عملکرد قابل قبول سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در انتشار داده ها در شرایط کرونایی

هادی خانیکی در ابتدای این جلسه آنلاین، برگزاری سلسله نشست های « ما و کرونا تاملات فکری » در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران را به عنوان یک فرصت برشمرد و گفت: می توان به پدیده قرنطینه که در ادامه شیوع ویروس کرونا شکل گرفت، به عنوان یک مقوله ارتباطی نگریست. به گونه ای که در خلال آن می توان به همه ظرفیت ها و مسائل رسانه ای این پدیده پرداخت.

وی با بیان این مطلب که در چنین شرایطی جامعه شبکه ای، جدی گرفته شده است گفت: برای توضیح این مطلب به بخشی از نظریه تئون ون دایک جامعه شناس و نظریه پرداز،‌ اشاره می کنم. به اعتقاد ون دایک، رسانه های دیجیتال وقتی مختصات زمانی و مکانی را تغییر دادند، می توان از وقوع یک انقلاب رسانه ای صحبت کنند.

این جامعه شناس در ادامه افزود: تغییر مصرف رسانه ای یا به عبارتی تغییر در زیست فرهنگی موضوعی است که میان جامعه شناسان، نظریه پردازان و صاحب نظران مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

وی در ادامه به تعلیق در مراودات اجتماعی، پیرو مساله قرنطینه اشاره کرد و گفت: در شرایط فعلی  مقوله ارتباطات میدان دار شده است؛ به طوری که مساله ارتباطات از همه ابعادِ فناورانه، انسانی، اجتماعی و غیره مورد توجه ویژه قرار گرفته است. در چنین شرایطی همه سعی می کنند ضمن آموزش و یادگیری در این فضا، تنهایی خود را به نوعی برطرف کنند.

خانیکی در ادامه سخنان خود اظهار داشت: در شرایط شیوع ویروس کرونا و قرنطینه، نوعی خوش بینی نسبت به تکنولوژی ایجاد شد و بُعد روشن و مثبت تکنولوژی و فناوری مورد توجه قرار گرفت چرا که پیش از این در همه جهان تکنولوژی به دلیل جدید بودن عموماً مورد هراس بود.

این استاد علوم ارتباطات، هم نشینی کرونا با وب را زمینه ساز پرتاب به فضای جدید عنوان کرد و ادامه داد: به اعتقاد برخی از نظریه پردازان معاصر، در شرایط قرنطینه سطح مطالعه افراد ارتقا و اجبار به مطالعه و یادگیری افزایش یافت و این اجبار به یادگیری در فضای جدید به کتابخانه ها جان داد.

خانیکی با ابراز نگرانی درباره شروع پیک جدید شیوع ویروس کووید 19 در ایران، گفت: این امر نگرانی ها را برانگیخته است چرا که بر اساس پیش بینی های اولیه انتظار می رفت این بحران در کشور کنترل شود اما با اوج گیری مجدد آن با چالش های تازه تری روبرو هستیم. در چنین شرایطی شاید بهتر باشید صاحب نظران پیشنهاداتی را ارائه دهند البته لازم است این پیشنهادات در قالب دستورالعمل نباشد.

وی در ادامه صحبت های خود به انجام نظرسنجی ملی درباره موج دوم شیوع ویروس کرونا در خردادماه 99 اشاره کرد و گفت: این نظر سنجی در حوزه های اجتماعی، ارتباطی و فرهنگی انجام شد که بر اساس آن مشخص شد وحشت و اضطراب در موج دوم در مقایسه با موج اول شیوع بین مردم بیشتر شده است؛ ضمن اینکه سازگاری با این ویروس نیز به همان نسبت افزایش یافته است.

این جامعه شناس در ادامه سخنان خود در نشست آنلاین از ظهور و بروز چالشی جدید در کشور با عنوان «تله موفقیت» در رابطه با کنترل بحران کرونا سخن به میان‌ آورد و گفت: مدیریت بحران کرونا در کشور در موج اول شیوع این ویروس رضایت بخش بود و سیاست های رسمی برای مقابله با این ویروس نمره قابل قبولی را کسب کرده بود اما در شرایط حاضر شکل جدیدی از شیوع مواجه هستیم به طوری که این بار شیوع کرونا از حاشیه به متن در جریان است.

خانیکی در توضیح این مساله گفت: پایبندی و اصرار بیشتر برخی ازمناطق کشور نسبت به سبک زندگی پیشین و رعایت و انجام همه آداب و رسوم، مناسک و مناسبت ها باعث شد سد پیشگیری شیوع ویروس کووید 19 شکسته شود.

وی با تاکید بر ضرورت تغییر نگرش و برنامه ریزی جدید در مدیریت بحران کرونا در کشور، افزود: در چنین شرایطی نباید فقط از شهروندان خواست که برای ایمن سازی جامعه تلاش کنند چرا که نهادهای رسمی کشور نقش قابل توجهی را در این مهم ایفا می کنند.

وی بر ضرورت ایجاد نگرش فرهنگی در مقابله با کرونا ویروس تاکید و اضافه کرد: بر اساس چالش های مطرح شده و ورود به پیک جدید شیوع این ویروس منحوس،  به نظر می رسد باید از دانش، علم ارتباطات و فرهنگ برای مدیریت این شرایط بهره لازم برده شود.

این جامعه شناس در ادامه به اشکال مختلف «علم باز» در شرایط کرونایی پرداخت و توضیح داد: این مقوله را می توان در سه بُعد «داده های باز»، «انتشارات باز» و «منابع آموزشی باز» مورد بحث و بررسی قرارداد. این سه حوزه فعالیت نهادهایی از جنس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، نهادهای فرهنگی و علمی را می طلبد به طوری که این نهادها در چنین شرایطی در معرض تقاضا و مسئولیت های جدید قرار می گیرند.

وی با اشاره به نقش سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در حوزه «داده های باز»، گفت: سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در کنار کتابخانه های ملی سایر کشورها در حوزه انتشار باز کوشا بود و با این اتفاق بزرگ دسترسی به اسناد و منابع برای شهروندان و پژوهشگران میسر شد.