کسانی که می‌خواهند بچه‌دار شوند بخوانند

ناباروری در زنان ممکن است حاصل دلایل جسمانی باشد؛ عمده ترین علل جسمانی آسیب های لوله های رحمی پس از عفونت، اندومتریوز و ناهنجاری های رحمی مادرزادی هستند. بیماری های رحمی مادرزادی( رحم سپتوم  دار) و اکتسابی مانند اختلالات چسبندگی و میوم نیز می توانند باعث سقط جنین و سایر عوارض  مربوط  به بارداری شوند.

برخی از ناهنجاری هایی هم که باعث ناباروری می شود حاصل علل هورمونی است. علل هورمونی ای که ایجاد ناباروری می کنند، چرخه های تخمک گذاری را درگیر می کنند و ممکن است حاصل بدکارکردی محورهای مربوط به تخمدان در هیپوتالاموس و هیپوفیز، غدد درون ریز پریفرال اندام هایی غیر از غدد درون ریز یا اختلالات متابولیک باشد.

دکتر افسانه محمدزاده، مدیر گروه زنان کلینیک ناباروری مرکز درمان ناباروری در این خصوص گفت: در حال حاضر اندومتریوز( رشد سلول های جدار داخلی رحم)، یکی از علل ناباروری زنان است؛ این بیماری می تواند پیشرفت کند و شدت گیرد و نقاط مختلفی از بدن به خصوص شکم و لگن را درگیر کند. حتی گاهی ممکن است پس از جراحی نیز عود کند.

این فلوشیپ ناباروری، سندرم تخمدان پلی‌ کیستیک (PCOS) را به‌عنوان یکی دیگر از علل شایع ناباروری زنان بیان کرد و توضیح داد: این سندرم با مجموعه ‌ای از نشانه‌ها بروز می ‌کند که با انجام سونوگرافی و تست هورمونی روز دوم یا سوم قاعدگی (ارزیابی هورمون‌های FSH، LH، AMH) تشخیص داده می شود.

وی اظهارداشت: اصلاح سبک زندگی و کاهش وزن، نخستین گام برای درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک است بنابراین آن دسته از مبتلایان که اضافه وزن دارند، باید وزن شان را کاهش کنند.

مهمترین علل ناباروری مردان

همچنین این احتمال می رود که برخی عوامل محیطی مانند داروها، جراحی و شیمی درمانی باعث ناباروری شوند. از سوی دیگر نیمی از زوج های نابارور نیز دارای ناباروری با علت مردانه هستند.

 ناصر امیرجنتی، مدیر گروه مردان کلینیک درمان ناباروری ابن‌سینا در این خصوص گفت: هم اکنون ناباروری مردان علل مختلفی دارد. یکی از جدیدترین علت ناباروری مردان، آزواسپرمی (وضعیتی که در آزمایش اسپرم هیچ اسپرمی یافت نشود)؛ در حال حاضر یک درصد مردان مبتلا به آزواسپرمی هستند و حدود ۱۰ درصد از مردان نابارور مشکل آزواسپرمی دارند. در این عارضه عملکرد جنسی مبتلایان از لحاظ ظاهری و فیزیولوژی نرمال است و فرد هیچ علامتی ندارد. مشکلاتی مانند تعداد کم اسپرم، کم‌ تحرکی اسپرم و مورفولوژی یا شکل غیرنرمال اسپرم نیز از علل خفیف‌تر ناباروری مردان‌ هستند.

این عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا واریکوسل را نیز شایع‌ترین علت قابل تشخیص ناباروری مردان عنوان کرد و در این خصوص گفت: اکنون واریکوسل با عمل جراحی قابل درمان است اما  در همه مواردافراد نیاز به جراحی ندارند. این جراحی اگر به ‌صورت غیرمیکروسکوپی انجام شود، حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد احتمال عود دارد، به ‌ویژه اگر شدید باشد اما اگر به‌ صورت میکروسکوپی انجام شود، احتمال عود بسیار کم است.

عفونت هایی که ناباروری می آورند

ابتلا به عفونت از طریق تماس جنسی و غیر جنسی، یکی از مهمترین علتی است که در ناباروری مردان و زنان نقش مهمی دارد؛ در این میان زنان بیش از مردان در خطر ابتلا به این عفونت ها قرار دارند.

دکتر زهرا سادات ثقه الاسلامی، عضو کلینیک سلامت جنسی مرکز درمان باروری و ناباروری ابن سینا نیز در این خصوص اظهارداشت: یک سری از این عفونت ها از طریق راه های جنسی( به ویژه رفتارهای جنسی پر خطر) منتقل می شوند که در راس آنها می توان به کلامیدیا (chlamydia) اشاره کرد. برخی از عفونت ها نیز تنها راه انتقال شان، راه جنسی نیست. گاهی برخی از میکروب های خاص می توانند از طریق خون، وارد لگن شده و باعث ایجاد عفونت شوند. مثلاعفونت، پس از ترکیدن آپاندیس می تواند در سراسر بدن گسترش پیدا کند.

این متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری افزود: یک سری از عفونت ها هم امکان دارد باعث ناباروری نشوند اما ابتلا به این عفونت ها می تواند در روابط زن و مرد تاثیرگذار باشد. HIV، هپاتیتB، ویروس پاپیلوم انسانی (HPV، هرپس (HSV) از جمله این عفونت هاست.

ناباروری با علل ناشناخته

دانشمندان به منظور توضیح علل ناباروری با علت ناشناخته دو فرضیه عمده را مطرح می کنند: فرضیه اول اشاره به وجود  علل جسمانی ناشناخته ای دارد که ابزارآلات تشخیصی امروزی قادر به تشخیص این علل نیستند. ازجمله علل احتمالی می توان به عوارض ناشناخته لوله های رحمی، سن بالای زنان و عوامل مربوط به سیستم دفاعی بدن اشاره کرد.

فرضیه دوم نیز اشاره به عوامل روان شناختی و ویژگی های شخصیتی دارد و بیان می کند که این عوامل می توانند در ایجاد ناباروری با علت ناشناخته نقش مهمی داشته باشند.

شیرین عاقلی دانش آموخته دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس طی پژوهشی با راهنمایی دکتر مریم اسماعیلی نسب به این نتیجه رسیده است که ناباروری و درمان آن فرآیندی بسیار استرس زاست و بسیاری از زنانی که تحت درمان  قرار دارند، استرس هیجانی بسیار بالایی را تجربه می کنند.

وی عنوان کرده است: بدون در نظر گرفتن جنسیت، تفاوت معنی داری بین میزان استرس ناباروری، نوروز گرایی-ثبات هیجانی و برون گرایی- درونگرایی در دو گروه با علت شناخته و ناشناخته وجود ندارد. همچنین با در نظر گرفتن جنسیت، میانگین نمرات نوروز گرایی-ثبات هیجانی و استرس ناباروری گروه زنان با علت شناخته ناباروری از میانگین نمرات گروه مردان با علت شناخته و گروه مردان با علت ناشناخته ناباروری به طور معناداری بیشتر بوده است و میانگین نمرات استرس ناباروری گروه زنان با علت ناشناخته ناباروری از میانگین نمرات گروه مردان با علت شناخته ناباروری به طور معناداری بیشتر است. همچنین فارغ از دلیل ناباروری، میانگین نمرات استرس ناباروری و نوروز گرایی-ثبات هیجانی زنان بیشتر از مردان است.

وی در این پژوهش اظهار داشته است: بررسی پژوهش های روان شناختی در مورد ناباروری نشان می دهد، ناباروری بحرانی- روانی-اجتماعی است که می تواند منجر به مشکلات روانی بسیار شود؛ اکنون بیشتر زنانی که با ناباروری مواجه اند از زندگی خود رضایت کمی دارند و از ناباروری به عنوان یک وضعیت بحرانی و ناتوان کننده یاد می کنند.

بر اساس نتایج پژوهش حاضر، فارغ از دلیل ناباروری با توجه به میزان بالای استرس این افراد، لزوم مداخلات روانشناسی در کنار درمان های پزشکی ضروری به نظر می رسد.