بیماری گیلن باره چیست؟

به گزارش شمانیوز: سندرم گیلن باره اختلال نادری است که در نتیجه حمله  سیستم ایمنی بدن به اعصاب محیطی ایجاد می شود به دنبال این حمله احساس ضعف در ماهیچه‌ها، بی‌حسی، گزگز و گاهی اوقات فلج اندام تظاهر می‌یابد. این سندرم یا بیماری در اثر آسیب سیستم اعصاب محیطی و اشتباه سیستم ایمنی و بیگانه انگاشتن سلول‌های بدن در اثر برخی عفونت‌ها یا مشکلات ناشناخته دیگر پدید می‌آید. قدرت عضلانی فرد در این بیماری کاهش  می‌یابد، رفلکس‌های طبیعی عضلات دچار اختلال می‌شوند و احساس گزگز و مورمور شدن شانه‌ها و بازوها یا سایر قسمت‌های بدن مشهود است. ماهیت این بیماری می‌تواند خودبه‌خود محدود شونده باشد یا پیشرفت کرده و به فلج کامل منتهی شود.

شیوع و همه‌گیری‌شناسی

میزان بروز نشانگان گیلان باره بین ۶/۱-۲/۱ مورد در ۱۰۰ هزار نفر است. سالانه یک تا دو نفر از هر صد هزار نفر به این بیماری مبتلا می‌شوند. شایع‌ترین علت فلج شل، همین بیماری است و در مواردی می‌تواند حتی حیات بیمار را نیز بامخاطراتی روبه‌رو کند ،اما اغلب مبتلایان با کمترین عارضه‌ای بهبود می‌یابند.

علت بیماری 

علت این بیماری هنوز به روشنی مشخص نیست، ولی معمولا بعد از یک عفونت ویروسی مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا اتفاق می‌افتد. همچنین بعد از عفونت با یک باکتری به نام کامپیلکوباکتر هم ممکن است بیماری بروز نماید عفونت با کامپیلوباکتر ممکن است بعد از خوردن آب آلوده یا غذای نپخته (مخصوصا مرغ و ماهی و...) رخ دهد. تخریب لایه میلین رشته‌های عصبی باعث از بین رفتن هدایت اعصاب می‌شود و در نتیجه اعصاب حسی و حرکتی عملکرد خود را از دست می‌دهد.

در بعضی موارد ممکن است علائم گیلن باره بعد از اعمال جراحی اتفاق بیفتد گاهی هم هیچ‌گونه عامل شناخته شده‌ای وجود ندارد، اما در همه موارد ذکر شده به‌طور حتم اختلال در عملکرد سیستم ایمنی وجود دارد.

علایم ناشی از بیماری 

اولین علامت گیلن باره پارستزی و بی‌حسی دیستال اندام تحتانی است. این علامت با گذشت زمان تشدید یافته، ضعف نیز به آن اضافه  می‌شود و در طی چند هفته به پروگزیمال اندام تحتانی و فوقانی می‌رسد.

در انواع خفیف ممکن است ضعف متوقف شود، اما در انواع شدیدتر ضعف پیشرفت می‌کند و به‌مرور اندام تحتانی را کاملا از کار می‌اندازد. بازوها نیز ممکن است درگیر شوند.

ضعف یا فلج در عرض ۲۴ تا ۴۸ ساعت بدتر می‌شود و در بعضی موارد ممکن است از بازو شروع شود و به سمت پایین گسترش بیابد، حتی در بعضی موارد ضعف و فلج به طور هم‌زمان دست و پا را درگیر می‌کنند. از علائم دیگر این سندرم می‌توان به کرختی و گزگز (numbness) و تندرنس یا درد عضله که می‌تواند شبیه به درد کرامپی باشد اشاره کرد.

از جمله علائم اورژانسی گیلن باره که نیاز به مداخله اورژانسی دارند باید به سختی در بلع سرازیرشدن آب دهان و مشکل در نفس کشیدن اشاره کرد. از جمله علائم دیگر این بیماری می‌توان به اختلال در تکلم، جویدن و بلع مواد غذائی، همچنین اشکال در حرکات چشم‌ها و نیز کمر درد اشاره کرد.

روش تشخیص 

آزمایش دقیق و قطعی برای تشخیص گیلن باره وجود ندارد، اما تشخیص براساس علائم از جمله ضعف ماهیچه‌ها و ناتوانی در راه رفتن، آزمایشات و تاریخچه بیماری صورت می‌گیرد. پزشک یا پرستار درباره علائم و نشانه‌ها می‌پرسد و معاینات لازم را انجام می‌دهد.

آزمایشات شامل:

1. نوار عصب و عضله
2. گرفتن آب کمر از کانال نخاعی(P)

درمان 

گلین باره درمان قطعی ندارد اما راه‌هایی وجود دارد که علائم را بهبود می‌بخشد که عبارت‌اند از:

الف) IVIG: (ایمنوگلوبولین درمانی) این دارو از جنس پروتئین است و سیستم ایمنی را دربرابر حملات آنتی‌بادی‌های مهاجم محافظت می‌کند.

ب)پلاسما فرزیس: دستگاهی به بدن شما وصل‌ می‌شود که خون به درون آن کشیده می‌شود و آنتی‌بادی‌های حمله‌کننده به اعصاب بدین‌وسیله از خون جدا می‌شوند. این آنتی‌بادی‌ها، پروتئین‌هایی هستند که در خون وجود دارند و باعث حمله به سیستم ایمنی بدن می‌شوند.

برای اینکه بیمار تحت نظر بوده و امکان درمان علایم بیماری وجود داشته باشد، احتمالا نیاز به بستری در بیمارستان باشد در موارد پیشرفته بیماری ممکن است بیمار قادر به خوردن از راه دهان نباشد که برای وی لوله بینی-معدی می‌گذارند و از طریق لوله غذا داده می‌شود. رژیم غذایی باید پرکالری و پر پروتئین باشد تا قدرت عضلاتی حفظ و بازسازی شود. ممکن است غذا با حجم کم و در دفعات زیاد تجویز گردد.

در زمان بستری بودن در بیمارستان اگر ضعف عضلات تنفسی موجب تهویه نامناسب و اختلال تنفس شود ممکن است به آسیب رشته‌های عصبی در بیماری گلین باره دستگاه تنفس مصنوعی نیاز باشد. بیمار تا زمانی که در بیمارستان بستری است پزشک و پرستار به منظور جلوگیری از عوارض ناشی از بی‌حرکتی اقداماتی را برای وی انجام می‌دهند. ممکن است برای کمک به حفظ قدرت و انعطاف‌پذیری عضلات فیزیوتراپی لازم باشد.

علاوه برموارد فوق از داروهای زیر برحسب نیاز و به منظور تسکین علایم استفاده  می‌شود:

• کورتون که التهاب و تورم اعصاب را کاهش می‌دهد.
• سرکوب‌کننده ایمنی که در مرحله حاد بیماری تجویز می‌شود.
• مسکن‌ها و ضد دردها مانند آسپیرین

مراقبت‌های لازم

از مصرف سیگار و الکل خودداری کنید. با دقت توصیه‌های پزشک و پرستارتان را دنبال کنید. داروی خود را درست و سر وقت مصرف کنید. اگر فیزیوتراپی می‌شوید به دقت ورزش‌های فیزیوتراپی را انجام دهید تا عضلاتتان دوباره انعطاف‌پذیر و قدرتمند شود.