از ارکان اصلی از آن یاد شده است، ولی متاسفانه با سیاست های غلطی که در حوزه مطبوعات اتخاذ می شود، نشریات و روزنامه‌هایی که محتوای با کیفیت تولید می‌کنند مجبور هستند به هر نوع تبلیغاتی تن دردهند.

چه نوع تبلیغاتی برای یک رسانه مخرب می دانید؟

 به عقیده من هر تبلیغی که سنخیتی با آن رسانه نداشته باشد و یا شغل و پیشه کاذبی را تبلیغ کند می تواند یک رسانه را تخریب کند. چرا که چنین تبلیغاتی عنصر با ارزشی چون «اعتماد» را از بین می برند. اعتماد چیزی نیست که هر رسانه ای بتواند به راحتی آن را بدست آورد. اگر اعتمادی بین مخاطب و رسانه برقرار نشود باید گفت که آن رسانه به مرگ محکوم شده است. مخصوصا در عرصه سیاست، کسب اعتماد برای یک رسانه سیاسی یکی از عناصر حیاتی آن است. این موضوع چنان اهمیت دارد که به عنوان یکی از اصلی‌ترین گرایش‌های روزنامه ‌نگاری در نشریات معتبر جهانی روی آن مطالعه و کار می ‌شود.

به نظر شما مهمترین رسالت یک رسانه چیست؟

اصلی ترین وظیفه یک رسانه این است که به مردم دروغ نگوید و به عنوان نماینده اذهان عمومی جامعه به وظیفه اش به بهترین شکل ممکن عمل کند. نباید فراموش کرد که اگر برچسب دروغ و بی اعتمادی به رسانه ای زده شود، زدودن آن تقریبا غیر ممکن خواهد بود. در قضیه مشارکت مردم در بورس و تشویق آنها از سوی رسانه ها در سال 1399 و تضرر مردم در این بازار، رسانه های اقتصادی متهم ردیف اول شناخته شدند. چون برای مردم شفاف سازی نکردند. گرچه بسیاری از آنها نقد و تحلیل هایی نوشتند ولی متاسفانه مردم در یک باتلاق طمع که برای آنها پهن شده بود، گرفتار شدند و افراد زیادی هست و نیست خود را از دست دادند.

در گذشته با توجه به امکانات کمی که وجود داشت این اعتماد چگونه حاصل می شد؟

در گذشته صنعت روزنامه ‌نگاری روی جلب حداکثر تمرکز داشت. مدیران نشریات یک تز جالب داشتند. معتقد بودند که توجه پول می‌آورد! براساس همین گرایش باعث شد که در موارد افراطی صاحبان وب‌ سایت‌ها و تولید کنندگان محتوا به سمت مدل‌های کسب درآمدیِ طعمه ‌کلیک بروند تا ضمن عبور از مشکل مالی از رپورتاژ کمتری برای تبلیغات استفاده کنند. تجربه نشان داده است نشریاتی که روی افزایش اعتماد سرمایه‌ گذاری می کنند و جامعه ‌ای از مخاطب وفادار به وجود آوردند، دوام بیشتری پیدا خواهند کرد.

اگر تبلیغات نباشد یک نشریه‌ چگونه می ‌تواند کسب درآمد کند؟

روزنامه‌های معتبری چون نیویورک تایمز و ... امروزه توانسته ‌اند درآمدی بالایی از طریق روش‌های محدودسازی دسترسی مخاطب به محتوا و فروش اشتراک به کاربران آنلاین، کسب درآمد کنند.

ولی وقتی در فضای آنلاین اخبار به سرعت و رایگان در دسترس مخاطب قرار می‌گیرد، آیا این مدل در ایران امکان‌پذیر است؟

یک نشریه‌ آنلاین می‌تواند از سازوکاری که به آن اشاره شد برای جذب کاربرانی که تمایل به خرید اشتراک آنلاین دارند استفاده کند. مثلا می‌ توانند بخشی از مقاله را به کاربر نشان داده و برای خواندن مابقی مطلب، او را مجبور کنند تا اشتراک خریداری کند. به عبارت دیگر باید این نکته به کاربران القاء شود که اگر قصد دارند مطلب خوب بخوانند، باید پول پرداخت کنند. ممکن است در ایران این موضوع خیلی سریع اتفاق نیفتد. ولی  باید این ذائقه قدیمی را تغییر داده و مخاطب به مرور تمایل پیدا ‌کند تا برای دسترسی به مطالب دست اول و غنی از اطلاعات مفید حق اشتراک پرداخت کند.

ایجاد اشتراک هنوز هم می تواند مشتری داشته باشد؟

سهم قابل توجهی از درآمد نشریات موفق از بخش حق اشتراک است. این شیوه در گذشته چون مجلات چاپی منتشر می شدند با برنامه ریزی قبلی، از طریق دفاتر پستی به دست مشتری می رسید. ولی امروزه با رشد دیجیتال و امکاناتی که وجود دارد با تولید محتوای خوب می توان با مبالغی که در سامانه تعریف کرده اید به صورت اشتراکی یا دانلودی، در اختیار مخاطب قرار داد. مخاطبی که در پی کسب دانش و ارتقاء سطح خود است قدر قلم و اندیشه را به خوبی می داند و حاضر است در قبال اندیشه مفید، هزینه پرداخت کند. مدل های فروش نشریه امروزه تغییر کرده است و در آینده هم به روش های دیگری تغییر پیدا می کند. اما از بسترهای موجود و مدل های کسب درآمدی که وجود دارد می توان بهره گرفت. یک رسانه دیجیتالی از طریق رپرتاژ آگهی و درج بنر می تواند کسب درآمد کند. ولی اگر سیاست های درستی در انتخاب بنر یا دریافت رپرتاژ اتخاذ نکنیم، رسانه ما به اهداف متعالی خود دست پیدا نمی کند.