آیا ماه صفر نحس است؟

ماهی که بدان وارد شده ایم ماهی است که نحوست مشهور است، علت نامگذاری ماه صفر چیست و مهمترین رویدادهای آن چیست؟ اعمال مخصوص این ماه چیست؟

علت نامگذاری:

صَفَر (صفرالخیر یا صفر المظفّر) (به عربی: صَفَر) دومین ماه قمری پس از محرم است. در دوران جاهلیت آن را ناجِر می‌نامیدند. صفر از ریشه «صفر» به معنی تهی و خالی است. دلیل نامگذاری آن این است که چون این ماه پس از ماه محرم است و مردم دوران جاهلیت در ماه محرم - به دلیل اینکه از ماههای حرام بود- از جنگ دست می‌کشیدند، با فرارسیدن ماه صفر به جنگ روی می‌آوردند و خانه‌ها خالی می‌ماند؛ از این رو به آن صفر گفته‌اند.
 

رویدادها:

اوّل ماه صفر: آغاز جنگ صفین، مطابق نقل مورّخان در سال ۳۷ هجری است. همچنین در این روز در سال ۶۱ هجری (بنا بر روایتی) سَر بریده ‌شدهٔ امام حسین(ع) را همراه کاروان بازماندگان واقعهٔ کربلا وارد شهر شام کردند.

دوم ماه صفر: روز کشته‌شدن زید بن علی ع پس از قیام بر ضدّ بنی امیّه در سال ۱۲۰ هجری است؛ وی به هنگام شهادت ۴۲ سال داشت.

هفتم ماه صفر: بنا بر نقل شیخ مفید و کفعمی، روز شهادت امام حسن مجتبی ع است. همچنین طبق روایتی زاد روز امام موسی کاظم ع در سال ۱۲۸، در این روز در منطقه «ابواء» (محلّی میان مکّه و مدینه) واقع شده‌است.

بیستم ماه صفر: روز اربعین چهلمین روز شهادت امام حسین ع و یارانشان در کربلا.

بیست و هشتم ماه صفر: در چنین روزی، در سال یازدهم هجری،رسول گرامی اسلام ص رحلت فرمودند. همه مورّخان اتّفاق دارند که روز رحلت خاتم الانبیاء ص، روز دوشنبه بود و ایشان به هنگام رحلت شصت و سه سال داشتند. همچنین بنا بر نقل جمعی از علما و مورّخان، روز بیست و هشتم صفر سال ۵۰ هجری، روز شهادت امام حسن مجتبی ع است و این روایت بیشتر در میان شیعیان مشهور است تا روایت هفتم ماه صفر.

روز آخر ماه صفر: بنا بر قول شیخ طبرسی ره و ابن اثیر آخر ماه صفر سال ۲۰۳ هجری، روز شهادت آقاعلی بن موسی الرضاع است که در سنّ پنجاه و پنج سالگی، توسّط مأمون عبّاسی مسموم شدند.

اعمال ماه صفر

ماه صفر به نحوست معروف و مشهور است. برای رفع این نحوست هیچ چیزی بهتر از صدقه دادن و اعیه و استعاذات وارد نشده است.کسی که مایل است از بلاهای نازله در این ماه محفوظ بماند این عمل را انجام دهد.

هر روز ده مرتبه بخواند چنانکه محدث فیض و غیره فرموده یَا شَدِیدَ الْقُوَی وَ یَا شَدِیدَ الْمِحَالِ یَا عَزِیزُ یَا عَزِیزُ یَا عَزِیزُ ذَلَّتْ بِعَظَمَتِکَ جَمِیعُ خَلْقِکَ فَاکْفِنِی شَرَّ خَلْقِکَ یَا مُحْسِنُ یَا مُجْمِلُ یَا مُنْعِمُ یَا مُفْضِلُ یَا لا إِلَهَ إِلا أَنْتَ سُبْحَانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ فَاسْتَجَبْنَا لَهُ وَ نَجَّیْنَاهُ مِنَ الْغَمِّ وَ کَذَلِکَ نُنْجِی الْمُؤْمِنِینَ وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ و سید دعایی برای هلال این ماه روایت کرده .

روز اول

روز اول سنه سی و هفتم شروع به جنگ صفین شد.

و در این روز سنه شصت و یکم به قولی سر مبارک حضرت سید الشهداء علیه السلام را وارد دمشق کردند و بنی امیه آن روز را عید قرار دادند و آن روزی است که تازه می‌شود در آن احزان (کانت مآتم بالعراق تعدها أمویة بالشام من أعیادها) و در این روز و به قولی روز سوم سنه صد و بیست و یک زید بن علی بن الحسین شهید شده

روز سوم

سید بن طاوس از کتب أصحابنا الإمامیة نقل کرده که مستحب است در این روز دو رکعت نماز در رکعت اول حمد و إنا فتحنا و در دوم حمد و توحید بخواند و بعد از سلام صد مرتبه صلوات بفرستد و صد مرتبه بگوید اللَّهُمَّ الْعَنْ آلَ أَبِی سُفْیَانَ و صد مرتبه استغفار کند پس حاجت خود را بخواهد.

نحوست این ماه:

در مورد نحوست ماه صفر باید به چند نکته اشاره شود:

1- در برخى از روایات نحس بودن برخى از ایام براى انجام کارهایى از قبیل ازدواج و سفر آمده است. همچنین آیه 19 سوره قمر و 16 سوره فصلت روزهایى که عذاب بر قوم عاد نازل شده به عنوان روزهاى نحس آمده است. ولى در این که مراد از نحس بودن روزها در این آیات و روایات چیست بحث‌ ها و نظریات مختلفى وجود دارد.

برخى معتقدند؛ بعضى روزها واقعا نحس‌اند ولى نحس بودن آن با توکل بر خداوند، صدقه و توسل به خداوند و مقربان درگاه او برطرف می شود و وظیفه ما انجام این اعمال است نه رعایت سعد و نحس بودن ساعات.

در برابر این نظریه برخى معتقدند؛ سعد و نحس بودن برخى ایام واقعى نیست بلکه به جهت حوادثى است که در این روزها اتفاق افتاده و یا به جهت فال بد زدن مردم به این روزها و نحس دانستن آن از سوى مردم می باشد که ممکن است همین نحس دانستن در نفس‌ هاى ضعیف مؤثر واقع شود و همین اثر نفسانى و دل چرکین شدن موجب بروز حوادثى براى انسان شود به همین جهت در روایات به جهت برطرف شدن این حالت نفسانى به ما دستور داده شده صدقه بدهیم و یا دعا بخوانیم. برخى روایات هم می تواند مؤید این نظریه باشد.

در هر صورت توکل بر خداوند، دادن صدقه، خواندن دعاهاى وارده، اثر نحس بودن را برطرف می کند. قابل ذکر این که مطالبى که در تقویم‌ هاى نجومى در ارتباط با سعد و نحس بودن روزها به جهت قرآن و یا مقابله و یا حالات دیگر سیارات آمده است به جز قمر در عقرب که در روایات آمده است دلیلى بر آن نداریم.

2-اما در مورد ماه صفر ، بنا بر آن چه معروف گشته، ماه صفر را «نحوستى» است؛ به خصوص روز چهارشنبه آخرین آن ماه را که به نحس‌ بودن بیشتر معروف شده است و در این باره روایت مخصوصى از ائمه دین(ع) نرسیده و فلسفه آن دقیقاً براى ما روشن نیست. یک احتمال آن است که این نحس دانستن ماه صفر و مخصوصاً آخرین چهارشنبه آن، از این جهت باشد که وفات رسول خدا(ص) در آن روز واقع گشته است و از آن حضرت روایت شده است که مى‌فرماید: «هر کس مرا به خروج ماه صفر مژده دهد، او را مژده بهشت مى‌دهم و از این جهت عقول مردم حکم به نحس بودن آن ماه نموده است»، (میرزا جواد ملکى تبریزى، مراقبات(اعمال السنه) ، ترجمه علیرضا میرزا حکیم خسروانى، انتشارات نور فاطمه، ج 1، ص 49) .

آخرین نکته

3- در هر صورت نحوست این ماه به معنای متوقف کردن اموری مانند خرید و فروش و سایر فعالیت ها نمی باشد بلکه باید با خواند دعاهایی که برای دفع نحوست این ماه وارد شده مانند دعائی که در مفاتیح در اول اعمال ماه صفر وارد شده این نحوست را بر طرف نمائیم و نیز براى دفع نحوست این ماه، هیچ چیز بهتر از صدقه دادن و دعاها و استعاذه وارده نیست» ، (شیخ عباس قمى، مفاتیح‌ الجنان، اعمال ماه صفر) .

منبع: شیعه نیوز