تعریف اینستکس به زبان ساده چیست ؟

یک کانال مراوده مالی میان ایران و اروپا که نوعی تهاتر است، مثلا مبادله‌ی کالا با کالا، ما نفت می‌دهیم و به ازای آن بخشی از اقلام ضروری مثل دارو و غذا را می‌گیریم که در شرایط تحریم دچار مشکل نشویم، اما این وسط یک پیچ رخ داده، اروپا بنا به قاعده‌ی تحریم‌های آمریکایی حاضر نیستند نفت ما را بگیرد و ما نفت را باید طوری بفروشیم و پولش را به حساب اروپا بزنیم تا آن‌ها دارو و غذا و... به ما بدهند، ظاهرا ما بازنده‌ی داستانیم اما...

اما اینستکس یک مزیت سیاسی دارد و آن این که نوعی اصرار بر حفظ راهکارهای صلح آمیز میان ایران و آمریکا است، اگر چنان چه ایران مطابق وعده‌ی قبلی تصمیم بگیرد سطح غنی‌سازی را بالا ببرد، فرضیه‌ی نزدیکی به جنگ تقویت خواهد گرفت و برخی گمان می‌کنند با این مدل احتمال جنگ بالا می‌‌رود، از این لحاظ اینستکس به نوعی برجامِ دوم خواهد بود، چیزهایی بیشتر اگر در این رابطه می‌خواهید ادامه مطلب را بخوانید.

بار اینستکس بر دوش سه کشور است؛انگلیس،آلمان و فرانسه، نقش انگلیس حسابرسی ماجراست، نقش آلمان هدایت و کارگردانی و نقش فرانسه میزبانی از کل مسائل مرتبط با ایسنتکس، سه کشوری که سعی می‌کنند آبروی دیپلماتیک اروپا را حفظ کنند و به قولی بین هیمنه‌ی اروپا و آمریکا در جهان نوعی موازنه ایجاد کنند.

جمعه بود که عراقچی، نشست کمیسیون مشترک برجام  را «یک گام به جلو» دانست و همزمان تصریح کرد که «هنوز تا خواسته‌های جمهوری اسلامی فاصله قابل‌وجهی وجود دارد»، همچنین هفت کشور اروپایی نیز طی بیانیه‌ای ضمن تاکید بر لزوم حفظ برجام اعلام کردند که در حال مذاکره برای پیوستن به این کانال به عنوان سهامدار هستند.

این‌ها پالس‌هایی است که در فضای سیاسی متداول است و دو طرف به هم آدرس می‌دهند، از این تعارفات چیز دندان‌گیری به دست نمی‌آید، شاید تحلیل‌های دو قطب سیاسی در ایران، چیزهای بیشتری را آشکار کند.

خوش‌بینانه

روزنامه اعتماد در این‌باره نوشت: انتقادات علیه کانال اینستکس قابل درک است. بدون اینکه اروپا از ایران نفتی خریداری کند، معلوم نیست تامین مالی اینستکس چگونه خواهد بود. در شرایطی که شرکت‌های اروپایی حاضر به خرید نفت از ایران نیستند، صحبت از این است که اروپا اعتباری را در اختیار این کانال برای تامین مالی خریدهای ایران بگذارد. اگر این اعتبار با وجود تحریم‌های امریکا تامین شود، بی‌شک تحول قابل ملاحظه‌ای خواهد بود. به‌علاوه، حرکت اینستکس لاک‌پشتی بوده، بیشتر یک سامانه تهاتری است که کار آن در مرحله نخست تنها به غذا و دارو محدود است و بعید است شامل اقلام تحت تحریمی بشود.

از طرفی، باید در نظر داشت که مهلت 60 روزه برای تشویق اروپا به جدی‌تر گرفتن موضوع و برداشتن گام‌هایی در جهت نیل به اهداف تعریف شده، بوده است؛ به عبارت دیگر، هدف از اتمام حجت خروج از برجام نبوده، بلکه وسیله‌ای برای نیل به اهداف یعنی راه اندازی ساز و کار مالی ایران - اروپا بوده است.

بدبینانه

حسین شریعتمداری در رابطه با اینستکس می‌گوید: ماجرای اینستکس برای ایران بارها ذلت‌بار‌تر از فرمول مشابه آن برای عراق شکست‌خورده دوران صدام است! مسئولان با صراحت و قاطعیت بر این نظر تاکید کنند اینستکس را نمی‌پذیرند. شایسته و بایسته آن است که خروج خود از برجام را رسما اعلام کنیم و بار دیگر فریب آمریکا را نخوریم و روی دیوار اینستکس یادگاری ننویسیم! اروپایی‌ها کلاه گشاد دیگری برای کشورمان تدارک دیده‌اند و تاسف‌آور اینکه جمهوری اسلامی ایران نیز یکی از امضاء کنندگان این بیانیه تحقیرآمیز است‌! 

روزنامه وطن امروز هم در نقد سازوکار مالی ایران و اروپا نوشت: 14 ماه پس از خروج آمریکا از برجام اروپا به‌جای عمل به تعهداتش در حوزه‌های نفتی و بانکی از آغاز به کار محدود سامانه مربوط به غذا و دارو خبر داد!  به نظر می‌رسد برجام هم حکم همان ضرب‌المثل «عروس تعریفی عاقبت شلخته از آب درمی‌آید» را داشته باشد، به گونه‌ای که از برجام به وضعیت مضحکی به نام اینستکس و ارائه اقلام بشردوستانه به ایران رسیده است.