خطبه شقشقیه در مورد چیست؟

جرج جرداق مسیحی 200 بار نهج البلاغه را خوانده بود. ما که خود را پیرو امیرالمؤمنین علی علیه‎السلام می‎دانیم یک بار هم که شده این کتاب ارزشمند را خوانده‎ایم؟

به این بهانه نگاهی به نهج البلاغه خواهیم داشت و این بار به خطبه شقشقیّه می‎پردازیم.

سؤال : شقشقیّه به چه معناست و درباره‎ چه موضوعی است؟

پاسخ : شقشقه به صدای خاصی از گلوی شتر می‎گویند اما در اصطلاح به سوز دل و افشای رنج‎نامه گفته می‎شود. از سویی به سخنرانی که با هیجان سخن می‎گوید و سخنور هم هست ذوشقشقه گفته می‎شود.

امیرالمؤمنین علی علیه السلام در خطبه سوم نهج البلاغه، این خطبه را شقشقه یا شعله‎ آتشی که از درون مبارکش زبانه کشیده توصیف فرموده است و نام این خطبه هم از همین عبارت امام گرفته شده است.

در این خطبه انتقادات صریح امام علی علیه‎السلام از غصب حق وی بیان شده است. ایشان میان جنگ و صبر، در آن مقطع صبر را برگزیده و این کار را هرچند استخوانی در گلو و خاری در چشم توصیف فرموده‎اند عقلانی و منطقی دانسته‎اند.

امام علی علیه السلام ضمن توضیح عدم توجه به دنیا و تشبیه دنیا به آب بینی بزغاله، دلیل پذیرش خلافت را پس از اولی، دومی و سومی، سه نکته عنوان فرموده‌اند:

1 - حضور و استقبال مردم (حضرت می‌فرمایند آنچنان مردم به من روی آوردند که حسن و حسین علیهما السلام در ازدحام مردم کوفته شدند و ردا (لباس) من از دو سو پاره شد)

2 – تمام بودن حجت بر من به دلیل حضور یاور

3 -  عهدی که خداوند سبحان از آگاهان (دانشمندان) گرفته تا در برابر شکمبارگی ستمگر و گرسنگی مظلوم سکوت نکنند

 این خطبه در میانه با نامه‎ای که فردی به امام علی علیه السلام می‎دهد متوقف می‎شود و امام پس از فراغت از مطالعه نامه، سخن خود را ادامه نمی‎دهند و در پاسخ به درخواست ابن عباس مبنی بر ادامه سخن، آن را آتشی از درون توصیف می‎فرمایند که شعله‎ور بود و حالا فروکش کرده است.

ابن عباس گفت : به خدا قسم بر هیچ سخنی مانند این کلام ناتمام امیرالمؤمنین علی علیه‎السلام غصه نخوردم که آن انسان والا درد دلش را با این سخنرانی به پایان نرساند.

اللهم العن اول ظالم ظلم حق محمد و آل محمد و آخر تابع له علی ذلک

و صلی الله علی محمد و آله الطاهرین.