نابودی 48 صدم هکتار از اراضی در هر ساعت

خاک به‌عنوان یکی از مهمترین عناصر تشکیل‌دهنده جهان هستی، بنیان و اساس تولید، امنیت غذایی و خودکفایی کشورها به‌شمار می‌آید. چرا که در صورت نابودی آن ، کشورها و حتی کره خاکی چیزی برای عرضه وادامه حیات نخواهند داشت و این یعنی تمام صنایع انسان‌ها به خاک بستگی دارند و مدیریت صحیح آن موجب خودکفایی کشورها خواهد شد. خاک نقش کلیدی را در بقای حیات ایفا می‌کند. به‌طوری‌که در غیاب آن بسیاری از صنایع به‌ویژه صنعت کشاورزی وجود نخواهد داشت و این امر اهمیت حفاظت از آن را بیش از پیش نمایان می‌سازد. خاک به مجموعه موادی گفته می شود که در حد فاصل جو،آب وقشر جامد زمین تشکیل می شود و در اثر فعالیت های مشترک محیط (آب وهوا) و موجودات (قارچ‌ها وباکتری ها) بر روی سنگ ها تشکیل می شود که این فرایند نیازمند قرن ها زمان است. اهمیت خاک در بین کشورها آنچنان زیاد است که حفاظت از آن در صدر برنامه های توسعه ای قرار دارد و حتی در اهداف هفده گانه توسعه پایدار کشورها در سازمان ملل به حفاظت از خاک اشاره و روزی به نام روز جهانی خاک نام گذاری شده است. در روز جهانی خاک در سال 2015 که چند روز از آن می گذرد معصومه ابتکاررئیس سازمان محیط زیست کشور با آوردن سیبی به مراسم آن را به کره زمین تشبیه کرد وگفت: سیب به کره زمین شباهت دارد که سه چهارم آن آب و دریاهاست و تنها یک چهارم آن خاک است و از این یک چهارم خاک حدودا سه چهارم آن برای کشاورزی غیر قابل استفاده است. اما این عنصر با ارزش که آن را یکی از عناصر چهارگانه سازنده جهان می‌دانند با آسیب های زیادی روبه رو است که مهم ترین آن خطر فرسایش است. رجایی رئیس کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی درخصوص خطرات پیش روی خاک گفت: هر سال 4 هزار هکتار از اراضی 6 کلان شهر کشورمان در حال تخریب و تغییر کاربری است و این یعنی در هر ساعت 48 صدم هکتار از اراضی کشورمان در حال نابودی است. فرسایش خاک به معنی جابجایی لایه های سطحی خاک به وسیله آب،باد،جانوران و نیروی ثقل زمین است که به نوبه خود خطرناک نیست و این فرسایش غیر طبیعی خاک است که در اثر فعالیت هایی نظیر چرای بی رویه دام، شخم زدن نامناسب زمین، قطع درختان وتبدیل اراضی جنگلی به زمین های کشاورزی وبهره برداری ازمعادن وپروژه های عمرانی زنگ خطر نابودی خاک را به صدا در آورده است. ** اهمیت فرسایش خاک فرسایش خاک سبب بروز مشکلاتی از جمله از بین رفتن خاک حاصلخیز کشاورزی ، افزایش رسوب وارده به مخازن سدها وکاهش سن مفید آنها و تحمیل هزینه های گذاف لای روبی سدها، وکاهش کیفیت آب رودخانه ها می شود. متاسفانه بررسی ها نشان می دهد در کشور ما سالیانه 1500 تن خاک درکیلومتر مربع خاک تنها توسط فرسایش آبی شسته می شود وسازمان خواربار جهانی میزان فرسایش خاک در ایران را 400 هزار هکتار از اراضی حاصلخیز برآورد کرده است که دلیل آن چیزی جز تخریب اراضی جنگلی وقطع درختان در سایه بی توجهی مسولان نیست. اسماعیل کهرم پدر محیط زیست ایران در این باره می‌گوید: در سال 2010 کشورما در رتبه دوم فرسایش خاک قرار داشت. وی می‌افزاید: در سال 2011 به رتبه نخست در این فرسایش خاک رسیدیم که این موضوع نشان‌دهنده نبود برنامه‌ای مشخص برای رفع این معضل در کشور است. **فرسایش و تحمیل خسارت سالیانه 230 میلیون متر مکعب رسوب ناشی از فرسایش خاک پشت سدهای کشور جمع می شود که این مقدار معادل ظرفیت آب سد کرج می باشد. بحرانی ترین آمار مربوط به سد سفید رود است .این سد در سال 1341احداث شد ودر طراحی های اولیه آن جهت کاهش رسوب ، احداث 9 سد دیگر در مسیر روخانه سفید رود پیش بینی شد وامروز نزدیک به نیمی از ظرفیت سد سفید رود از رسوب پر شده و سالیانه هزینه زیادی صرف رسوب زدایی آن می شود. ** 16 تالاب کشور در آستانه خشک شدن در حال حاضر هشت تالاب کاستر، پریشان، ارژن، نیریز، مهارلو، طشک، بختگان و کم‌جان در استان فارس به‌طور کامل و هشت تالاب گاوخونی در اصفهان، آلماگل، آجی‌گل و آلاگل در گلستان و شادگان، هورالحمار، هورالعظیم و هورالهویزه در جنوب کشور بین 30 تا 90 درصد خشک شده‌اند که افزایش کانون‌های بحرانی فرسایش بادی در چشمه‌های تولید ریزگرد به‌دلیل خشک شدن تالاب‌ها و دریاچه‌ها ازجمله تهدیدات زمین در ایران است. **دیگر خطرات پیش روی خاک ورود بی رویه سموم کشاورزی وفاظلاب ها و پساب های صنعتی به درون خاک باعث از بین رفتن حجم زیادی از این عنصر باارزش می شود. متصدی معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست در این رابطه گفت: شرایط‌مان اکنون طوری نیست که بتوانیم از خاک بیمارمان انتظار تولیدات بیشتری را داشته باشیم و آلودگی، تخلیه پساب و فاضلاب‌ها و فشارهای وارده بر خاک جهت افزایش تولیدات غذایی اکنون باعث از بین رفتن تنوع زیستی در خاک شده است. **حفاظت قانون از خاک رجایی رئیس کمیسیون کشاورزی آب ومنابع طبیعی مجلس شورای اسلامی در خصوص حمایت قانون از خاک گفت: 6 قانون در مجلس نهم در حوزه آب و خاک تصویب شد که قانون حفظ کاربری اراضی کشاورزی یکی از دستاوردهای مجلس نهم بود که تا یک ماه دیگر بعد از مجوز گرفتن از ماده 85 قانون اساسی ،قانون می‌شود. قانون هوای پاک نیاز به یک اصلاحیه داشت که با انجام اصلاحیه آن در صحن مجلس در نوبت رسیدگی است که سعی داریم قبل از اتمام این مجلس تصویب آن را بگیریم و اگر این اتفاق نیفتد طبق ماده 85 قانون اساسی مجوزش را خواهیم گرفت وقانون ارزیابی زیست محیطی، حفاظت از تالاب و خاک در نوبت رسیدگی است. اما آنچه مهم‌تر از قانون است اجرای خوب و درست آن است و نگاه مسئولان باید اصلاح شود و مردم نسبت به وضعیت کنونی خاک و تبعات خطرناک آن حساس شوند چرا که ما انسان‌ها به عنوان اشرف مخلوقات کاری کرده‌ایم که زمین آرام آرام به سمتی پیش رود که سکونت در آن سخت شود .