طرح های هم افزا، برای برون رفت ازبحران های صنعت فولاد!

 **دکترکیانوش آقایی ؛کارشناس صنعت فولاد

در سند چشم‌انداز 1404 وطرح جامع فولادکشور،رسیدن به ظرفیت تولید 55 میلیون تن فولاد در کشور پیش‌بینی شده است. در حال حاضر، ظرفیت تولید فولاد کشور بیش از 35میلیون تن است که این مسئله موجب قرارگیری ایران در رتبه دهم جهانی شده است. با افزایش ظرفیت تولید تا 55 میلیون تن، ایران می تواندرتبه هفتم دنیا تولید فولادرابدست آورد.اما مسائل مهم‌تر درشرایط فعلی  صنعت فولادکشور، شناسایی چالش های اساسی وزیربنایی ویافتن راهکارهای مناسب برای برون رفت ازاین مکلات است.

در سال 1400 به دلیل مشکلات پیش‌آمده در حوزه برق و گاز، آمار تولید فولاد نسبت به سال گذشته کاهش یافته که این یک هشدار جدی برای عدم استفاده از سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده در این صنعت به شمار می‌آید. برای سال جاری، که یکماه بیشتربه پایان آن نمانده ؛تولید بیش از 32 میلیون تن فولاد در برنامه‌ریزی شده بود، که با وجود مشکلات کمبودوقطعی گازوبرق نه تنها تولید به این مقدار نرسیدیم ، بلکه حتی تاپایان سال این رقم به زیر30 میلیون تن خواهدرسید.

تامین آب، دیگر چالش صنعت فولاد کشور به شمار می‌آید. تاکیدهمه کارشناسان این است که صنایع فولادی کشور حتما در کنار منابع آبی قرار احداث شوند. این مقوله از چندین جنبه اهمیت دارد، شامل تامین آب مصرفی، دسترسی به بازار و سهولت در تامین مواد اولیه برای طرح‌های با افق بلندمدت. البته در سال‌های اخیر، اظهار نظرهایی مبتنی بر لزوم کاهش مصرف آب در صنایع فولادی کشور برای حل چالش معضل شده است. باید در نظر داشت که کل مصرف آب در زنجیره فولاد حدود 200 میلیون متر مکعب است که در مقایسه با مصرف آب در کشور که به حدود 90 میلیارد متر مکعب می‌رسد، رقم ناچیزی است. بنابراین صرفه‌جویی در سایر بخش‌های پرمصرف، از جمله کشاورزی، می‌تواند مشکل کم‌آبی کشور را بهبود ببخشد.

ایران دارنده دومین ذخایر گازی دنیاست و این امر یک امتیازویژه ومهمو رقابتی برای صنایع انرژی‌بر محسوب می‌شود. اما در شرایط فعلی نه‌تنها گاز قیمت رقابتی و متناسب با میزان تولید ندارد، بلکه قیمت آن در ایران با مصرف‌کنندگان در دنیا مقایسه می‌شود که این مسئله به معنای استفاده لازم ومناسب از ظرفیت‌های کشور نیست. در واقع قیمت گاز از یک سو و کمبود آن از سویی دیگر مشکلات جدی را برای صنعت فولاد کشور به وجود آورده است، تاحدی که چندین واحد فولادی کشور آماده افتتاح ‌به دلیل کمبود گاز، قادر به شروع کار نیستند. صنعت فولاد سهمی 7 درصدی از مصرف گاز کشور را به خود اختصاص می‌دهد و در شرایط افزایش تقاضا برای گاز، اولین واحدهایی که با قطعی گاز مواجه می‌شوند واحدهای فولادی‌اند. این مشکلات ناگهانی ومقطعی فقط وفقط باعث کاهش سرمایه‌گذاری و ضرر و زیان این صنایع شده اند، بنابراین یافتن راهکارهای جایگزین برای مصرف انرژی ازاولویت هاست .

 ذکریک نکته نیزخالی ازلطف نیست که نباید از چالش‌های آینده این صنعت، در زمینه صادرات وبازارهای جهانی فولاد، غافل شد. ایران از امتیازهای رقابتی در حوزه صنایع مختلف بهره‌مند است. اما کشوری مانند هند، که برنامه‌های توسعه‌محور فراوانی در صنعت فولاد دارد، از رقبای جدی صنعت فولاد در سال‌های آتی خواهد بود، با توجه به اینکه مصرف داخلی فولاد در کشور که حدود 20 میلیون تن است، اگر تولید 55 میلیون تن فولاد محقَق شود، توجه به صادرات ،مناسب‌ترین گزینه به نظر می‌رسد. لذا نباید ازنظر دور داشت که ورود رقبای جدی، بازار صادرات را متشنج ترمی‌کندومی طلبد همه دست اندرکان صنعت فولدا چه دربخش دولتی وچه دربخش خصوصی دریک هم افزایی ملی واقدام مشترک ،طرح های نوآورانه ومتناسب باشرایط بازارمنطقه وجهان برای حفظ موقعیت وجایگاه جهانی  وصادراتی محصولات فولادی طراحی نموده وبه مرحله اجردرآورند تا بازارهای صادراتی کشور محفوظ بمانند.