نمایشی با قتل‌های بی‌شمار
ناصر آقایی - نویسنده، مترجم و کارشناس تئاتر
به گزارش شما نیوز ، جامعه انگلستان جامعه‌ای نیست که همچون آمریکا، مسائل جنایی را به‌خوبی هضم کند. در نیمه دوم قرن نوزدهم، برخی از نویسندگان انگلیسی، کتاب‌هایی در حوزه ادبیات جنایی نوشتند که برخی معتقدند که کپی‌کاری‌هایی در این دوران اتفاق افتاد اما ماهیت مشابهی تحت‌عنوان سوسپانس یا تعلیق در مسائل جنایی در این آثار دیده می‌شد که می‌توان به آثاری هنرمندانی همچون سرآرتور کانن‌دویل با آثاری درباره شرلوک هولمز، جی‌بی‌پریسلی با نمایشنامه‌هایی همچون «بازرس وارد می‌شود»، پاتریک همیلتون با نمایشنامه «خیابان فرشته» که فیلم «چراغ گاز» از آن اقتباس شده، آگاتا کریستی و.... اشاره کرد که تقریبا باهم هم‌دوره هستند.
نمایش «تله‌موش» نوشته آگاتا کریستی در انگلستان به یک برند تبدیل شده است. از سال ۱۹۵۲ تا امروز، حدود ۲۸هزار اجرا از این نمایش روی صحنه رفته است و درواقع ۶۷سال است که این نمایش هر روز در انگلستان اجرا می‌شود. البته مخاطبان این نمایش تنها انگلیسی‌ها نیستند بلکه تمام توریست‌ها از سراسر جهان، برای دیدن این نمایش اقدام می‌کنند و بلیت‌های نمایش «تله‌موش» از یک سال قبل، پیش‌خرید می‌شود. خود من پنج سال پیش در لندن این نمایش را دیدم. یک بلیت لغو شده بود و من با وجود این‌که قیمت بسیار بالایی داشت، بلیت نمایش را خریدم اما نکته خاصی در این نمایش نیافتم! این نمایش بسیار ساده و معمولی بود که گره‌گشایی‌هایی در پایان آن، اتفاق می‌افتد.
در این میان یک سوال مطرح می‌شود؛ چرا «تله‌موش» به یک برند توریستی تبدیل شده است و برای آن سرمایه‌گذاری می‌کنند به‌صورت مداوم بازیگران نمایش تغییر می‌کنند چون باید جوانان نقش‌های این نمایش را بازی کنند؟
این سوال مرا به فکر فرو برد اما پاسخ مناسبی برای این سوال پیدا نکردم اما این‌که نمایش در ایران اجرا می‌شود، از دید من اتفاق مثبتی است چراکه آثار گوناگونی در ایران روی صحنه می‌روند پس می‌توانیم پلیسی هم داشته باشیم. هرچند آثار پلیسی چندان مورد توجه مخاطبان نیست اما باید به این نکته توجه داشته باشیم که بسیاری از آثار شکسپیر هم چندان در ایران مخاطب عام ندارند. وقتی در هر اثر نمایشی، از هر ژانری عنصر کشش در نظر گرفته شده باشد، می‌توان درصد موفقیت نمایش را تعیین کرد. «تله‌موش» هم از این قائده مستثنی نیست.
هرچند استقبال از نمایش‌های روی صحنه، اصلا رضایت‌بخش نیست، ممکن است برخی آثاری که طنز و کمدی سطحی ارائه می‌دهند، با استقبال مخاطب مواجه شوند اما ۹۰درصد این تماشاگران، تماشاگر تئاتر نیستند بلکه افرادی هستند که با همان رویکردی که در خانه برای خندیدن به آثار کمدی نمایش‌داده‌شده در تلویزیون می‌خندند به سالن تئاتر آمده‌اند!
البته سیاوش اسد، نمایشنامه آگاتا کریستی را تغییر داده است و تلاش کرده نمایشی روی صحنه ببرد که با مخاطبان ایرانی هم ارتباط برقرار کند و جذاب باشد. درنتیجه در نمایش ما، تعداد زیادی قتل صورت می‌گیرد که در نمایشنامه آگاتا کریستی اتفاق نمی‌افتد.
