جایگاه تعزیه در فرهنگ و موسیقی ایرانی مشهود است

به گزارش شمانیوز، علیرضا قاسم خان - پژوهشگر حوزه فرهنگ و هنر دوره قاجار با اشاره به روز مردم شناسی، تعزیه را بخشی از فرهنگی شیعی در جغرافیایی ایران عنوان کرد و گفت: با شناخت تعزیه می توان هرچه بیشتر در حوزه هنرهای ایرانی تأمل و دقت کرد.

دبیر نشست تخصصی «تعزیه در گذر زمان» ادامه داد: با توجه به اینکه حوزه شناخت تعزیه با حوزه اجرا و ارتباط آن با مردم پیوندی تنگاتنگ دارد، شناخت تعزیه ایران در گذر زمان بدون توجه به ارتباط آن با مخاطبین در زمان های مختلف امکان پذیر نیست.

قاسم خان تصریح کرد: همچنین با توجه به کتاب های منتشر شده و تحقیقات انجام گرفته در داخل و خارج از کشور در حوزه تعزیه، ضرورت شناخت این کتاب ها برای بهتر شناختن فرهنگ مردم ایران ضروری است.

مجللی: تاریخ و ادبیات دوره قاجار در نسخ تعزیه

اسماعیل مجللی - پژوهشگر در ادامه نشست تخصصی «تعزیه در گذر زمان» با اشاره به تحقیقات خود در بررسی 450 نسخه خطی با موضوع تعزیه عنوان کرد: تاریخ و ادبیات دوره قاجار در نسخ تعزیه قابل مشاهده است.

وی ادامه داد: در دوره قاجار، بیشتر مردم از سواد اندکی برخوردار بودند، و رسانه های عمومی نیز وجود نداشت و به نوعی شبکه های اجتماعی آن دوران نیز مساجد، تکایا، قهوه خانه و حمام ها بودند و تعزیه در این دوران، رشد کرد و رونق گرفت.

پهلوان: پرده خوانی در ایران معطوف به پیش از اسلام است

در ادامه این نشست، کیوان پهلوان - پژوهشگر با اشاره به اینکه نخستین متن تعزیه در دوران صفوی از جمله در دوره "شاه صفی" گزارش شده است، گفت: البته نقالی خوانی و به خصوص پرده خوانی به پیش از اسلام بر می گردد.

وی با اشاره به ترویج موسیقی در دوران شاه عباس گفت: پس از سلسله صفوی در دوره کریم خان زند، خواستگاه موسیقی از اصفهان به شیراز منتقل شد و در زمان آغامحمدخان قاجار، پایگاه موسیقی دانان به شهر تهران انتقال یافت و این در حالی است که در دوره ناصری، سازهای اروپایی وارد ایران شد و بهترین تعزیه ها در این دوران شکوفا شد.

خلعتبری: می توان شعر را در تعزیه به صورت سلحشوری و حزن آمیز خواند

علی اکبر خلعتبری - پژوهشگر در ادامه این نشست به نواهای موسیقی در تعزیه پرداخت و گفت: هم اکنون در ایران تعزیه خوانان بیشتر به سمت حزن خوانی روی آوردند درحالیکه براساس شخصیت هایی از جمله حضرت علی اکبر، می توان به صورت حماسی خوانی یا سلحشور خوانی، اجراها را نمایش داد، البته این تشخیص را باید یک تعزیه خوان پیشکسوت انجام دهد.

رضوانی پور: اجرای تعزیه ها براساس موسیقی مناطق بومی ایران

در ادامه این نشست متین رضوانی پور - پژوهشگر نیز به تشریح موسیقی دستگاهی در نواحی ایران پرداخت.

وی گفت: اجراهای تعزیه در مناطق مختلف ایران براساس آهنگ های همان مناطق تنظیم و نواخته می شود.

ملک زاده: نام و کاربری تکیه در سفرنامه ژان شاردن (جهانگرد فرانسوی) آمده است

الهام ملک زاده - پژوهشگر در ادامه این نشست، به تکیه های معروف عهد ناصری از جمله تکیه سرپولک، عودلاجان و پامنار اشاره کرد و گفت: مشهورترین تکیه نیز مربوط به تکیه دولت بود که با نقاشی کمال الملک، تصویر این "تکیه" جاودانه برای تاریخ ماندگار شد.

وی درباره ریشه کاربری تکیه ها که از قرن هشتم گزارشاتی وجود دارد، پرداخت و گفت: تکیه در این دوران محل گردهم آمدن فقرا، درویشان و صوفیان بود، و به مرور به کاربری آیین فتوت و زورخانه ای و در ادامه برای تجمعات دینی و عبادی به کار گرفته شد، بطوریکه ژان شاردن (جهانگرد فرانسوی – قرن 16 م) نیز در نوشته های خود از تکیه ها به عنوان مکانی برای گردهم آمدن صوفیان نام برده است.

ملک زاده در ادامه با اشاره به اینکه چون دروایش در "حافظیه" زندگی می کردند اینمکان نیز به شکل "تکیه" از آن نام برده شده است، گفت: نمونه دیگر آن در شیراز مربوط به تکیه "چهل‌تنان" است، همچنین در نهایت کاربری تکیه ها در دوره ناصری معطوف به برگزاری عزاداری شد.

این پژوهشگر در ادامه این نشست به تشریح پژوهشی در زمینه برگزاری تعزیه ها در بوشهر با محوریت زنان پرداخت.

علی رمضانپور