پاسخ حمله به نفتکش ایرانی را می دهیم
معاون سیاسی وزیر امور خارجه کشورمان روز شنبه در کنفرانس بین‌المللی «منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای و خلع سلاح» در مسکو، علل کاهش تعهدات هسته‌ای ایران ذیل برجام را تشریح کرد.
عراقچی در ابتدا گفت: «همان‌طور که گفته شد ما چند روز قبل گام چهارم از کاهش تعهدات کشورمان ذیل برجام را برداشتیم. در این گام ما تصمیم گرفتیم که گازدهی به بیش از 1000 ماشین سانتریفیوژ در فردو را آغاز کنیم. از طرفی همان‌طور که می‌دانید ما اکنون در منطقه خلیج فارس، تنگه هرمز و مناطق دورتر با تنش‌هایی مواجه هستیم. اتفاقات و حملات زیادی رخ داده است که آخرین آنها حدود یک ماه پیش بوده و یک نفتکش ایرانی با دو موشک هدف قرار گرفته است. ما همچنان در حال بررسی هستیم که بدانیم چه کسی این حمله را انجام داده است و در زمان و مکان مناسب به این حمله پاسخ خواهیم داد.»
معاون وزیر امور خارجه افزود: «سؤال اصلی این است که چرا ما در این شرایط قرار گرفته‌ایم. ریشه‌های این مشکلات از کجاست؟ سه سال قبل یعنی ژانویه 2017 [دی‌ماه 1395] را به یاد بیاورید. همه‌چیز خوب بود؛ هر چیزی در جای خود قرار داشت. ایران به‌طور کامل توافق را اجرا می‌کرد و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز طی گزارش‌های متوالی بر پایبندی ایران به تعهداتش صحه می‌گذاشت.
ما خلیج فارس صلح و ثبات داشتیم و امنیت انرژی و آزادی تردد کشتی‌ها برقرار بود. همه خوشحال بودند زیرا همه‌چیز سر جای خودش بود و همه دنیا یک دستاورد بزرگ برای دیپلماسی را جشن گرفته بود زیرا مسئله هسته‌ای ایران از طریق گفتگو، دیپلماسی و مذاکره حل شده بود.»
عراقچی ادامه داد: «اما چه اتفاقی افتاد که همه‌چیز تغییر کرد. تنها به این که یک رئیس‌جمهور [ترامپ] میراث رئیس‌جمهور پیش از خود [اوباما] را قبول نداشت. همین دلیل ساده باعث شد که همه‌چیز تغییر کند و ما اکنون با سیاست فشار حداکثری از سوی آمریکا و تلاش این کشور برای به صفر رساندن صادرات نفت ایران مواجه هستیم. ما در به وجود آمدن این وضعیت هیچ تقصیری نداشته‌ایم. ما با حسن نیت مذاکره کردیم، با حسن نیت توافق کردیم و با حسن نیت این توافق را اجرا کردیم؛ اما ناگهان همه تحریم‌ها بازگشت و تحریم‌های جدیدی نیز علیه ما وضع شد.»
وی خاطرنشان کرد: «من فکر می‌کنم هیچ‌کس نمی‌تواند حسن نیت ایران را زیر سؤال ببرد. در هشتم می 2018 [اردیبهشت 1397] وقتی آمریکا از برجام خارج شد، ما نیز می‌توانستیم کاملاً از برجام خارج شویم و در این صورت کار برجام تمام می‌شد. اما به درخواست سایر طرف‌های برجام به‌ویژه تروئیکای اروپایی [آلمان، فرانسه، انگلیس] تصمیم گرفتیم که این کار را نکنیم. من روز هفتم می [یک روز قبل از اعلام رسمی خروج آمریکا از برجام] با دیپلمات‌های اروپایی دیدار کردم و آنها گفتند لطفاً فقط چند هفته صبر کنید تا ما راهکارهای عملی در حوزه بانکداری، تجارت، بیمه، حمل‌ونقل، سرمایه‌گذاری و ... برای جبران اثرات خروج آمریکا از برجام پیدا کنیم.
آنها متعهد شدند که در 11 حوزه راهکارهای عملی پیدا کنند تا ایران از مزایای برجام بهره‌مند شود زیرا مطمئناً اگر یک توافق برای شما هیچ منفعتی نداشته باشد، هیچ دلیلی نیز برای ادامه حضور شما در آن توافق وجود نخواهد داشت.»
معاون سیاسی وزیر امور خارجه در ادامه تصریح کرد: «توافق برجام کاملاً به هم خورده است. همه می‌دانند که یک توافق در واقع توازنی از امتیازات داده‌شده و گرفته‌شده است. ایران دقیقاً تعهدات خود در برجام را اجرا کرد، اما چیزی که به دست آورد در واقع صفر بود. چرا باید در توافق بمانیم؟ آنها از ما خواستند که فقط چند هفته صبر کنیم تا خروج آمریکا را جبران کنند. اما وعده آنها تحقق پیدا نکرد. ما یک سال کامل صبر کردیم؛ یک سال کامل. ما به دیپلماسی و به اروپایی‌ها زمان دادیم تا به قولشان عمل کنند اما نکردند.
بنابراین در هشتم می امسال [18 اردیبهشت 98] ما گفتیم که دیگر بس است؛ دیگر نمی‌توانیم در توافقی که هیچ نفعی برای ما ندارد، بمانیم. اما باز هم تصمیم گرفتیم که این کار را به‌صورت گام به گام انجام دهیم و بین هر گام 60 روز زمان در نظر بگیریم تا هنوز فرصت برای دیپلماسی و برای آنهایی که اصرار دارند این مسئله را به نحوی مسالمت‌آمیز حل‌وفصل کنند، وجود داشته باشد.»
عراقچی تأکید کرد: «ما به اندازه کافی به آنها فرصت داده‌ایم؛ در ابتدا یک سال کامل و پس از آن هم بازه‌های 60 روزه تا شاید دیپلماسی جواب دهد. از آنجا که تا به امروز راهکاری برای این مشکل پیدا نشده و تحریم‌های آمریکا نیز شدت یافته است، مطمئناً ما نیز روند کاهش تعهدات خود را همچنان ادامه خواهیم داد. واقعیت این است که ما روزی به پایان این روند خواهیم رسید زیرا دیگر تعهدی باقی نخواهد ماند که بخواهیم اجرایش را متوقف کنیم.»
وی افزود: «در هر صورت ما حسن نیت خود را ثابت کرده‌ایم و انتظار داریم که حسن نیت ما از سوی طرف مقابل جبران شود، اما تاکنون این اتفاق رخ نداده است. من در اینجا می‌خواهیم به این نکته اشاره کنم که آنچه ایران اکنون انجام می‌دهد، در واقع طبق حقوقش ذیل برجام است. ما این کارها را برای تلافی یا در راستای سیاست به‌اصطلاح کمتر در برابر کمتر انجام نمی‌دهیم.
بر اساس برجام، این حق ماست. بر اساس بند 36 چنانچه پس از طی مراحل اولیه شکایت [که عراقچی تأکید می‌کند ایران همه آن مراحل را طی کرده است] طرف شاکی همچنان معتقد باشد که موضوع، مصداق عدم پایبندی اساسی می‌باشد، آن‌گاه شاکی می‌تواند موضع فیصله نیافته را به‌عنوان مبنای کلی و یا جزئی اجرای تعهداتش وفق برجام قلمداد کرده و/یا به شورای امنیت سازمان ملل متحد ابلاغ نماید که معتقد است موضوع مصداق عدم پایبندی اساسی به شمار می‌آید.»
عراقچی پس از قرائت بند 36 برجام تأکید کرد: «این دقیقاً همان کاری است که ما در حال انجامش هستیم. ما تعهدات خود را به‌طور جزئی متوقف کرده‌ایم. چرا به‌طور جزئی؟ زیرا همان‌طور که گفتم، ما می‌خواهیم همچنان به دیپلماسی فرصت بدهیم تا بتوانیم توافق را حفظ کنیم. این نکته‌ای است که من می‌خواهم بگویم. ما تعهداتمان را کاهش می‌دهیم تا توافق را نجات دهیم، نه اینکه آن را از بین ببریم. هدف ما حفاظت از برجام و نجات آن است. به همین دلیل است که ما از گام‌های ساده شروع کردیم و به‌تدریج به سمت گام‌های دشوارتر پیش رفتیم. به همین دلیل است که ما بعد از برداشتن هر گام می‌گوییم که آماده‌ایم در صورت اجرای تعهدات طرف مقابل، به موقعیت اولیه یعنی اجرای کامل برجام بازگردیم.»
وی در ادامه تصریح کرد: «نکته بسیار مهمی که باید به آن توجه شود این است که ما هنوز به برجام پایبند هستیم. قرار نیست که ما به پایبندی کامل به برجام بازگردیم، زیرا همین حالا هم ما به برجام پایبند هستیم؛ بلکه قرار است ما به اجرای کامل برجام بازگردیم. ما به برجام پایبند هستیم و بر اساس حقوق خود ذیل بند 36 توافق اقدام به کاهش تعهداتمان کرده‌ایم. اگر منافع ما در برجام تضمین شود، ما آماده‌ایم تا اجرای کامل برجام را از سر بگیریم.»
