رپورتاژ آگهی/
خواب پریشی: از وقایع تا رویا ها
واژه پاراسومنیا یا خواب پریشی شاید ناآشنا باشد ولی احتمالا برای شما نیز پیش آمده که به سادگی نمی‌توانید به خواب بروید و یا در زمان بیدار شدن، حس کنید خواب شبانه خوبی را نداشته‌اید. اختلالات در خواب مشکلاتی رایجی هستند که بخشی از افراد جامعه را درگیر می‌کنند و درمان آن‌ها اهمیت زیادی دارد. زیرا کیفیت زندگی روزمره افراد، ارتباط مستقیمی با کیفیت خواب آنان دارد. در حقیقت خواب پریشی به رفتارهای غیر معمولی می‌گویند که افراد پیش از به خواب رفتن، در زمان خواب و یا در دوره انگیختگی بین خواب و بیداری آن را تجربه می‌کنند. پاراسومنیا در کودکان نسبت به بزرگسالان رایج‌تر است.
انواع پاراسومنیا یا خواب پریشی
پاراسومنیا انواع مختلفی دارد که عبارتند از:
پاراسومنیا غیر رم
اولین مرحله از خواب، خوابی است که چشم حرکت سریعی ندارد و به آن خواب سبک می‌گویند. پس از آن خواب، به تدریج عمیق می‌شود و این مراحل ۹۰ دقیقه طول می‌کشد. در این مراحل شخصی که به اختلالات پاراسومنیا غیر رم، مبتلا است، یکی از رفتارهای زیر را دارد:
خوابگردی
فردی که به این اختلال مبتلا است، در حال خواب، با چشمانی باز حرکت می‌کند. ممکن است که این فرد پس از بیدار شدن، از کار خود چیزی به یاد نداشته باشد. گاهی فرد در زمان خوابگردی، از خواب بیدار شده و سردرگم می‌شود. این اتفاق معمولا در خواب عمیق غیر رم و در اوایل شب پیش آمده و ابتلا به آن در کودکان بین ۶ تا ۱۲ سال، نسبت به بزرگسالان بیشتری است.
وحشت شبانه
وحشت شبانه، نوع دیگری از اختلالات پاراسومنیا است که در آن فرد مبتلا، ناگهان از خواب پریده و وحشت زده می‌باشد. طوری که با تنفس سریع، افزایش ضربان قلب، فریاد، گریه و تعریق از خواب بیدار می‌گردد. افراد مبتلا به این اختلال پس از بیداری تا دقایقی گیج و سردرگم بوده و قادر به برقراری ارتباط نیستند. افراد این وحشت شبانه را در طول 10 تا 20 دقیقه و حتی گاهی بین 30 تا 40 دقیقه تجربه می‌کنند. این افراد که معمولا کودکان بین 4 تا 12 سال هستند، صبح روز بعد، خاطره‌ای از وحشت شبانه ندارند.
برانگیختگی گیج کننده
در این نوع خواب پریشی که بیشتر در کودکان رایج است، فرد در آغاز شب از خواب عمیق بیدار شده و در زمان بیدار شدن بسیار گیج است. این فرد با حالت سردرگمی به اطراف نگاه کرده و گاهی اوقات 30 الی 40 دقیقه شخص در حالت گیجی است و سپس هشیاری خودش را به دست می‌آورد.
پاراسومنیا رم
پاراسومنیا رم، هنگامی پیش می‌آید که شخص 4 مرحله خواب را طی کرده و اختلالات پاراسومنیا رم پس از طی نمودن اولین چرخه خواب، رخ می دهند.
اختلالات این دسته عبارتند از:
کابوس
به خواب‌های واضحی که سبب می‌شوند افراد احساس وحشت، ترس و اضطراب کنند، کابوس می‌گویند. فرد پس از بیدار شدن، بخشی از جزئیات کابوس خودش را به خاطر می‌آورد. کابوس معمولا در نیمه دوم خواب اتفاق افتاده و شخص در بازگشت به خواب، مشکل پیدا خواهد کرد.
فلج خواب
شخص مبتلا در زمان خواب و یا بیدار شدن، به علت فلج شدن عضلات در زمانی کوتاه، نمی‌تواند اعضای بدن خود را حرکت دهد. فلج خواب معمولا اختلالی کوتاه مدت بوده و بین چند ثانیه تا چند دقیقه طول خواهد کشید.
پاراسومنیا های دیگر
علاوه بر این اختلالات خواب پریشی، پاراسومنیا‌های دیگری هم وجود دارند که عبارتند از:
خوردن در خواب
گاهی شخص مبتلا در شب و در حالت نیمه خواب، اقدام به خوردن یا نوشیدن می‌کند. صبح روز بعد، پس از بیدار شدن، این فرد خاطره‌ای از کار خود نخواهد داشت.
سندرم انفجار سر
شخص مبتلا به این اختلال در خواب یا بیداری، صدای بلندی را در سر خود احساس کرده و گاهی ممکن است که فرد در زمان بیدار شدن، نوری خیالی را ببیند. این اختلال می‌تواند فرد را دچار ترس، تپش قلب و اضطراب کند.
توهمات خواب
اشخاصی که به اختلال توهمات خواب، مبتلا هستند، هنگام به خواب رفتن یا بیدار شدن، به توهم دچار می‌شوند. این توهمات گاهی ماهیت شنوایی، بصری، لمسی و یا حرکتی دارد. در برخی مواقع با مراجعه به مشاوره برای درمان افسردگی ، این توهمات نیز از بین می‌روند.
شب ادراری
این اختلال به دو صورت شب ادراری اولیه و ثانویه می‌باشد. افرادی که شب ادراری اولیه دارند، 6 ماه به صورت مداوم به این اختلال دچار هستند. افرادی هم که دچار شب ادراری ثانویه هستند، مدت 3 ماه، حداقل هفته‌ای 2 بار، شب ادراری دارند.
حرف زدن در خواب
بعضی از افرادی که به پاراسومنیا مبتلا هستند، در زمان خواب با صدای بلند صحبت کرده و حرف‌های بی‌ربط و نامفهوم می‌زنند. این اختلال بسیار رایج بوده و در مرحله رم و غیر رم رخ می‌دهد.
علت خواب پریشی چیست؟
به طور معمول، بروز اختلال پاراسومنیا در اعضای یک خانواده مشاهده شده و از اصلی‌ترین دلایل بروز آن، علل ژنتیکی است. البته گاهی اوقات موارد زیر می‌توانند زمینه‌ساز ابتلا به این اختلال باشد.
- اختلال اضطراب ناشی از بروز سانحه
- کمبود خواب
- مصرف الکل
- استرس
- افسردگی
- بی خوابی
- مصرف مواد مخدر
- درد
- مصرف بعضی از داروها مانند دارو‌های آرام بخش و محرک‌ها
- بیماری‌های نورولوژیکی نظیر پارکینسون
- خواب نامنظم
علائم پاراسومنیا
در زیر به برخی از علائم پاراسومنیا اشاره می‌کنیم که شما باید در صورت مشاهده هر یک از آن‌ها، به بهترین روانپزشک در ایران ، مراجعه نمایید.
- حالت گیجی و سردرگمی در زمان بیدار شدن از خواب
- فراموش کردن جایی که در آن هستید.
- فراموش کردن بعضی فعالیت‌های خاص
- مشاهده کبودی یا زخم‌های جدید و ناآشنا در بدن
- سخت خوابیدن شب
- احساس خستگی و خواب آلودگی در طول روز
عوامل خطر پاراسومنیا
گاهی اوقات به دلیل وجود مواردی، احتمال ابتلا بعضی افراد به خواب پریشی یا پاراسومنیا بیشتر از دیگران است. این موارد عبارتند از:
سن افراد : اکثر کودکان به پاراسومنیا مبتلا می‌شوند و خوابگردی یا شب ادراری دارند.
ژنتیک افراد : این مورد در ابتلا به این اختلال اهمیت دارد. زیرا پاراسومنیا، یک اختلال ژنتیکی و موروثی است.
استرس: در برخی افراد نیز باعث بروز این اختلال می‌شود.
اختلال اضطراب بعد از سانحه در افراد می‌تواند آنان را برای ابتلا به این اختلال آماده کند.
استفاده از برخی دارو نیز به ایجاد این اختلال منجر می‌شود.
تشخیص پاراسومنیا
اگر شما با علائم خواب پریشی مواجه شدید، باید به یک متخصص خوب اعصاب و روان مراجعه نمایید. فرد متخصص، پس از بررسی وضعیت خواب شما، به مدت دو هفته وضعیت خواب شما را ارزیابی می‌کند. در زمان مراجعه به متخصص، شما باید سوابق پزشکی خودتان را شرح دهید و اگر در گذشته از داروی خاصی استفاده کردید، پزشک را مطلع کنید. متخصصان جهت تشخیص پاراسومنیا، ابتدا به شناخت عوامل موثر در ابتلا به اختلال پرداخته و سپس راه‌های درمانی را پیش روی شما می‌گذارند.
درمان پاراسومنیا
برای درمان اختلال پاراسومنیا، راه‌های گوناگونی وجود دارد که عبارتند از:
- تغییر در سبک زندگی
- خواب کافی در هر شبانه روز
- داشتن برنامه معین جهت خواب و بیداری
- عدم استفاده از الکل و مواد مخدر
- استفاده از قرص‌های خواب آور مطابق با دستورالعمل پزشک
- رفتار درمانی
- دارو درمانی
این اختلال قابل درمان است پس اگر شما در خواب رفتارهای غیرعادی دارید، باید که به پزشک مراجعه کنید. زیرا پزشک با تشخیص علل زمینه‌ای، مشکل شما را حل کرده و بهترین درمان را تجویز می‌کند. برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید به وب سایت دکتر فرامرز ذاکری به آدرس www.dr-zakeri.com مراجعه کنید.
