قطعی‌ترین راه تشخیص کرونا چیست؟ + جزئیات
رئیس انیستیتو پاستور ایران با بیان اینکه گروه‌های مختلفی در حال حاضر در دنیا مشغول کارهای تحقیقاتی برای تولید واکسن کرونا هستند گفت: انتظار داریم این واکسن طی یک تا ۲ سال آینده به دست ما برسد.
علیرضا بیگلری رئیس انیستیتو پاستور ایران در ارتباط اینترنتی که با حضور تعدادی از خبرنگاران برگزار شد، اظهار داشت: باید به این نکته توجه داشته باشیم که امروز دنیا با یک بحران جدی مواجه است که در قرن گذشته بی نظیر بوده و ما با یک بیماری ناشناخته مواجه هستیم.
وی با بیان اینکه تشخیص این بیماری نیازمند اقدامات جدی است،اظهار داشت: هموطنان توجه داشته باشند که آزمایش‌های سرولوژی یا مبتنی بر آنتی‌بادی در افراد مشکوک و علامت‌دار کارآیی لازم را ندارند و در بیماران علامت‌دار قطعی‌ترین راه تشخیص کرونا آزمایش مولکولی یا پی‌سی‌آر است.
رئیس انیستیتو پاستور ایران با اشاره به نقش مهم واکسن در پیشگیری از شیوع بیماری‌ها اظهار داشت:بررسی‌ها نشان می‌دهد که در یکصد سال گذشته واکسن‌ها نقش عمده‌ای در کاهش مرگ و میر ناشی از بیماری‌ها داشته‌اند و واکسن‌ها توانسته‌اند با تحریک سیستم ایمنی بدن مانع ابتلا جامعه بشری به بیماری‌های مختلف شوند.
بیگلری با بیان اینکه نمی‌توان تولید واکسن کرونا را با قطعیت اعلام کرد افزود: اما در زمینه بیماری کرونا باید بگوییم که این بیماری همچنان یک بیماری ناشناخته است و دانش بشری از این بیماری به قدر کافی نیست و همچنان سؤالات زیادی ذهن دانشمندان را به خود مشغول کرده است.
وی با بیان اینکه نمی‌توان به طور قطعی اعلام کرد که واکسن بیماری کرونا به زودی تولید و توزیع خواهد شد، اظهار داشت: شاید در عمل واکسن مؤثری نداشته باشیم به دلیل اینکه برای ما مشخص نیست که طول اثرگذاری واکسن‌های ساخته شده چقدر خواهد بود و از سوی دیگر مطالعات نشان می‌دهد که فردی که به کرونا مبتلا شده ممکن است دوباره به این بیماری مبتلا شود.
رئیس انیستیتو پاستور ایران با بیان اینکه حال حاضر ۲۰۰ گروه از دانشمندان در سراسر دنیا در حال مطالعه برای ساخت واکسن کرونا هستند اظهار داشت:پس از ساخت واکسن باید آن را در چند مرحله مورد مطالعه قرار دهیم و سپس وارد فاز انسانی شود.
وی ادامه داد: در فاز انسانی نیز در مرحله نخست واکسن بر روی گروه محدودی از داوطلبین تست می‌شود و پس از آن تعداد داوطلبین افزایش می‌یابد و در این مرحله اگر واکسن بی‌خطر بود، تعداد داوطلبین به هزاران نفر افزایش خواهد یافت تا این واکسن بر روی آنها تست شود و در این مرحله اگر نتایج موفقیت‌آمیز بود به طور انبوه در جامعه توزیع خواهد شد.
وی با بیان اینکه گروه‌های مختلفی در حال حاضر در دنیا مشغول کارهای تحقیقاتی برای تولید واکسن کرونا هستند و انتظار داریم این واکسن طی یک الی دو سال آینده تولید شود. لذا در همین راستا محققان کشور ما نیز تلاش می‌کنند با استفاده از زیرساخت‌های لازم آمادگی کافی را برای وارد کردن تکنولوژی و مهندسی معکوس تولید واکسن را داشته باشند.
رئیس انیستیتو پاستور ایران افزود:خوشبختانه دو شرکت دانش‌بنیان ما مطالعات خوبی را در این حوزه انجام داده‌اند و واکسن آنها در مرحله مطالعات حیوانی قرار دارد که در صورت مثبت بودن نتایج وارد فاز مطالعات انسانی خواهدشد.
وی خاطرنشان کرد: اگر تمام شرکت‌های دنیا هم وارد فاز تولید واکسن کرونا شوند نمی‌توان این واکسن را زودتر از یک الی دو سال بین ۸ میلیارد انسان نیازمند به این واکسن توزیع کرد.در همین راستا ما تلاش می‌کنیم تا اقدامات لازم برای تولید واکسن در کشور را انجام دهیم.
بیگلری توصیه کرد: طی یک الی دو سال آینده تا زمانی که و اکسن کرونا به دست ما برسد، همچنان باید رعایت بهداشت و توجه به پروتکل‌های بهداشتی را مدنظر داشته باشیم تا از این طریق بتوانیم تا حدودی این بیماری را کنترل کنیم.
بیگلری درباره احتمال موفقیت واکسن ایرانی اظهار کرد: وقتی شبکه تشخیص کرونا راه افتاد، به کمک دانش بومی بود و به هیچ وجه به اطلاعات و مشورت از بیرون کشور اتکا نشد. تصمیم‌ها در عرض یک ماه توسط سازمان جهانی بهداشت مورد تایید قرار گرفته و در پروتکل‌های جهانی هم استفاده شد. این باعث افتخار بود که با دست خالی و دستگاه‌های موجود، شبکه تشخیصی را راه انداختیم. وی ادامه داد: در مورد واکسن نیز همین طور است و دانش فنی وجود دارد، اما تحریم‌ها باعث سخت‌تر شدن کار می‌شود. زیرا دستگاه‌ها و مواد مصرفی به راحتی قابل تامین نیست. اگر این کار در کشورهای اروپایی انجام می‌شود، ممکن است تامین ماده ۴۸ ساعت طول بکشد. دسترسی ما به دستگاه‌ها و تجهیزات گسترده نیست، اما امیدواریم واکسن در داخل ایران ساخته شود، اما این منوط به این جواب است که بدانیم آیا واقعا واکسنی برای این بیماری وجود دارد؟ نکته دیگر این است که شاید عمر واکسن به طور مثال دو ماه باشد.
رئیس انستیتو پاستور ایران ادامه داد: از نظر دانش فنی، ۵ یا ۶ راه اصلی و تکنیک‌ها را در ایران شروع کرده‌ایم و پیش می‌رویم و اگر کشوری زودتر از ما این واکسن را بسازد و ثابت کند که واکسن موثر است، به سرعت می‌توانیم واکسن را در کشور نیز بسازیم.
وی درباره کیت‌های تشخیص کرونا ساخت ایران نیز بیان کرد: وقتی با بحران کووید ۱۹ یا کرونای جدید مواجه شدیم، اولین کاری که انجام دادیم این بود که گفتیم همه نمونه‌ها از سراسر کشور به انستیتو پاستور بیاید. این تصمیم با تکیه بر دانش فنی موجود و همت دانشمندان جوان کشور انجام شد. در اسفند ماه کشور را به طور کامل از لحاظ تست پوشش دادیم و آموزش کارکنان هم انجام شد. سوم اسفند ماه فراخوانی برای کیت‌های تولید داخل اعلام کردیم که ۵۳ شرکت در آن شرکت کرده و بررسی شدند. تعداد کمی از شرکت‌ها شرایط تولید کیت را داشتند و در اواخر اسفند کیت مولکولی برای دو شرکت در شرایط اضطرار صادر شد. بحران تامین کیت از بیرون کشور نیز وجود داشت و اضطراب زیادی داشتیم که کیت باید در اوج تحریم‌ها به دست ما می‌رسید.
بیگلری افزود: اکنون درصد قابل توجهی کیت‌هایی که در شبکه آزمایشگاهی دولتی که شبکه گسترده‌ای شامل بیش از ۱۵۰ آزمایشگاه می‌شود با هدایت انستیتو پاستور به تشخیص کرونا مشغول هستند. درصد قابل توجهی از کیت‌ها توسط تولید داخل تامین شده و آزمایشگاه‌های خصوصی نیز درصد قابل توجهی از کیت مصرفی را از کیت‌های داخلی تامین می‌کنند. برنامه ریزی در جهتی است که ارتقای کیت‌های تولیدی را داشته باشیم.
رئیس انستیتو پاستور گفت: در مورد کیت الایزا نیز حداقل سه شرکت مورد تایید قرار گرفته‌اند و کیت‌های آنها مناسب است و در برابر کیت‌های خارجی هم چیزی کم ندارند. در نتیجه نیازی به واردات کیت الایزا از بیرون نداریم. البته تاکید می‌کنیم که کیت الایزا یا سرولوژی فقط کاربرد در سرواپیدمیولوژی دارد. یعنی برای اینکه مشخص کنیم در یک منطقه چند نفر به این ویروس مبتلا شده‌اند. به هیچ وجه نباید از کیت الایزا یا سرولوژی برای تشخیص بیمار مشکوک استفاده شود، زیرا نتایج آن گمراه کننده است.
وی اظهار کرد: پس از آغاز غربالگری کرونا مشاهده کردیم که غربالگری به طور هدفمند به ما کمک می‌کند و ۲۵ درصد افراد علامت‌دار تست‌شان مثبت می‌شد و وقتی سراغ خانواده آنها می‌رفتیم، ۲۷ درصد اعضای خانواده هم مثبت می‌شدند. تعداد تست در فروردین و اردیبهشت به ۳۵ هزار تست رسید. این شبکه گسترده را می‌توانیم به بیش از ۷۰ هزار تست در روز هم برسانیم، اما بررسی کرده و مشاهده کردیم که وقتی افراد در تماس را تست می‌کنیم، بیش از ۶۰ درصد مثبت می‌شوند. یعنی اگر در یک خانه ۱۰ نفر باشند، ۶ نفر مثبت می‌شوند. وقتی به این ۶ نفر می‌گوییم باید قرنطینه شوند، آن چهار نفر که مثبت نبوده‌اند وارد خیابان شده و باعث آلودگی می‌شوند. در حالی‌که اگر در روزهای بعد آنها را هم تست کنیم، مثبت می‌شوند.
بیگلری افزود: به این نتیجه رسیدیم که به افرادی که در یک منزل بودند باید قرنطینه را برای ۱۴ روز حفظ کنند و وقتی علامت‌دار شدند، تست انجام شود. این راهبرد برای این اتخاذ شد که اگر هزینه‌ها را حساب کنیم، باید مواظب هزینه‌ها و نتیجه حاصل از آن هم باشیم. تست را انجام می‌دهیم که افراد را قرنطینه کنیم و بهتر است در جاهایی که آلودگی زیاد است، به اطرافیان فرد آلوده بگوییم که قرنطینه شود. در حال حاضر بین ۳۰ تا ۴۰ هزار تست در روز انجام می‌شود. تعداد کیت‌هایی که در کشور مصرف می‌شود، به جز بخش خصوصی، متغیر است.
رئیس انستیتو پاستور ایران گفت: به طور متوسط ۳۰ درصد از تست‌ها وارداتی هستند که برخی از این اقلام اهدایی محسوب می‌شوند. برخی از سازمان جهانی بهداشت و برخی از سایر کشورها به ایران اهدا شده است. با توجه به وارد شدن به پاییز و احتمال همزمانی آنفلوآنزا و کرونا، در حال سیاست گذاری روی تست‌های تشخیص همزمان این دو ویروس هستیم.
بیگلری درباره ساخت کیت تشخیص همزمان آنفلوآنزا و کرونا در کشور گفت: در حال حاضر هر بیماری که با تب و علائم کرونا مراجعه می‌کند، می‌گوییم این بیمار به کووید ۱۹ مبتلا است، مگر اینکه خلافش ثابت شود. فرض کنید به فصل پاییز رسیدیم که بیماری‌های حاد تنفسی هم بیشتر هستند. آنفلوآنزا خیلی زیاد به کرونا شبیه است. وقتی تصور می‌کنید که پزشکی در اورژانس نشسته و بیمار با تب و سرفه مراجعه می‌کند، برای پزشک دشوار است که تشخیص بدهد بیماری آنفلوآنزا یا کروناست. اگر این دو بیمار کنار هم بخوابند، کار سخت‌تر می‌شود و از لحاظ بالینی باید تشخیص درست انجام شود تا روش درمانی صحیح اتخاذ شود.
وی ادامه داد: این مهم است که همزمان در یک لوله هر دو آزمایش را انجام بدهیم. ما در تحریم هستیم و تا امروز حتی اجازه نداده‌اند یک دستگاه PCR وارد کشور شوند و حتی اهدایی‌ها را هم به راحتی اجازه ورود نمی‌دهند. این موضوع واقعا جای تاسف دارد و بسیار غیرانسانی است. هرگز فکر نمی‌کردیم در این شرایط هم تحریم‌ها با این جدیت اعمال شود. به هر حال به ظرفیت آزمایشگاهی خودمان واقف هستیم و نمی‌توانیم روزی ۳۰ تا ۴۰ هزار تست کرونا و به همین میزان تست آنفلوآنزا را هم انجام بدهیم.
بیگلری بیان کرد: البته دو تست جدا را هم پیش می‌بریم. به همین دلیل وضعیت ما دشوارتر خواهد بود و باید آگاهانه‌تر پیش برویم. در سطح کشور و انستیتو پاستور تلاش کردیم طراحی‌های متفاوتی انجام بدهیم. در حال حاضر می‌دانیم که چه راهی را باید برویم. همزمان با اینکه طراحی کردیم، چند گروه دیگر هم ماموریت دارند که این کار را انجام بدهند. به شرکت‌های داخلی هم این پیام را داده‌ایم که به طرف ساخت کیت‌های ترکیبی بروند. با شرکت‌های خارجی هم رایزنی کردیم که اگر کیت ترکیبی تولید می‌کنند، سهمی از تولید داشته باشیم. هیچ انتخابی را نباید رد کنیم و باید همه انتخاب‌ها را داشته باشیم، زیرا آینده مبهم است و فقط از تجربه گذشته استفاده می‌کنیم.
وی درباره کنترل بیماری هاری در کشور اظهار کرد: حدود ۷۰ هزار مرگ سالانه در دنیا به علت هاری داریم، اما در کشور ما تعداد مرگ‌ها کمتر از انگشتان دو دست است و به طور مثال در سال گذشته ۹ مورد مرگ به این دلیل داشتیم. سابقه درخشان انستیتو پاستور در زمینه پیشگیری از هاری وجود دارد. در پاییز ۹۶ حدود ۲۴ کشور منطقه در آمل به مدت دو هفته در زمینه مقابله با هاری آموزش دیدند و سامانه خیلی خوبی در این زمینه داریم.
وی درباره واکسن آنفلوآنزا بیان کرد: انستیتو پاستور در تولید یا واردات واکسن آنفلوآنزا نقشی ندارد. البته خبرهای خوبی در این زمینه وجود دارد و یکی از شرکت‌های دانش بنیان داخلی موفق به تولید واکسن آنفلوآنزا شده که احتمالا می‌تواند حدود یک میلیون دوز را امسال وارد بازار کند. سازمان غذا و دارو به شدت در زمینه واکسن آنفلوآنزا پیگیر است. البته همان طور که ما به دنبال خرید این واکسن هستیم، سایر کشورها هم امسال به دنبال این واکسن هستند.
بیگلری درباره خطای کیت‌های آزمایشگاهی مولکولی گفت: درصد موفقیت کیت‌های مولکولی حدود ۷۰ درصد است. اگر یک مورد مثبت وجود داشته باشد، تست مولکولی تا ۷۰ درصد می‌تواند مثبت بودن را تشخیص بدهد. عوامل مختلفی این درصد را مشخص می‌کند که یک عامل درصد خود بیماری است. در اوایل و اواخر بیماری به دلیل کاهش تعداد ویروس‌ها، احتمال مشاهده منفی کاذب زیاد می‌شود. نوع و نحوه نمونه گیری هم اهمیت دارد. گاهی نمونه گیری توسط فرد مسلط انجام شده و در نتیجه نمونه خوبی گرفته می‌شود.
وی بیان کرد: موضوع کیت‌های قاچاق تشخیص کرونا از ابتدا مطرح بوده، اما از ابتدا اجازه ندادیم کیت‌هایی که مورد تایید نیستند، وارد نشوند. آزمایشگاه‌های دولتی با انستیتو پاستور ارتباط دارند. نکته مهم این است که نمی‌توان رد کرد که هیچ کیت قاچاقی در کشور استفاده نمی‌شود و پروتکل‌ها به درستی انجام می‌شود. آزمایشگاه‌های دولتی به دقت پایش شده و از وضعیت در همه شهرستان‌ها اطلاع داریم. امروز در جلسه‌ای کیفیت‌ها را بررسی می‌کردیم و دیدیم که یک آزمایشگاه دولتی در یک شهرستان بهتر عمل کرده و دیگری به نظارت و پیگیری نیاز دارد. حدود ۷۰ درصد آزمایشگاه‌های دولتی در کشور خوب عمل کرده و نمره خوبی می‌گیرند و برخی آزمایشگاه‌هایی که جدیدتر راه افتاده‌اند به کمک بیشتری نیاز دارند. در مجموع، شبکه دولتی آزمایشگاهی مورد اعتماد است.
رئیس انستیتو پاستور درباره ارتباط انستیتو پاستور با سایر کشورها گفت: با شبکه جهانی انستیتو پاستور مراودات علمی و منظم داریم. با موسسه‌های معتبر دنیا نیز رابطه مستمر داریم. تقریبا هر هفته چندین ویدیو کنفرانس با کشورهای مختلف نیز برگزار می‌شود.
بیگلری درباره ادعای تاثیر نیش زنبور بر درمان کرونا بیان کرد: این موارد مورد تایید انستیتو پاستور نیست. عضو هیات علمی بازنشسته ممکن است عقاید خود را بگوید و این موارد به هیچ وجه بررسی نشده و مبنای علمی بودن آنها تایید نشده است. در نتیجه منعکس کننده نظر رسمی انستیتو پاستور نیست. به همه اعضای هیات علمی هم این تذکر را می‌دهیم که در اظهار نظرهای علمی کاملا مراقبت کنند که موجب گمراهی و تنش‌های اجتماعی نشود.
رئیس انستیتو پاستور درباره تولید واکسن کرونا در کشور اظهار کرد: بیش از ۲۰۰ گروه در جهان از چندین راه مختلف تلاش می‌کنند به واکسن کرونا برسند. اغلب این راه‌هایی که ما می‌رویم هم شبیه به سایر کشورهاست و مطمئن نیستیم کدام مسیر به واکسن موثر ختم می‌شود. فعلا نمی‌دانیم کدام راه موفق‌تر است. تعدادی از شرکت‌هایی که در کشور مشغول تولید واکسن کرونا هستند توانسته‌اند وارد مرحله حیوانی شوند. اگر آزمایش‌های حیوانی در این مرحله تایید شود، واکسن اجازه پیدا می‌کند که وارد مرحله بالینی شود. درصد قابل توجهی از واکسن‌ها که وارد مرحله بالینی می‌شوند، سرنوشت آنها مشخص خواهد شد.
وی افزود: یک راه بسیار طولانی وجود دارد بدانیم آیا واکسن موثر ساخته شده است یا نه. شرکت‌هایی که وارد کار شده‌اند، برخی در مرحله حیوانی هستند و در صورت گرفتن مجوز وارد مرحله بالینی می‌شوند که در این مرحله سرنوشت واکسن آنها مشخص خواهد شد.
