در ستون فقرات بدن انسان بین مهره های کمری استخوانی بالشتک ها یا صفحاتی از جنس غضروف قرار دارند که به آنها دیسک گفته می‌شود و در کمر به آنها دیسک کمر گفته می شود. کمر انسان دارای ۵ مهره کمر است که در پایین آنها نیز استخوان مثلثی شکلی به نام استخوان خاجی قرار گرفته است. بنابراین در ناحیه کمر تعداد دیسک های بین مهره ای ۵عدد می باشد. وظیفه اصلی دیسک ها در ستون فقرات بدن انسان ضربه‌گیر بودن آن است. به عبارتی دیسک ها، فشارهایی را که به ستون فقرات وارد می‌شود را جذب می‌کند و همچنین کمک در بهبود حرکت بین مهره‌ها می نماید.
بنابراین همه افراد دیسک کمر دارند و منظور از دیسک کمر فتق یا بیرون زدگی دیسک کمر می باشد که البته یکی از صعب العلاج ترین بیماری های ستون فقرات می باشد. کمر پارگی دیسک کمر در حالت کلی منظور از بیماری دیسک کمر، در رفتگی با بیرون زدگی قسمت مرکزی یا هسته دیسک می‌باشد که با پارگی‌های کوچکی که به‌صورت شیارهای باریکی در اطراف آن، کم‌کم ایجاد می‌شود همراه است. این بیرون زدگی‌ها و دررفتگی‌ها روی ریشه‌های عصبی پشت این دیسک فشار می‌آورند و باعث ایجاد درد و سایر عوارض می‌شوند. در ایجاد بیماری دیسک کمر عوامل زمینه‌ای مانند ژنتیک مطرح می‌باشد ولی اصولا بیرون زدگی و پاره شدن دیسک در اثر استفاده ناصحیح از مهره‌ها و طرز رفتار ناصحیحی است که افراد با بدن خود انجام می‌دهند. به علت فشاری که برآیند نیروهای وزن آدم روی مرکز ثقل وارد می‌کند و فشاری که روی آن ناحیه از مهره‌های تحتانی کمر وارد می‌شود، ستون فقرات بار بیش‌تری را نسبت به سایر قسمت‌ها تحمل می‌کند و علت این که ما
بیش‌تر بیماری‌های دیسک را در این نواحی می‌بینیم همین می‌باشد. شایع‌ترین محل درگیری دیسک کمری در کشور ایران مهره‌های ۴ و ۵ می‌باشد. معمولا بیماری دیسک کمر با دردی در ناحیه کمر شروع می‌شود. در مراحل اولیه این درد فقط در کمر ایجاد می‌شود و به جاهای دیگر زیاد انتشار نمی‌یابد و اگر به آن توجه نشود و این فشارها ادامه پیدا کنند، به علت این که قسمت مرکزی مهره‌ها بیرون زدگی پیدا می‌کند و روی ریشه عصب فشار می‌آورد، آزردگی ریشه عصب به وجود می‌آید و به دنبال آن درد و سایر عوارض ایجاد می‌شود. درد دیسک کمر می تواند به باسن، پشت پا تا پایین پا و زانوها و مچ پا و حتی انگشتان امتداد باید قسمت‌های درگیر و میزان و نوع درد و انتشار آن به سطحی که دیسک در رفته است و به محل فشار روی ریشه‌های عصبی بستگی دارد.
عوارض ناشی از دیسک کمر عارضه جانبی خفیف دیسک کمر: افزایش درد مفصل کمروساق پا عوارض جانبی شدید که به ندرت اتفاق می افتد: عفونت والتهاب درعصب ستون مهره ها وبافت های دیگر ازبین رفتن وآسیب دیدگی بافت ها براثرتزریقات متعدد آسیب دیدگی ریشه عصب ها از علل دیسک کمر می توان به موارد زیر اشاره کرد: افزایش سن وزن بالای
بدن وضعیت بد بدن در زمان نشستن، ایستاده و… بلند کردن اشیا در حالات نامناسب افزایش ناگهانی فشار بر ستون فقرات (حتی فشارهای کم) سیگار کشیدن ورزش های غیر اصولی و سنگین مثل فوتبال، کشتی، ورزش های رزمی و… رانندگی به ویژه در مسافت های طولانی و با ماشین های سنگین یا دارای صندلی نامناسب. ایستادن و یا نشستن طولانی مدت . خم و راست شدن زیاد لرزش کل بدن (مثلاً هنگام کار کردن با تراکتور و…)
تشخیص دیسک کمر برای تشخیص دیسک کمر، پزشک ابتدا سابقه بیماری شما را بررسی کرده و چندین تست فیزیکی از جمله تست های زیر را انجام می دهد: ۱-تست بالا بردن عمودی پا در تشخیص دیسک کمر شما دراز می کشید و پزشک پایی را که درد دارد بالا می برد. ۲-تست بالا بردن پای مخالف در تشخیص دیسک کمر شما دراز کشیده و پزشک پایی را که درد ندارد بلند می کند. ۳-آزمایش عصبی در تشخیص دیسک کمر اگر تست های بالا با درد پا یا کمر همراه باشد ، این آزمایش انجام می گیرد که نتیجه مثبت آن نشانه وجود دیسک کمر است.آزمایش کامل شامل تست رفلکس، قدرت عضله، توانایی راه رفتن و وجود بی حسی است. همچنین ممکن است پزشک وجود بی حسی در ناحیه مقعد را نیز بررسی کند زیرا
که این قسمت هم ممکن است تحت تاثیر فتق دیسک کمر قرار گیرد. ۴-آزمایشات دیگر در تشخیص دیسک کمر در اغلب موارد تست های فیزیکی ای که در بالا توضیح داده شد برای تشخیص دیسک کمر کافی است. اگر پزشک تردید داشته باشد یا بخواهد عصبی را که تحت فشار است شناسایی کند یا بعد از ۴ هفته درمان هیچ بهبودی مشاهده نشود ممکن است از تست های تشخیصی دیسک کمر زیر هم استفاده شود: ۵-تشخیص دیسک کم با اسکن MRI در این روش از میدان مغناطیسی برای گرفتن عکس از بدن استفاده می شود. با کمک این تست می توان به طور قطعی محل فتق دیسک کمر را شناسایی کرد و عصب تحت فشار را یافت. ۶-تشخیص دیسک کمر با سی تی اسکن بوسیله اشعه ایکس، عکسی از مقطع ستون فقرات و اجزای اطراف آن برای تشخیص دیسک کمرتهیه می شود. ۷-تشخیص دیسک کمر با میلوگرام رنگی درون مایع نخاعی تزریق شده و سپس اشعه ایکس به آن تابانده می شود. این آزمایش می تواند نشان دهنده فشار بر روی نخاع یا عصب بر اثر فتق دیسک کمر یا دلایل دیگر باشد.
درمان گیاهی دیسک کمر منظور درمان دیسک کمر با داروی گیاهی یعنی استفاده از داروهای گیاهی که می تواند التهاب در بدن از جمله در دیسک کمر را کاهش دهد. ۱-
استفاده از خرمای بدون هسته بدون هسته و با قطر حدود ۲ سانتی متر موجب اثرات ضد اتهابی شدید و بسیار موثرتر از پماد های موجود در بازار می شود. انچه سخت است این است که ح دود یک بسته خرمای بدون هسته به مدت ۴۸ ساعت جهت درمان گیاهی دیسک کمر و کاهش التهاب باید روی منطقه التهاب قرار گیرد. ۲- زنجبیل یکی از گیاهانی است که در درمان گیاهی دیسک کمر و آرتروز ها استفاده می شود. دم نوش آن با شدت زیاد در کاهش التهاب موثر است. ۳- بید به دلیل ماده سالیسیلاتی آن در کاهش التهاب دیسک کمر تاثیر به سزایی دراد و از دیر باز به عنوان یکی از داروی گیاهی دیسک کمر استفاده می شده است. درمان دیسک کمر ۹۰%درمان غیر جراحی دیسک کمر، درمان های توانبخشی است. درمان هایی که برای این بیماری مورد استفاده قرار می گیرند را می توان به صورت زیر دسته بندی کرد: اوزون درمانی یا ازن تراپی لیزردرمانی طب سوزنی فیزیوتراپی ورزش ماساژ تزریق اپیدورال تریگرپوینت تراپی کمربندهای طبی رفلکسولوژی مانیپولاسیون ( کایروپراکتیک ) و جا اندازی ستون فقرات RF یا رادیوفرکوانسی در موارد نادر جراحی بسته ستون فقرات علاوه بر این استفاده متناوب از ماساژ یخ و گرم، استراحت در مرحله
حاد بیماری ، رعایت نکاتی که در زیر به عنوان نکات اساسی درمان دیسک کمر یادآور می شویم و انجام ورزش های روزانه دیسک کمر خصوصا در مرحله بدون درد می تواند به عنوان درمان خانگی دیسک کمر به بیماران کمک کند. عمل جراحی جراحی دیسک کمر ۹۰ درصد بیماران دیسک کمر به درمان های غیرجراحی که توسط متخصصین طب فیزیکی و توانبخشی، کایروپراکتیک و طب سوزنی و اوزون تراپی … انجام می شود پاسخ می دهند. اما ۱۰ درصد به این درمان ها جواب نمی دهند و نیاز به درمان جراحی دارند. جراحی بسته دیسک کمر به کمک تکنیک های لیزری ، RF و یا ازن درمانی از درمان های جدید با حداقل میزان عوارض بستری در بیماران محسوب می شوند. البته ممکن است از نظر شدت و وضعیت جسمانی ممکن است بیمار نیاز به جراحی دیسک کمر به صورت باز داشته باشد.
بهترین داروی دیسک کمر در درمان دیسک کمر دارو درمانی نقش به سزایی دارد. استفاده از دارو های ضد التهابی غیر استروییدی نقش مهمی در درمان دیسک کمر دارد . داروهای شل کننده عضلانی مانند باکلوفن و تیزانیدین هم در درمان اسپاسم های کمر نقش مهمی دارد. در بیمارانی که دردهای انتشاری دارند استفاده از داروی گاباپنتین و یا پره گابالین و یا برندهای خارجی آن ماند لیریکا، از بهترین داروها درمان دیسک کمر مطرح می باشند.
دیسک کمر و ورزش قدم اول برای تقویت عضله ورزش استاتیک می باشد که همه می توانند انجام دهند اما افرادی که کمردرد و خصوصا دیسک کمر دارند و یا دردهای سیاتیک با انتشار به پا دارند باید ورزش را زیر نظر پزشک متخصص آموزش ببینند چه بسا بعضی از ورزش ها مشکل سیاتیک و فتق را تشدید می کنند. ورزش باید در مرحله کاهش درد شروع شود. ورزش در زمانیکه درد زیاد دارید موجب تشدید علایم دیسک کمر می شود.کم نیستتد بیمارانی که در مرحله حاد دیسک کمر به استخر مراجعه می کنند و با تشدید درد به کلنیک ما مراجعه می کنند. بعد از کاهش درد یکی از مهمترین ورزش های ایزومتریک در بیماران مبتلا به دیسک کمر ورزش تیلتینگ می باشد. در این ورزش بیمار دراز می کشد و پاهای خود را جمع می کند و کمر خود را به پایین فشار می دهد و برای ۱۰ ثانیه این ورزش را انجام می دهد. ورزش دوم دیسک کمر ورزش کشش عضله پریفورمیس می باشد. در این ورزش در شرایطی که دراز کشیده اید ، پای خود را روی پای دیگر بیاندازید و در جهتی مطابق به شکل از لبه خارجی زانو لگن را بکشید که عضله پریفورمیس و محل خروج سیاتیک شما کشیده شود. این کشش را ۱۵ ثانیه نگه دارید و ۵ بار تکرار
کنید. اگر این ورزش کلیدی دیسک کمر را اشتباه انجام دهید درد شما تشدید می شود. ورزش سوم دیسک کمر از جمله ورزش های سری مک کنزی می باشد. در شرایطی که روی شکم خوابیده اید و زیر آن بالش گذاشته اید، سر و گردن را مطابق شکل بالا بیاورید و ۱۰ ثانیه نگه دارید. کمی صبر کنید اگر با این ورزش احساس آرامش در کمر یا پای خود داشتید ۱۰ مرتبه دیگر این ورزش دیسک کمر را ادامه دهید. ورزش چهارم دیسک کمر، پای خود را مطابق شکل در شکم خود جمع کنید و هر طرف را ۱۰ ثانیه بکشید و ۱۰ مرتبه تکرار کنید. در این کشش محل اتصال کمر به لگن باید کشیده شود. قدم بعد در ورزش های دیسک کمر، ورزش‌های دینامیک و حرکتی می باشد که بیشترین تاثیر را در تقویت عضلات واطراف آن دارد و به این شیوه مانع کمردرد می شوند شامل شنا، راهپیمایی در سطوح غیر شیب دار و غیر ناهموار و دوچرخه ثابت دارای پشتی کمر می باشد. آب درمانی و راه رفتن در اّب برای درمان دیسک کمر دارای قوانینی است که اگر اجرا نشود ممکن است مشکل شما را تشدید کند. به طور مختصر تا زمانی که متخصص طب فیزیکی به شما اجازه نداده است شنا نکنید و بیش ار ا ساعت در استخر نباشید. منبع: بهداشت نیوز
