جزئیات جدید در مورد سهام عدالت | آیا می توان سهام عدالت را فروخت؟

سهام عدالت نوعی یارانه است. هدف از سهام عدالت تامین عدالت اجتماعی است. سهام عدالت با هدف خصوصی‌سازی و واگذاری سهام شرکت‌های دولتی به اقشار کم درآمد از زمان دولت نهم اجرا شد. سه تصمیم جدید در مورد سهام عدالت اخذ شده است. در ادامه مطلب تصمیمات گرفته شده در مورد سهام عدالت را می خوانید.  

پیمان حدادی، دستیار رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، با اشاره به اینکه فعلا امکان فروش سهام عدالت وجود ندارد، گفت: از همان ابتدا ماهیت سهام عدالت، نگهداری از این سهام توسط سهامداران بود تا بتوانند به ‌صورت سالانه از محل سود این سهام منتفع شوند.

به گفته وی، ماهیت سهام عدالت به این صورت است که مردم نباید به هیچ عنوان اقدام به فروش سهام خود در بازار کرده و باید با نگهداری این سهام، از سایر مزایای آن از جمله توثیق سهام و دریافت تسهیلات بانکی استفاده کنند. با توجه به چنین موضوعی، اکنون هیچ تصمیمی برای فروش سهام عدالت به روش مستقیم و غیرمستقیم اتخاذ نشده است.

سهام عدالت من، مستقیم است یا غیرمستقیم؟​

حدود ۴۹ میلیون نفر دارنده سهام عدالت هستند که از این تعداد، ۱۹ میلیون نفر روش مدیریتی مستقیم و ۳۰ میلیون نفر، روش مدیریتی غیرمستقیم را انتخاب کرده‌اند. مشمولان تا پایان تیرماه سال۱۳۹۹  فرصت داشتند، نحوه مدیریت سهام عدالت خود را انتخاب کنند و حال با گذشت این تاریخ، دیگر امکان تغییر روش مدیریت وجود ندارد. پس از گذشت زمان اعلامی، سهام عدالت هر شخصی که به سامانه سهام عدالت مراجعه نکرده بود، به صورت خودکار به شرکت‌‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت منتقل می‌شد. (روش مدیریتی غیرمستقیم)

چند درصد از سهام عدالت آزاد شده است؟

آزادسازی سهام عدالت در اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۹ و با ابلاغ مقام معظم رهبری صورت گرفت. ۳۰درصد از سهام عدالت در خردادماه و ۶۰درصد از آن در مردادماه سال ۱۳۹۹ آزاد شد. با وجود اینکه قرار بر آزادسازی ۴۰درصد باقی‌مانده تا پایان سال ۱۳۹۹ بود، اما این امر صورت نگرفت. در حال حاضر مشخص نیست ۴۰درصد باقی‌مانده سهام عدالت مستقیم چه زمانی آزاد می‌شود.

امکان فروش سهام عدالت در روش مستقیم وجود دارد؟

امکان فروش سهام عدالت به صورت مستقیم وجود ندارد. فروش سهام عدالت از ۲۵ آبان ماه سال ۱۳۹۹ برای مشمولانی که روش مستقیم را انتخاب کرده بودند، متوقف شد. مسئولان سازمان بورس و اوراق بهادار، دلیل توقف فروش سهام عدالت را، فشار بر بازار سهام اعلام کردند.

فروش سهام عدالت در روش غیرمستقیم، امکان‌پذیر است؟

لازم به ذکر است که نماد شرکت‎‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت نیز، در حال حاضر بسته هستند و بازگشایی این نمادها، منوط به حضور بازارگردانان و برگزاری مجامع شده است. همچنین بنابر جلسه ۹ اسفندماه سال ١۴٠٠ شورای عالی بورس و اوراق بهادار، بازگشایی نماد معاملاتی همه شرکت‌های سرمایه گذاری استانی سهام عدالت پس از ارائه مدل پیشنهادی جهت بازبینی آیین‌نامه اجرایی آزادسازی سهام عدالت به شورا، انجام خواهد شد.

همچنین ۱۸ اسفندماه ۱۴۰۰ بود که مدیرعامل شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اعلام کرد: پیرو تصمیم شورای عالی بورس، قرار بود اگر سهامداران روش غیرمستقیم سهام عدالت تا اول اسفندماه اقدام به فروش سهام شرکت‌های استانی خود نکرده باشند، سود سال مالی ۱۳۹۹ را دریافت کنند. به همین دلیل، نماد شرکت‎‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت در بورس متوقف شد تا شرکت سپرده‌گذاری مرکزی بتواند سود سهامداران را محاسبه و پس از واریز شرکت‎‌ها، به حساب سهامداران واریز کند.

بخش عمده‌ای از افراد کشور دارای سهام عدالت هستند که برخی آنها به طور مستقیم و برخی دیگر به صورت غیر مستقیم در بورس آزادسازی شده‌اند.

روز یکشنبه ۱۲ تیر ماه پیمان حدادی، دستیار رئیس سازمان بورس در امور سهام عدالت اعلام کرد که سازمان خصوصی‌سازی با همکاری شرکت سپرده گذاری در پایان شهریور سال جاری سود سهام عدالت از محل سود شرکت‌های غیر بورسی را پرداخت می‌کند.

نکته مهم اینجاست که قرار نیست تمامی سود سهام عدالت پرداخت شود بلکه  در ابتدا بخشی از این پول باید صرف افزایش سرمایه شرکت‌ها می‌شود و مابقی آن واریز خواهد شد.

روابط‌ عمومی شرکت سپرده‌گذاری مرکزی به تجارت‌نیوز گفت: قرار است در نیمه دوم شهریور ماه برای ۴۹ میلیون سهامدار(تمامی سهامداران عدالت) سود واریز شود.

از سوی دیگر  شورای عالی بورس به سازمان خصوصی‌سازی اجازه داد که در صورت درخواست شرکت‌های غیربورسی سرمایه پذیر سهام عدالت در رابطه با افزایش سرمایه اقدامات لازم را انجام دهد.

پرداخت سود سهام عدالت می‌تواند در وهله اول نقدینگی در گردش بورس و در مرحله دوم نقدینگی در گردش بورس را افزایش دهد. از سوی دیگر نقدینگی حاصل از پرداخت سود نیز می‌تواند وارد معاملات بازار سرمایه شود.

اختصاص سهام عدالت به جاماندگان

مشاور رییس سازمان بورس و اوراق بهادار در ادامه به جاماندگان سهام عدالت اشاره کرد و گفت: افرادی که اکنون تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی هستند. اما از سهام عدالت بهره‌مند نشده‌اند؛ جزو جاماندگان محسوب می‌شوند که قرار است در ابتدا سهام عدالت به این افراد تعلق بگیرد.

وی گفت: مابقی افراد برای دریافت سهام عدالت باید مورد بررسی قرار بگیرند که شناسایی این گروه‌ها نیازمند بررسی‌های سازمان خصوصی‌سازی و مجلس است.

حدادی تاکید کرد: با توجه به اینکه شرکت‌های سهام عدالت جزو شرکت‌های استراتژیکی محسوب می‌شوند و فعالیت و سودآوری آنها روز به روز بهتر می‌شود و افزایش پیدا می‌کند؛ بنابراین مردم باید اقدام به نگهداری کنند.

پیمان حدادی با تاکید بر اینکه شرکت سپرده گذاری به صورت مرتب در حال پیگیری تعیین تکلیف سهام عدالت متوفیان است، اظهار کرد: در فاز نخست باید یک لینک ارتباطی بین شرکت سپرده گذاری مرکزی و قوه قضاییه برقرار شود تا این شرکت بتواند به احکامی که قوه قضاییه در رابطه با تعیین وراث انجام می‌دهد، دسترسی داشته باشد تا این شرکت قادر باشد اطلاعات مورد نیاز را از این احکام استخراج کند.

وی ادامه داد: از طرف دیگر شرکت سپرده گذاری مرکزی درحال تهیه سامانه‌ای برای تعیین تکلیف سهام عدالت متوفیان است و قطعا این فرایندها تا پایان شهریورماه سال جاری به نتیجه خواهد رسید.

بر اساس این گزارش، از میان ۴۹ میلیون نفر مشمول سهام عدالت حدود سه میلیون نفر فوت شده‌اند اما طی این سال‌ها امکان انتقال سهام متوفیان به وراث وجود نداشته است. البته بارها از سوی مسئولان چه در دولت فعلی و چه در دولت گذشته وعده انتقال این سهام داده شده اما تاکنون این اتفاق رخ نداده است. البته باید به این نکته توجه داشت که سود سالیانه‌ای که طی این سال‌ها برای مشمولان دیگر واریز شده است برای متوفیان محفوظ مانده و به محض تعیین تکلیف، به حساب وراث واریز خواهد شد.

برآوردها نشان می‌دهد ۲۱میلیون نفر طبق تعاریف قانونی، مشمول سهام عدالت هستند که تاکنون سهامی دریافت نکرده‌اند.   واگذاری سهام عدالت با هدف کمک به ۶دهک درآمدی پایین جامعه که سطح درآمد کمتری دارند انجام شد اما مطابق بررسی‌های به عمل آمده این هدف نه فقط محقق نشده و بسیاری از مشمولان واقعی از دریافت سهام عدالت جا مانده‌اند بلکه در عوض سهام عدالت به جای فقرا به طیف وسیعی از ثروتمندان داده شده است.

گزارش‌های آماری وزارت کار، برمبنای داده‌های پایگاه رفاه ایرانیان، نشان می‌دهد ۲۸ درصد از افراد تحت پوشش بهزیستی یعنی یک میلیون نفر سهام عدالت ندارند. این آمار در خصوص افراد تحت پوشش کمیته امداد بیشتر است. ۲۱درصد افراد تحت پوشش کمیته امداد یعنی ۲میلیون نفر سهام عدالت ندارند.

براساس داده‌های پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان ۴۲درصد یعنی ۲۱میلیون نفر از افراد واقع در دهک‌های یک تا ۶ که گروه‌های هدف سهام عدالت بودند فاقد سهام عدالت هستند اما در مقابل ۱۰میلیون نفر از پردرآمدترین گروه‌های جامعه سهام عدالت دارند.

 بین این افراد، ۳ میلیون نفر هم مددجوی تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی دیده می‌شوند که سهام عدالت دریافت نکرده‌اند. این انحراف از اهداف واقعی واگذاری سهام عدالت درحالی رخ داده که در دهک‌های ۷ تا ۱۰ که اصلا جزو گروه‌های هدف طرح اعطای سهام عدالت نبودند، تعداد زیادی از ثروتمندان سهام عدالت دریافت کرده‌اند. این انحراف‌ها موجب ناکارآمدی یکی از بزرگ‌ترین سیاست‌های توزیعی در کشور شده است؛ انحرافی که با روح قانون اصل۴۴ و آرمان‌های عدالت‌خواهانه آن منافات دارد.