چرا حجاب انتخابی نیست؟

«علی غلامی» عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق (ع) در برنامه «بدون توقف» شبکه سه سیما با اشاره به اینکه ما سال‌ها روی نوع حجاب ماندیم در حالیکه اصل حجاب مد نظر بود، یادآور شد: ما در دهه 70 بیشتر روی چادر تأکید کردیم در حالی که چادر یکی از انواع حجاب است، روی حجاب واحد تأکید کردیم در حالیکه افراد در شهرها و قوم‌های مختلف اصل حجاب را رعایت می‌کردند و پوشش‌ آنها هم تنوع و جذابیت داشت.

چرا حجاب انتخابی نیست؟

غلامی در پاسخ به این سؤال که «مگر اسلام نگفته لا اکراه فی الدین، پس چرا حجاب انتخابی نیست» تصریح کرد: در اصل دین اکراه نیست، شما مختارید هر دینی را انتخاب کنید ولی وقتی وارد اسلام شدید در انتخاب احکام اختیار ندارید، باید به همه احکام پایبند باشید، حالا سؤال می‌شود، پس در چه چیز اکراه نیست؟ در اینکه اصل دین را بپذیرید یا نپذیرید، قرآن می‌فرماید یک عده می‌گویند این را می‌خواهیم و این را نمی‌خواهیم، ما چنین چیزی نداریم.

منظور از اکراه نبودن در دین چیست؟

وی در پاسخ به این سؤال که «پس چرا اولش می‌گوید دین اکراه ندارد»، گفت: دین اکراهی نیست چون قابل اکراه نیست، اینکه شما معتقد به وحدانیت و قدرت و حکمت خدا نیستید من می‌توانم اینها را به زور به شما تحمیل کنم؟ احکام و آثار دین هم اکراهی نیست بعضی از آنها مثل نماز فردی است، اما یک احکامی هم فردی و هم اجتماعی است مثل حجاب که یک بُعد اعتقادی دارد و یک بُعد اجتماعی که در بُعد اجتماعی آن من می‌توام با قانون جلوی شما را بگیرم ولو شما به آن اعتقاد نداشته باشید.

این استاد دانشگاه در پاسخ به این سؤال که «منظور از عرف چیست» یادآور شد: عرف دو معنا دارد ما یک عرف داریم که می‌شود معنای تقنین به این می‌گویند عرفی‌گرایی، عرفی‌گرایی به این معنا که شما در قانونگذاری جز توجه به عرف و خواست جامعه به هیچ چیز دیگری توجه نمی‌کنید، این همان چیزی است که در نظام‌های مدعی دموکراسی به آن می‌پردازند و مبنای قانون را عرف می‌دانند نتیجه این می‌شود که در یک ایالت کسی که مرتکب قتل ‌شود اعدامش می‌کنند در یک ایالت فقط زندان دارد. اینکه مبنای قانون، عرفی شدن باشد در مقابل اسلامی شدن قوانین قرار می‌گیرد چون مبنای قانون ما وحی است.

جایگاه قانون‌گذاری در اسلام

غلامی درخصوص اینکه آیا در قانون‌گذاری اسلام عرف جایگاهی دارد، عنوان کرد: در اینکه قوانین قرار است بر اساس آموزه‌های اسلامی باشد، عرف در عرض شرع قرار نمی‌گیرد، اما یک وقت دین دستوری به شما می‌دهد که شما در آن دستور باید ملاحظات عرفی را رعایت کنید، مثلا هدایت دیگران، گاهی انتخاب رفتار شرعی به عرف داده می‌شود، اینکه برای تعیین مصادیق خود شرع به شما می‌گوید برو سراغ عرف، مثل اینکه وسیله بازی در میان مردم آمده آیا قماربازی است یا نه؟ اینجا می‌توان از عرف کمک گرفت، اما در حوزه‌هایی که دین قانونگذاری کرده تا اجازه ندهد که به سراغ عرف بروید، نمی‌توانید.

حدودی که شرع تعیین کرده را نمی‌توان جابجا کرد

این حقوقدان در ادامه تصریح کرد: در موضوع حجاب وقتی شرع حد تعیین کرده آیا عرف می‌توانند آن حد را جابه‌جا کنند؟ نه، اما اینکه عرف جمع شوند بگویند چهار تار مو این قدر حساسیت ندارد، سؤال می‌کنم فرق چهار دانه مو با پنج تا چیست؟ یعنی اگر باب عرف را باز کردی دیگر نمی‌توانی خط بگذاری. حالا عرف چه کسانی هستند؟ یک عده هستند به اسم دین خیلی وحشتناک سخت می‌گیرند، اصولا همه چیز برای آنها حرام است، دوم یک عده در مقابل آنها هستند که هر چه بگوئید می‌گویند حلال است، عرف معقول متدینین جامعه آدم‌هایی هستند که اهل افراط و تفریط نیستند، آدم‌های عاقلی که دستورات و چارچوب دین را مورد توجه قرار می‌دهند، برای مراجعه به عرف پنج نفر از آنها را پیدا کرده از آنها سؤال می‌کنیم، جایی می‌توانیم سراغ عرف برویم که شرع برای احراز مصداق یک حکم اجازه داده، غیر از اینها برویم سراغ عرف نظام اسلامی ما از اسلام به سمت سکولار رفته است.

بعد از انقلاب اصل حجاب جای خود را به نوع حجاب داد

وی با اشاره به اینکه بعد از انقلاب اتفاق بدی که افتاد این بود که اصل حجاب جای خودش را به نوع حجاب داد، اظهار کرد: ما باید می‌رفتیم سراغ اصل پوشش از حیا می‌رسیدیم به عفاف و حجاب، حیا و عفاف که هیچ اصل حجاب هم مد نظر قرار نگرفت، رفتیم سراغ نوع حجاب که اگر این حجاب را نداشته باشی پاسدار خون شهدا نبودی، این فضای پر رنگ نوع حجاب یک توهمی برای سیاستگذاران ایجاد کرد که همه چی آرومه، ما چقدر خوشبختیم، جنگ تمام شد نگاه سیاسی ما شد نگاه سازندگی در نگاه سازندگی مصرف‌گرایی اوج گرفت آن جو از بین رفت و و آن حجابی که آن قدر روی آن سرمایه‌گذاری کرده بودیم شد حجاب غالب و میانی و دیگر دیدیم حجاب دارد جایگاه خودش را از دست می‌دهد، اینجا اشتباه کردیم رفتیم سراغ نوع حجاب، در دهه 70 بیشتر روی چادر تأکید کردیم در حالیکه اصلا موضوع چادر نیست، چادر یکی از انواع حجاب است، این اتفاق تا امروز هم ادامه دارد، روی حجاب واحد تأکید کردیم در حالیکه افراد در شهرها و قوم‌های متفاوت اصل حجاب را رعایت می‌کردند حجاب‌شان هم تنوع و جذابیت داشت، ما سال‌ها روی نوع حجاب ماندیم در حالیکه اصل حجاب مد نظر بود.

جمهوری اسلامی زمینه را برای حرکت به سمت حجاب آماده کرد اما به نقطه مطلوب نرسید

این پژوهشگر اندیشه اسلامی در پایان در خصوص اینکه آیا انقلاب توانست به حجاب کمک کند، گفت: بله جمهوری اسلامی در ابتدا زمینه را برای حرکت به سمت حجاب آماده کرد، اما در ادامه این سؤال شد که حالا آورده‌ات چیست، مطهری‌ات کو؟ جمهوری اسلامی به نقطه مطلوب پوشش نرسیده اما این ربطی به عرف جامعه ندارد، اگر قاطبه جامعه هم معتقد باشند پوشش دیگری باید باشد، تا شرع اجازه ندهد ما حق نداریم عرف را ضمیمه آن کنیم، اما سؤال این است که آیا همین قاطبه جامعه مبانی و تببین حجاب از نگاه دین را شنیدند.