صفر تا صد ویتامین D

به گزارش خبرنگار شمانیوز به نقل از نمناک:  ویتامین D در زمره ی ویتامین های محلول در چربی( A,D,EوK) به شمار می رود، این بدان معناست که در چربی یا روغن حل می شود و می تواند برای مدت طولانی در بدن ذخیره گردد.

در واقع 2 نوع اصلی از آن در مواد غذایی یافت می شود. 

ویتامینD3 ( کالی کلسیفرول):که در برخی مواد غذایی حیوانی از جمله ماهی های چرب و سفیده ی تخم مرغ یافت می شود.

ویتامینD2 ( ارگو کلسیفرول):که در گونه های نادری از برخی قارچ ها یافت می شود.

از این دو نوع، ما به D3 نیازی بیشتری داریم زیرا تاثیر آن در افزایش سطح ویتامین D خون دو برابر D2 است.

 

عوارض ویتامین d

 

هفت شکل از این ویتامین وجود دارد که عبارتند از :

ویتامین د1 :(a molecular compound of ergocalciferol and lumisterol)

ویتامین د2 :(ergocalciferol)

ویتامین د3 :(cholecalciferol, which is produced by 7-dehydrocholesterol in the skin)

ویتامین د4 :(22-dihydroergocalciferol)

ویتامین د5 :(sitocalciferol, produced by 7-dehydrositosterol)

ویتامین د6 :(pyridoxine, pyridoxal, and pyridoxamine)

ویتامین د7 :(ultraviolet light converts it to vitamin D3)

 

نقش ویتامین D در بدن چیست؟

ویتامین D ابتدا کاملا بی فایده است.فعال شدن آن مستلزم پیمودن دو مرحله تغییر است.ابتدا در کبد به کلسیفدیول یا ویتامین25(هیدروکسی) D بدل می شود. بدین شکل در بدن ذخیره می گردد.

سپس در اغلب مواقع در کلیه ها به کالسیترویل یا به ویتامین 1.25 ( هیدروکسی) D2 تبدیل می گردد. این همان شکل فعال یا به تعبیری هورمون استروئید از ویتامین D است.

کالسیترویل در سرتاسر بدن حرکت می کند و به هسته ی سلولی می رسد. در آنجا با گیرنده هایی موسوم به گیرنده های ویتامین D که تقریبا در تک تک سلول های بدن یافت می شوند، فعل و انفعالاتی دارد.

هنگامی که شکل فعال ویتامین D از سوی این گیرنده ها محصور شود، برخی ژن ها را به جریان انداخته و برخی دیگر را از کار می اندازد و منجر به تغییراتی سلول می گردد. عملکرد آن مشابه با عملکرد اغلبِ هورمون های استروئیدی دیگر است.

 

تاثیرِ ویتامین D بر سلول های مختلفی که مرتبط با سلامت استخوان هاست، بسیار مشهور است، زیرا به سلول های روده فرمان جذب کلسیم و فسفر را می دهد.

اما دانشمندان اخیرا دریافتند که که این ویتامین در تمام فرایندهای دیگری که در بدن اتفاق می افتد نیز دخالت دارد، از جمله عملکردسیستم ایمنی بدن و مقابله با سرطان.

بنابراین افرادی که با کمبود ویتامین D مواجهند، در واقع با کمبود کالسیترویل روبرو هستند( هورمون استروئید)، بدین ترتیب از کمبود یکی از هورمون های اساسی بدن رنج می برند.

 

فارماکوکینتیک:

ویتامین D3 به آسانی از دستگاه گوارش جذب می شود. جذب آن وابسته به وجود املاح صفراوی بوده و در بیماری های کبدی، صفراوی و اسهال چرب کاهش می یابد. این ویتامین به طور کلی در کبد ذخیره می شود. دفع آن عمدتاً صفراوی و مقدار ناچیزی از آن هم در ادرار یافت می شود.

 

مکانیسم اثر:

ویتامین D3 یک ویتامین محلول در چربی است که از منابع طبیعی مثل روغن کبد ماهی یا از تبدیل پروویتامین های موجود در مواد غذایی نظیر ارگوسترول و 7 – دهیدروکلسترول بدست می آید. یک واحد بین المللی ( IU ) از ویتامین D3 برابر با 025/0 میکروگرم ویتامین D3 می باشد. ویتامین D3 طی مراحلی در کبد و کلیه هیدروکسیله و فعال می گردد. این ویتامین همراه با هورمون پاراتیروئید و کلسی تونین، هموستاز کلسیم را بر عهده دارند. متابولیت های ویتامین D3، جذب کلسیم و فسفر را از دستگاه گوارش افزایش می دهند، سرعت جذب و رسوب مواد معدنی را در استخوان افزایش داده و منجر به بازجذب متفاوت از توبول های کلیوی می شوند. همچنین در هموستاز منیزیم نیز دخالت دارند.

کمبود ویتامین D3 می تواند باعث کاهش شنوایی، ریکتز (Rickets:نرمی استخوان ) در کودکان و استئومالاسی در بزرگسالان گردد. درصورتیکه تغییرات دائمی در استخوان ایجاد نشده باشد ویتامین D3، علائم ریکتز تغذیه ای یا استئومالاسی را برطرف می کند.

مقدار قرص ویتامین دی مصرفی

ویتامین دی هم بصورت قرص و هم بصورت تزریقی وجود دارد. مقدار و دوز آن بسته به جنس، سن و وزن متغییر خواهد بود.

معمولا برای سنین مختلف بصورت زیر است:

600 واحد برای کودکان و بزرگسالان زیر 70 سال

800 واحد برای بزرگسالان کمتر از 70 سال

400 واحد برای نوزادان

 

اگر شما 3 بار در هفته و هر بار 10 تا 15 دقیقه مقابل آفتاب باشید ویتامین دی مورد نیاز شما تامین خواهد شد.

افرادیکه بالای 50 سال هستند.

افرادیکه خیلی کم دربرابر خورشید هستند.

افرادیکه مشکلات کلیه و یا سایر بیماری ها جذب مواد معدنی را برای آنها سخت کرده است.

افرادیکه پوست تیره ای دارند.

افرادیکه با مصرف لاکتوز مشکل دارند.

افرادیکه گیاهخوار هستند.

کودکانی که فقط شیرمادر دریافت می کنند.

علل کمبود

عواملی مثل مصرف برخی داروهای ضد تشنج مانند فنوباربیتال یا فنی توئین یا رشد سریع کودک یا برخی اختلالت در جذب این ویتامین در بدن یا نرفتن زیر نور آفتاب یا نخوردن غذاهای حاوی این ویتامین باعث کمبود ویتامین دی در بدن می شود.

ویتامین d در بدنسازی

منابع سرشار از ویتامین d

 

عوامل متعددی در ابتلا به کمبود این ویتامین نقش دارند؛ عواملی مانند:

• آلودگی هوا

• زندگی کردن در شهرهای بزرگی که ساختمان های بلندش جلوی نور خورشید را می گیرند.

• بیرون نیامدن از خانه به اندازه کافی.

• داشتن پوست تیره که مانع از جذب اشعه های خورشید می شود.

• شیردادن به نوزاد برای مدت زمان طولانی.

• چاق بودن که معمولا نیاز بدن به این ویتامین را افزایش می دهد.

• برخی افراد بدون توانایی پردازش ویتامین D متولد می شوند و بعضی ها دچار مشکلات و بیماری هایی هستند که از هضم مناسب ویتامین D جلوگیری می کند.

 

شاخص های آزمایشگاهی کمبود این ویتامین چیست؟

اگر سطح شاخص ویتامین d در بدن، کمتر از 20 نانومل بر لیتر (mmol/L) یا کمتر از 12 نانوگرم بر میلی لیتر (ng/ml) باشد، نشان دهنده کمبود ویتامین d است و منجر به نرمی استخوان در نوزادان و کودکان، و نرم استخوانی یا استئومالاسی در بزرگسالان می شود.

قرارگرفتن این شاخص در فاصله 30 تا کمتر از 50 نانومل بر لیتر یا 12 تا کمتر از 20 نانوگرم بر میلی لیتر، نشان دهنده این است که سطح این ویتامین به طور کلی برای سلامت استخوان و سلامت عمومی در افراد سالم، ناکافی است. برابر بودن سطح ویتامین d با 50 نانومل بر لیتر یا بالاتر از آن، به ما نشان می دهد سطح این ویتامین به طور کلی برای سلامت استخوان و سلامت عمومی در افراد سالم، کافی است. اگر این میزان بیشتر از 125 نانومل بر لیتر یا 50 نانوگرم بر میلی لیتر باشد، بیشتر از سطح عادی است و می تواند با عوارض جانبی همراه شود.

 

علائم کمبود ویتامین D در کودکان

* جعبه ای شکل شدن سر

* پیشانی برجسته

* دیربسته شدن ملاج یا فونتانل ها

*دیردندان درآوردن

*پوسیدگی زودرس دندان ها

* ضخامت مچ دست

* بد شکل شدن لگن( این مسئله در دخترها، بعدها سبب تنگی لگن شده و به ناچار باید از طریق سزارین زایمان کنند)

*پرانتزی شدن ساق پاها، تمای له شکستگی در استخوان ها و نافرمی در ستون فقرات، ساق پاها و لگن که سبب کوتاهی قد می شود؛

* دیرنشستن

* دیر به راه افتادن

تشخیص این بیماری بر اساس علائم بالینی، تاریخچه مصرف ویتامین D، انجام رادیوگرافی و آزمایش خون از نظر بررسی سطح کلسیم، فسفر و آنزیم آلکالان فسفاتاز صورت می گیرد.

عوارض این بیماری علاوه بر موارد بالا شامل:ابتلا به عفونت های تنفسی، عفونت های روده ای و سل ریوی می باشد. هم چنین کم خونی ناشی از فقر آهن در این افراد شایع است.

منابع ویتامین دی

آفتاب:تابش پرتو فرابنفش به پوست انسان باعث می شود که ماده ای به نام دهیدروکلسترول با طی مراحلی در بدن در کلیه به ویتامین دی تبدیل شود. افراد با پوست روشن تر نسبت به تیره ترها می توانند در مدت کمتری که زیر آفتاب مانده اند نیاز خود به این ویتامین را تأمین کنند .تقریباً تمام ویتامینD3 مورد نیاز یک فرد، در مکانی که هوای آفتابی دارد از این طریق ساخته می شود.

- منابع گیاهی :غلات و برخی سبزیجات و میوه جات.

- منابع حیوانی :کره، روغن کبد ماهی، زرده تخم مرغ، خامه، جگر ، ماهی ، پنیر،قارچ ،شیر،غلات صبحانه ،آب پرتغال ، ماست ،مارگارین ،نوشیدنی های سویا،حاوی مقادیر زیادی از این نوع ویتامین هستند.

- دریافت این ویتامین به صورت مصنوعی مثل کپسول و آمپول.

 

مزایای مصرف ویتامین D به مقدار فراوان

در سالها و دهه های اخیر توجهات قابل ملاحظه ای به ویتامین D معطوف گشته است.تحقیقات در این زمینه مستلزم صرف هزینه های کلانی می باشد و البته هزاران تحقیق در این زمینه صورت پذیرفته است.

در اینجا برخی از مزایای بالقوه ی مصرف ویتامین D به مقدار فراوان را برایتان برمی شماریم:

 

قرص ویتامین دی 50000 و کاهش وزن

تعدادی از مطالعات نشان میدهد که مکمل ویتامین دی به کاهش وزن کمک میکند

 

قرص ویتامین دی 50000 و افسردگی

ارتباطی بین سطح پایین ویتامین دی و علائم افسردگی وجود دارد.

تحلیل استخوانی، زوال و شکستگی استخوان:مصرف این ویتامین به مقدار فراوان موجب پیشگیری از تحلیل، زوال و شکستگی استخوان در سالمندان می گردد.

قدرت بدنی:مصرف مکمل های ویتامین D هم قدرت فیزیکی بالاتنه و هم پایین تنه را افزایش می دهد.

سرطان:مصرف ویتامین D می تواند عامل پیشگیرانه ای در بروز سرطان قلمداد گردد. یکی از مطالعات در این زمینه نشان می دهد که مصرف 1100 واحد بین المللی از آن همراه با کلسیم خطر ابتلا به سرطان را تا 60٪ کاهش می دهد.

دیابت نوع1:در یکی از مطالعات نشان داده شد که مصرف 200 واحد ویتامین D در روز خطر ابتلا به دیابت نوع 1 را تا 78٪ کاهش می دهد.

مرگ و میر:برخی از مطالعات دال بر آن است که مصرف مکمل های ویتامین D خطر مرگ و میر را در طول مدت مطالعه کاهش داد و مصرف مکمل ها عمر بیشتری به شرکت کنندگان در مطالعه بخشید.

 

سلامت روان و عملکرد مغز

رشد مغز در کودکان، سلامت روحی و روانی در مراحل مختلف زندگی، شکل دهی خاطرات و تصمیم گیری و حفظ عملکرد مغز در دوران سالمندی. کمبود ویتامین د ارتباط زیادی با بسیاری از بیماری های مغز و روان دارد، از افسردگی گرفته تا آلزایمر.

 

سیستم ایمنی و خود ایمنی بدن

مطالعه جدیدی در مورد نقش ویتامین D بر خودایمنی ِسیستم ایمنی صورت گرفته است که نشان می دهد برای حفظ سلامت ایمنی بدن عاملی حیاتی بوده و نقش مهمی در مقابل بیماری های خودایمنی دارد. مثلا کمبود این ویتامین ارتباط زیادی با نشانه های وخیم بیماری ام اس دارد و ویتامین D کافی می تواند روند این بیماری را کندتر کند.

 

استخوان و دندان سالم

ویتامین D به استخوان ها در جذب کلسیم کمک می کند. کمبود شدید این ویتامین منجر به بیماری ریکتز می شود اما کمبود آن در حد متعادل هم می تواند عامل استئوپوروسیس و شکستگی های استخوان در سنین بالا باشد. به عنوان مثال بسیاری از زنانی که به علت شکستگی لگن به بیمارستان مراجعه می کنند دچار کمبود مخفی ویتامین D هستند. بنابراین بهتر است قبل از بروز شکستگی به نشانه های کمبود این ویتامین توجه کنید.

 

درد و ضعف ماهیچه ها

ماهیچه ها برای داشتن عملکرد درست، به مقادیر معینی از ویتامین D نیاز دارند. وقتی ویتامین مورد نیاز تامین نمی شود، این کمبود می تواند منتهی به دردناک و ضعیف شدن ماهیچه ها شود. این همان حسی است که اغلب، زمانی آن را تجربه می کنید که به عفونتی ویروسی مانند آنفولانزا دچار شده اید. شدت این درد از نسبتا ملایم تا شدید متغیر است و اگر این کمبود ویتامین جبران نشود، در طول زمان بدتر می شود.

 

سردرد و سرگیجه

این نشانه به عنوان یکی از علائم فشار خون بالا رایج است، و معمولا کسانی که کمبود ویتامین D دارند، از فشار خون بالا شکایت می کنند. فشار خون بالا، «قاتل خاموش» نامیده می شود، زیرا با وجود اینکه عامل خطری برایسکته ی قلبی و مغزی است، ولی در برخی افراد هیچ علائم هشداردهنده ای وجود ندارد و آنها متوجه بالا بودن فشار خون خود نمی شوند. اگر سردرد و سرگیجه دارید و گمان می کنید که شاید فشار خون تان بالا باشد، حتما باید به پزشک مراجعه کنید.

 

عفونت های مکرر

اگر متوجه شده اید که به عفونت های ادراری مکرر یا مشکلات تنفسی مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا دچار می شوید، این احتمال وجود دارد که سیستم ایمنی بدن شما به اندازه ی کافی قوی نباشد. یکی از دلایل ضعف سیستم ایمنی بدن کمبود ویتامین D است که در سلول های سیستم ایمنی، در غلظت بالا یافت می شود و برای عملکرد مناسب آنها ضروری است. در مطالعه ای مشخص شد که احتمال مبتلا شدن به سرماخوردگی یا آنفولانزا در کودکانی که ویتامین D به میزان زیاد در سیستم ایمنی بدن آنها وجود دارد، کمتر است

 

مشکلات گوارشی

اگر وضعیت پزشکی خاصی مانند بیماری سلیاک یا بیماری التهابی روده (IBD) در مورد شما تشخیص داده شده است، یا اگر مشکلاتی مانند سوزش سر دل یا یبوست دارید، ویتامین D می تواند موجب کاهش سرعت عبور مواد غذایی در بدن شما شود. همچنین به خاطر داشته باشید که میان مشکلات گوارشی مانند سلیاک و سایر مشکلات سلامت، رابطه ای قطعی وجود دارد.

 

عرق بیش از حد

یکی از علایم کمبود ویتامین D، عرق کردن است. اگر متوجه شده اید که بیش از حد عرق می کنید، و هیچ دلیل واضحی مانند تب، هوای گرم یا تمرین ورزشی شدید، برای آن وجود ندارد، این مسئله را نیز باید با پزشک خود در میان بگذارید. هنوز مشخص نشده است که چرا کمبود ویتامین D منجر به این مشکلات می شود، ولی با این حال، این مسئله در تحقیقات پزشکی، تثبیت شده و قطعی است.

 

کمبود ویتامین D و ریزش مو

بین کمبود ویتامین D و ریزش مو ارتباطی قوی وجود دارد. اگر سطوح ویتامین های بدن شما برای مدت زیادی کمتر از حد معمول باشد، مواد غذایی حیاتی مورد نیاز برای طی شدن یک چرخه طبیعی رشد به فولیکول های مو نمی رسد. کمبود این مواد غذایی باعث می شود موهای شما شکننده و حساس شوند یا دچار ریزش شوند، چرا که بدن شما توانایی کامل کردن چرخه ی رشد موها را ندارد.

ویتامین دی یکی از مواد مغذی است که روی رشد مو تاثیر می گذارد. اما در کنار آن ویتامین C و بیوتین هم نقش مهمی در تغذیه مو دارند و باعث می شوند مو قوت خود را حفظ کند و ریزش موها کاهش یابد. به طور خلاصه، نگه داشتن سطح این ویتامین ها در اندازه ی طبیعی خود، یکی از بهترین راه های مبارزه با ریزش مو بنا به دلایل تغذیه ای است.

 

شکستگی های تنشی استخوانی

(شکستگی ناکامل استخوان است که در اثر نیروهای کم اما تکرار شونده و در اثر خستگی استخوان اتفاق می افتد):این نوع شکستگی ها ناشی از کاهش تراکم استخوانی است. کلسیم و ویتامین D هر دو برای تقویت استخوان ها ضروری هستند. در واقع کلسیم برای استخوان سازی و ویتامین Dبرای کمک به جذب کلسیم در بدن ضروری است. بر اساس مطالعه ای که در سال 2015 انجام شد در نیمی از بیماران مبتلا به شکستگی تنشی پس از انجام تست ویتامین معلوم شد که این افراد دچار کمبود ویتامین Dهستند.

 

درد مزمن

اگر دچار درد مزمن و دائمی و ضعف عمومی هستید که به درمان های انجام شده پاسخ نمی دهد احتمالا از کمبود ویتامین D رنج می برید. پزشکان دریافته اند که بین دردهای مزمن و کمبود این ویتامین ارتباط وجود دارد و با یک درمان کم هزینه می توان این مشکل را برطرف کرد.

 

ویتامین دی 50000 و اخطارها

ویتامین دی 50000 ممکن است باعث بروز واکنش آلرژیک پوستی شود. قبل از استفاده از این مکمل اگر حساسیت دارید به پزشک اطلاع دهید.این ویتامین همچنین روی قند خون شما نیز اثر می گذارد. اگر دیابت دارید قبل از مصرف به پزشک اطلاع دهید.

اگرچه شایع نیست، مقدار زیاد از حد آن مسمومیت می دهد. معمولا با دریافت 40000 واحد بصورت روزانه این مسمومیت رخ میدهد. زیرا اغلب دوز 50000 برای ماهانه تجویز میشود و اگر کمبود داشت تنها تا چند هفته مجاز به مصرف دارو می باشد.مسمومیت با قرص ویتامین دی باعث هایپر کلسمی میشود. این سزایط باعث بروز مشکلاتی مانند ناتوانی کلیه، ریتم غیر عادی قلب و کما است.

 

ویتامین دی 50000 و بارداری

در بارداری کمبود ویتامین دی شایع است. مطالعات اخیر نشان میدهد که مقدار بالاتر روزانه 4000 واحد در دوران بارداری با کاهش خطر دیابت بارداری و زایمان زودرس همراه است. ویتامین های پره ناتال تامین کننده این مقدار ویتامین دی است. قبل از مصرف هر گونه مکمل در بارداری با پزشک خود مشورت کنید.

 

در موارد زیر ویتامین Dبا احتیاط وزیر نظر پزشک مصرف شود :

١-تصلب شرائین، نارسائی قلبی٬زیادی کلسیم و فسفات خون ٬ حساسیت مفرط به ویتامین D ونارسائی کلیه.

٢-مصرف مقدار زیاد ویتامین «دی» (بیشتر از 1000 واحد روزانه) می تواند شما را بسیار بیحال و مریض کند. نشانه های آن شامل تشنگی بیش از حد، مزة فلزی در دهان، درد استخوانی، خستگی، چشم درد، خارش پوست، استفراغ، اسهال، نیاز به ادرار کردن، و مشکلات عضلانی است.( بیش از حد در معرض نور خورشید بودن، به شما ویتامین «دی« اضافی نمی دهد ).

٣-در صورت مصرف آنتی اسیدهای حاوی منیزیوم، گلیکوزیدهای دیژیتال، وراپامیل و دیورتیک های تیازیدی .

 

عوارض جانبی :

هر دارو بموازات اثرات مطلوب درمانی ممکن است باعث بروز برخی عوارض نا خواسته گردد ٬ اگر چه کلیه این عوارض در یک فرد دیده نمی شود ولی در صورت تداوم هر یک از عوارض زیر مراجعه به پزشک لازم است:

 

علایم زودرس مسمومیت با ویتامین D همراه با زیادی کلسیم خون :

یبوست٬ تهوع یا استفراغ ( معمولا در کودکان ونوجوانان شایعتر هستند ) اسهال ٬سر درد ٬کاهش اشتها ٬ احساس طعم فلزی٬ تشنگی٬خشکی دهان وخستگی یا ضعف غیر عادی .

 

علایم دیررس مسمومیت با ویتامین D همراه با زیادی کلسیم خون :

درد استخوان ٬ کدورت ادرار ٬ فشار خون بالا ٬حساسیت به نور یا تحریک چشمها ٬ ضربان نامنظم قلب٬ خارش پوست٬ تغییرات خلق یا روان ٬ درد عضلانی تهوع یا استفراغ٬درد شدیدمعده٬ حملات تشنجی٬ تکرر ادرار بخصوص در شب یا افزایش حجم ادرار وکاهش غیر عادی وزن

 مسمومیت :

در صورت مصرف اتفاقی بیش از مقدار توصیه شده توسط پزشک ٬ بیمار به بیمارستان یا مراکز درمان مسمومیت منتقل گردد.

معمولا با دریافت 40000 واحد بصورت روزانه این مسمومیت رخ میدهد. زیرا اغلب دوز 50000 برای ماهانه تجویز میشود و اگر کمبود داشت تنها تا چند هفته مجاز به مصرف دارو می باشد.

مسمومیت با قرص ویتامین دی باعث هایپر کلسمی میشود. این سزایط باعث بروز مشکلاتی مانند ناتوانی کلیه، ریتم غیر عادی قلب و کما است.

 

خطرات

مصرف زیاد ویتامین D می تواند باعث از درست دادن اشتها، ادرار پی در پی و کاهش وزن شود. همچنین میزان زیاد ویتامین D می تواند باعث ایجاد مشکلات کلیوی و قلبی شود.

 

شرایط نگهداری :

- دور از دسترس اطفال نگهداری نمائید.

- در دمای کمتر از 25 درجه سانتی گراد ،دور از نور٬ و رطوبت ودرون بسته بندی اصلی نگهداری شود.

- از مصرف داروهای تاریخ گذشته خودداری نمائید.

 

هشدارها :

1- دارو را مطابق دستور پزشک مصرف نمائید٬ زیرا خطر مسمومیت با مصرف طولانی مدت ویا مقادیر زیاد ویتامین D وجود دارد.

٢- به علت حساسیت متفاوت افراد به اثرات این دارو ٬ مقدار مصرف ﺁن باید بر اساس پاسخ بالینی تنظیم گردد.