مدیر تطبیق و مبارزه با پول‌شویی بانک سامان:
راه را برای کسب‌وکارهای سالم همواره می‌کنیم
هم‌زمان با توسعه سیستم‌های مالی در سطح جهان، خلاف‌کاران نیز شیوه‌های جعل، کلاه‌برداری و پول‌شویی را دگرگون کرده‌اند و از شیوه‌های جدیدی در این مسیر بهره می‌گیرند. شیوه‌هایی که کار مقابله با این تخلفات را سخت‌تر از هر زمان دیگر کرده است. ازاین‌رو بانک‌ها با راه‌اندازی واحدهای تخصصی سعی در شناسایی و مسدود کردن مسیرهای تخلفات مالی دارند.
به گزارش شمانیوز، این واحد در بانک سامان با نام واحد تطبیق و مبارزه با پول‌شویی شناخته می‌شود که توانسته با پیاده‌سازی قوانین و استانداردهای روز دنیا در بانک، سد محکمی در مسیر جعل، کلاه‌برداری و پول‌شویی ایجاد کند. آنچه در ادامه می‌خوانید حاصل گفتگوی خبرنگار سامان رسانه با سیامک شهباززاده مدیر تطبیق و مبارزه با پول‌شویی بانک سامان است.
• آقای شهباززاده با تشکر از وقتی‌که به نشریه سامان دادید، لطفاً برای اولین سؤال توضیح دهید که عملکرد واحد تطبیق و مبارزه با پول‌شویی چگونه است؟
در خصوص اهمیت واحد تطبیق و مبارزه با پول‌شویی در بانک سامان هر چه عرض کنم حق مطلب شاید به‌درستی ادا نشود اما در ابتدا اجازه بفرمایید مختصری از آنچه گذشت را خدمت خوانندگان عزیز مجله وزین سامان عرض کنم.
از سال 1392 در بحبوحه آغاز بحث‌های مرتبط با پیوستن کشورمان به کنوانسیون‌های بین‌المللی در حوزه مبارزه با پول‌شویی، هم‌زمان وجود واحدهای مبارزه با پول‌شویی در ساختار مالی و بانکی کشور از سوی ارگان‌های نظارتی به‌درستی رسمیت یافت و بانک سامان نیز اقدام به ایجاد ساختار مستقل اداری بنام اداره مبارزه با پول‌شویی کرد که متولی اجرای بخش‌نامه‌ها و الزامات ابلاغی از سوی بانک مرکزی واحد اطلاعات مالی کشور است.
روند اجرا و پیشرفت این مهم از همان ابتدا با حمایت و نگرش ویژه‌ای از سوی هیئت‌مدیره و مدیرعامل محترم بانک تحت نظارت و پیگیری مستمر قرار گرفت؛ امکانات لازم، تخصیص منابع و نیرو و خرید نرم‌افزارهای موردنیاز و دوره‌های آموزشی داخلی و خارجی برای کارکنان ذی‌ربط مهیا شد و اداره مبارزه با پول‌شویی مطابق با ساختار اعلامی بانک مرکزی راه‌اندازی و شروع به کار کرد.
پس از امضای برجام، استانداردها و فضای کسب‌وکار در بازارهای مالی دنیا تغییر کرده بود و ما نیاز برای به‌روزرسانی و تطبیق با استانداردهای جدید داشتیم، چراکه به دلیل گشایش‌های صورت گرفته با امضاء برجام، بسیاری از شرکت‌ها و بانک‌های خارجی به دنبال حضور در فضای کسب‌وکار ایران بودند.
در این مسیر مهم‌ترین موضوع برای شرکت‌های خارجی و بانک‌ها نحوه اجرای استانداردها و مقررات کنترلی در حوزه مبارزه با پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم در ایران و علی‌الخصوص در بانک‌های ایرانی بود و آنها می‌خواستند بدانند که این استانداردها به چه نحو اجرا می‌شد.
خوشبختانه شبکه بانکی کشورمان در سایه حمایت‌ها و رهنمودهای بانک مرکزی و واحد اطلاعات مالی کشور در سطح عالی الزامات مربوطه را قبلاً پیاده کرده و بنده در مذاکراتی که در حاشیه سمینارهای داخلی و خارجی با تعدادی از مدیران و کارشناسان بانک‌های خارجی داشتم، آنها سطح استانداردهای پیاده شده در بانک‌های ایرانی را تحسین و در برخی موارد از این موضوع متعجب بودند.
در کنار این، با ورود شرکت‌ها و بانک‌های کارگزار خارجی برای ایجاد روابط کارگزاری، این موضوع برایشان مهم بود که بدانند آیا استانداردهای پیاده شده در یک بانک خاص آیا قابل‌اتکا و اطمینان است و ریسک‌های احتمالی برای آنان به دلیل داشتن روابط تجاری با سایر کشورهای دنیا چه می‌توانست باشد؟
در دوره قبلی تحریم‌های ظالمانه آمریکا شبکه بانکی و محیط کسب‌وکار با استانداردهای مختلفی تطبیق یافته بود؛ قوانین و مقررات مخصوصاً در حوزه نظارتی بعد از رکود سال 2008 دستخوش تغییر شده و همچنین تغییرات زیادی در حوزه تطبیق و مبارزه با پول‌شویی از سوی نهادهای بین‌المللی بر شبکه مالی دنیا اعمال شده بود.
بر این اساس ما نیز در حوزه‌های مختلف نیاز به ایجاد زبان مشترک با آنها داشتیم و شاید لازم بود در برخی موارد اصلاح و تغییر فرآیندها را در پیش بگیریم. به‌عنوان‌مثال در بخش صورتهای مالی و انتشار اطلاعات لازم بود که نسخه‌ای از صورتهای مالی خود را بر اساس آخرین الزامات IFRS منتشر کنیم و به قولی به زبانی مشترک با آنها صحبت کنیم و یا در مثالی دیگر، در حوزه بانکی علاوه بر استانداردهای فوق باید در خصوص نحوه انطباق با قوانین مبارزه با پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم نیز آخرین تغییرات را پیاده‌سازی می‌کردیم و درنهایت عملکرد خود و سطح استاندارد پیاده شده را به آنها معرفی و توضیح می‌دادیم.
در آن زمان کشور ما یکسری اقدامات و مذاکراتی در خصوص پیوستن به کارگروه FATF و تصویب لوایح کنوانسیون پالرمو (9 توصیه مربوط به مبارزه با تأمین مالی تروریسم) را شروع کرده بود و متعاقباً تشکیل واحد تطبیق طی بخشنامه‌ای از سوی بانک مرکزی به شبکه بانکی ابلاغ شد.
بر اساس پیشنهاد این اداره، واحد تطبیق با اداره مبارزه با پول‌شویی تلفیق و به‌صورت مدیریت مستقل به ادامه فعالیت پرداخت. همان‌طور که مستحضر هستید یکی از موضوعات چشم‌انداز کسب‌وکار بانک، انتخاب اول بانک‌های کارگزار خارجی در برقراری روابط کارگزاری با ایران است، یکی از تأثیرات کارکرد بهینه مدیریت تطبیق و مبارزه با پول‌شویی را می‌توان با ارتقاء شهرت بانک و در آینه تحقق این موضوع مشاهده کرد و به لطف تلاش همکاران این مدیریت و سایر مدیریت‌ها امروز به‌جرئت می‌توان گفت که بانک سامان به لطف نام بلندآوازه و شهرت خوب بین‌المللی خود توانسته اولین انتخاب بانک‌های کارگزار و شرکت‌های خارجی برای ایجاد روابط کارگزاری در بین بانک‌های ایرانی باشد.
در همین راستا، همکاران ما تلاش شبانه‌روزی داشتند و به لطف حمایت‌های بی‌دریغ هیئت‌مدیره و مدیریت ارشد بانک در راستای تحقق این مزیت رقابتی و افزایش سهم بازار بین‌المللی، توانستیم استانداردهای خود را در حوزه Compliance ارتقا دهیم و با اعتمادسازی و ایجاد زبان مشترک با بانک‌های خارجی، یک سر و گردن بالاتر از سایر رقبا بایستیم و باشهامت به این امر مباهات و افتخار کنیم.
در این مسیر مطالعه کردیم، آخرین تحولات ارگان‌های بین‌المللی و بانک‌های سطح اول دنیا را بررسی کردیم، از مشاورین خارجی کمک گرفتیم، نرم‌افزارهای به‌روز خریداری کردیم و به لطف اشراف علمی و تسلطی که از سوی مدیریت ارشد بانک بر آخرین تحولات روز بانکداری دنیا هست، توانستیم در جلسات متعددی از پیش‌بینی‌ها و رهنمودهای ارزشمند ارائه‌شده استفاده کنیم که واقعاً به‌شخصه برای این‌جانب غیرقابل ارزش‌گذاری و به‌اصطلاح Priceless بود و درنهایت مسیر درست و کوتاه را با کمترین هزینه انتخاب و بانک سامان را درزمینهٔ Compliance به جرگه و اکیپ بانک‌های سطح اول دنیا برسانیم.
همین اقدامات باعث شد که در کوتاه‌ترین فرصت و تا پیش از اعمال تحریم‌های ظالمانه آمریکا تعداد بانک‌های کارگزارمان بالغ‌بر 300 بانک در سطح دنیا شود که فکر نمی‌کنم هیچ‌کدام از بانک‌های ایرانی توانسته باشند به چنین سطحی برسند.
در زمان کنونی و پس از خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌های جبهه استکبار نیز ما همچنان خود را ملزم می‌دانیم که آخرین تغییرات در قوانین، مقررات و استانداردها را اجرایی کنیم. در این خصوص ما الزام قانونی و نهادی از سوی بانک مرکزی و واحد اطلاعات مالی کشور داریم که مبادلات مالی در بانک سامان و خدماتی که ارائه می‌دهد سالم و شفاف باشد. همچنین نظارت داشته باشیم که خدای‌نکرده حق‌وحقوقی از مشتریان و سهامداران عزیز بانک سامان ضایع نشود و مراقبت‌های لازمه کفایت داشته باشند. در حال حاضر ما به سطحی رسیدم که می‌توانیم، با سیستم‌های نرم‌افزاری به‌صورت بر خط و به‌صورت تراکنش محور این موضوع را کنترل می‌کنیم.
• لطفاً در خصوص ساختار واحد تطبیق و مبارزه با پول‌شویی توضیح دهید.
واحد تطبیق و مبارزه با پول‌شویی از سه اداره کنترل‌های داخلی، اداره تطبیق، اداره مبارزه با پول‌شویی و واحد کشف تقلب تشکیل شده است. همچنین در نظر داریم اداره تطبیق واحدهای خارجه و گروه مالی سامان را نیز در آینده نزدیک راه‌اندازی کنیم.
بر این اساس، در واحد کنترل‌های داخلی که مسئولیت احراز اطمینان از عملکرد شعب و واحدهای بانک را در تطابق با قوانین و مقررات و بخشنامه‌های ابلاغی را عهده‌دارند، می‌خواهیم اطمینان حاصل کنیم که عملیات شعب و واحدهای زیرمجموعه با قوانین و مقررات مطابقت داشته و انحراف احتمالی را شناسایی و رفع کنیم. همچنین مقرر است بر اساس برنامه‌ریزی از این پس کلیه شعب و باجه‌ها را مورد ارزیابی قرار دهیم.
اداره دیگر، مبارزه با پول‌شویی است که همکاران ما در این اداره مسئولیت نظارت بر سلامت سرویس‌های ارائه‌شده به مشتریان را دارند و بر عملیات شعب و اطمینان از ورود و خروج سالم و شفاف وجوه از بانک سامان نظارت دارند.
همان‌طور که عنوان شد واحد دیگر واحد تطبیق است که مسئولیت احراز اطمینان از کفایت اجرای قوانین و مقررات در بانک را به عهده دارد.
هم‌اکنون نظارت‌های ما در واحد تطبیق شامل چند شاخه است. یک شاخه در هنگام افتتاح حساب است که ما ملزم به سنجش هویت مشتری هستیم. زمان ارائه خدمات پایه نیز که شامل دریافت تسهیلات، خدمات ارز بازرگانی، حواله‌ها و ضمانت‌نامه و ... لازم است که بدانیم آیا این درخواست مطابق با قوانین و مقررات هست و آیا مشتری ما از سوی شعبه به‌طور دقیق شناسایی شده است یا خیر.
همچنین در هنگام ارائه تسهیلات نیز وضعیت مشتری به‌صورت کامل بررسی می‌شود تا مشخص شود که مشتری در گذشته به چه نحو تعهدات خود را ایفا کرده تا بتوان تصمیم‌گیری صحیحی در این رابطه انجام داد.
ما یک واحد کشف تقلب نیز داریم که بر اساس نرم‌افزارهایی که خودمان توسعه دادیم تمام تراکنش‌هایی که در بستر بانک سامان صورت می‌گیرد، مشاهده می‌شود. این سرمایه‌گذاری برای توسعه چنین نرم‌افزاری برای آن صورت گرفته است که بتوانیم از منافع و اموال مشتریان بانک به‌خوبی مراقبت نماییم.
به‌عنوان‌مثال در زمان سرقت اطلاعات مشتریان، فیشینگ و ... بتوانیم موضوع را سریع کنترل و از وارد شدن خسارت به مشتریان جلوگیری کنیم. در این واحد ما برای هر مشتری یک پروفایل رفتار مالی درست کرده‌ایم که اگر به‌عنوان‌مثال یک تراکنش نامتعارفی صورت پذیرد بلافاصله با مشتری تماس می‌گیریم تا تائید این موضوع را از وی اخذ کنیم و در زمان‌های سوءاستفاده از حساب مشتری با ایجاد موانع و ارتباط با سایر بانک‌های مقصد و درخواست مسدودی حساب، مانع از بروز زیان به مشتریان می‌شویم.
در کل با این ابزارها و شاخه‌هایی که در واحد تطبیق و مبارزه با پول‌شویی ایجاد کردیم، به دنبال این هستیم فضایی به وجود آوریم که مشتریان، سهامداران ما با اعتماد و اطمینان کامل به این سازمان، کسب‌وکار خود را پیش برده و نگرانی از بابت دارایی‌های خود نداشته باشند و نهایتاً خدمات مالی و سرویس‌های بهتر را با بالاترین رضایت دریافت کنند.
همچنین کلیه این اقدامات سبب شده است تا فرهنگ‌سازمانی قانون پذیری در بانک سامان سرلوحه عمل کلیه کارکنان بانک قرارگرفته و درنهایت این امر به شهرت و نام سامان نیز سرایت کند و به همین دلیل است که بانک سامان به‌عنوان بانکی که در آن قوانین و مقررات حرف اول را می‌زند در جامعه ایرانی شناخته شود.
• روند همکاری واحد شما با نهادهای قضایی و نظارتی به چه صورت است؟
بر اساس قانون ما مسئولیت پاسخگویی به استعلام‌های نهادهای مختلف را به عهده‌داریم و همواره اولویت بانک سامان این است که سریع‌ترین، بهترین و دقیق‌ترین همکاری را با ارگان‌های ذی‌ربط داشته باشد؛ استعلام‌های مختلفی که از نهادهای قضایی، نظارتی، مراقبتی و حقوقی دریافت می‌کنیم، از همان ابتدا با اولویت‌بندی در طبقه خاص خود قرار گرفته و همکاران عزیز و زحمتکش این واحد اقدام به پاسخگویی به آنها می‌کنند.
مسئولیت پاسخگویی به استعلامات با اداره کنترل‌های داخلی است. بر اساس اعلام غیررسمی این نهادها بانک سامان سریع‌ترین، کامل‌ترین و دقیق‌ترین پاسخ‌ها را به این استعلامات داده است. در این روند بحث سرعت و دقت دو فاکتور بسیار مهم است چراکه در میزان کارآمدی اقدامات بعدی نهادهای قضایی بسیار مؤثر است.
*توصیه شما به مشتریان و همکاران برای جلوگیری از بروز جرائم مالی چیست؟
به مشتریان عزیز بانک سامان توصیه می‌کنم که با مراجعه به بخش «امنیت و حریم خصوصی» در وب‌سایت بانک سامان توصیه‌های ارائه‌شده را به‌دقت و به‌طور مبسوط مطالعه نمایند. عصر ما عصر انقلاب اطلاعات و کامپیوتر است، دیگر شرایط فرق کرده و ابزارهای کلاه‌برداری بسیار پیچیده شده است.
بنابراین همواره مراقب اطلاعات مالی و هویتی خود باشند. متأسفانه این اواخر شاهد افزایش روزافزون جرائم سایبری در حوزه مالی هستیم و لازم است که همه مراقبت کافی در خصوص اطلاعات رمز و نام کاربری خود داشته باشند.
بدیهی است که همه ما باید به‌صورت دوره‌ای رمز و گذرواژه کلیه ابزارهای بانکی خود را تغییر دهیم و به‌هیچ‌وجه آن را در اختیار اشخاص غیرمجاز قرار ندهیم. همچنین در زمان خرید بر روی دستگاه کارت‌خوان، خودمان اقدام به واردکردن رمز عبور نماییم و از بازخوانی آن با صدای بلند دوری‌کنیم.
مدارک هویتی خود مثل شناسنامه و کارت ملی را به‌راحتی در دید عموم قرار ندهیم و از انداختن تصاویر آنها به‌عنوان دورریز در سطل زباله اجتناب کنیم. امروزه دسترسی به همان تصاویر مدارک شناسایی کافی است تا کلاه‌بردان اقدام به جعل هویت نمایند. دسته‌چک و چک‌های صادرشده خود را نیز در دسترس اشخاص غیر مرتبط قرار ندهید و در محل‌های امن نگهداری کنید، چراکه یک عکس با گوشی تلفن همراه از آنها می‌تواند منجر به جعل شود.
همچنین توصیه مهم دیگر این است که از سرویس‌های مشکوک اینترنت رایگان استفاده نکنند و از دستگاه‌های ناشناخته و عمومی برای اتصال به اینترنت بانک و یا موبایل بانک خود بهره نگیرند. همچنین در هنگام پرداخت‌های اینترنتی حتماً آدرس درگاه را به‌درستی چک کنند و مراقب درگاه‌های جعلی باشند.
در پایان نیز به همکاران خود در شعب که در لایه اول دفاعی برای مقابله با پول‌شویی و تطبیق هستند هم دست‌مریزاد عرض می‌کنم. همکاران شعب چشم و گوش ما هستند و خیلی می‌توانند در ارائه خدمات بهتر به مشتریان کمک‌کننده باشند.
