بیماری لوپوس چیست؟

لوپوس انواع گوناگون دارد، ممکن است افراد مختلف را درگیر کرده و روی هر بخش از بدن اثر بگذارد اما اغلب به پوست، مفاصل، قلب، ریه، گلبول های خونی، کلیه ها و مغز حمله کرده و در خانم های بین 15 تا 44 سال دیده می شود.

بیماری لوپوس چیست؟

لوپوس نوعی بیماری خود ایمنی است که به دلیل حمله سیستم ایمنی به سلول های بدن رخ داده و علامت اصلی آن التهاب است که می تواند به درد، داغی، قرمزی، ورم و کاهش کارایی و عملکرد اندام های داخلی - برخی اندام های خاص - یا خارجی - به خصوص پوست - یا هر دو منجر شود.

انواع لوپوس

بیماری لوپوس به چهار دسته مختلف تقسیم می شود که قسمت های مختلف بدن را تحت تاثیر قرار می دهند.

نکته: علائم بیماری لوپوس حتی در بیمارانی که به یک نوع مشابه مبتلا هستند لزوما یکسان نیست و این نشانه ها ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد.

1. لوپوس اریتماتوز سیستمیک یا لوپوس منتشر

لوپوس منتشر شایع ترین نوع لوپوس است که حدود 70 درصد موارد ابتلا به لوپوس را تشکیل داده و می تواند بسیاری از بخش های بدن از جمله مفاصل، پوست، رگ های خونی و اندام ها را تحت تاثیر قرار دهد.

مبتلایان به این نوع لوپوس ممکن است سال ها از راش های پوستی قرمز، خستگی شدید، درد و ورم مفاصل یا تب رنج ببرند اما بیماری آن ها تشخیص داده نشود. علائم ممکن است همگی به یک باره ظاهر و ناپدید شوند و شدت آن ها خفیف، متوسط و یا شدید باشد.

تشخیص لوپوس منتشر معمولا با آزمایش خون آنتی بادی ضد هسته ای یا ANA امکان پذیر است که طی آن آنتی بادی هایی که به بافت ها و سلول های بدن حمله می کنند شناسایی می شوند، این آنتی بادی ها به همراه آنتی بادی های سالم، گلبول های قرمز خون، گلبول های سفید خون و دیگر مواد خونی در خون حضور دارند.

این آزمایش تنها بخشی از پروسه تشخیص بیماری است، حتی اگر نتیجه آن مثبت باشد به معنای ابتلای قطعی فرد به لوپوس نمی باشد و لازم است پزشک به علائم، نتایج معاینه فیزیکی و سایر آزمایش های خاص نیز توجه داشته باشد.

2. لوپوس دارویی

لوپوس دارویی علائم مشابه لوپوس منتشر دارد اما علت آن مصرف اغلب طولانی مدت برخی داروهای خاص می باشد و علائم آن با قطع مصرف دارو طی 6 ماه برطرف می شوند.

لوپوس دارویی حدود 10 درصد موارد ابتلا به لوپوس را تشکیل داده است.

داروهای زیادی هستند که مصرف آن ها ممکن است به لوپوس دارویی منجر شود اما در این میان چند دارو از جمله برخی داروهای ضد التهاب، ضد تشنج یا داروهایی که برای درمان بیماری های مزمن مانند بیماری های قلبی، تیروئید، فشار خون بالا و اختلالات روانی تجویز می شوند نقش پر رنگ تری دارند.

سه دارو که عامل اصلی ابتلا به لوپوس ناشی از دارو محسوب می شوند عبارتند از:

• پروکاینامید؛ داروی مخصوص درمان آریتمی قلبی
• هیدرالازین؛ داروی فشار خون بالا
• ایزونیازید؛ داروی درمان سل

3. لوپوس جلدی

لوپوس جلدی که حدود 10 درصد موارد ابتلا به لوپوس را تشکیل می دهد باعث ایجاد ضایعات پوستی در بیماران می شود، اگرچه ضایعات ایجاد شده در این نوع لوپوس در دو سوم موارد ابتلا به لوپوس منتشر نیز دیده می شود.

در لوپوس جلدی سلول های ایمنی به دلایل نا مشخص به سلول های پوست حمله می کنند و به نظر می رسد سیگار و نور خورشید باعث تشدید علائم آن می شود.

خانم ها بیشتر به این نوع لوپوس مبتلا می شوند و ممکن است در سایر اعضای یک خانواده نیز دیده شود.

به طور کلی سه نوع لوپوس جلدی وجود دارد که عبارتند از:

لوپوس جلدی مزمن

لوپوس دیسکوئید که شایع ترین شکل لوپوس جلدی مزمن است با علائمی همچون زخم های التهابی در صورت، گوش، پوست سر و دیگر نواحی بدن همراه است.

این ضایعات اغلب به شکل پوسته یا جای زخم ظاهر شده و خارش یا ناراحتی برای بیمار ایجاد نمی کنند اما ضایعات روی پوست سر ممکن است مانع رشد مجدد موها در آن نواحی شوند.

اکثر کسانی که از این نوع لوپوس رنج می برند به لوپوس منتشر مبتلا نیستند، این عارضه در مردان بیش از زنان دیده می شود.

لوپوس جلدی تحت حاد

علائم لوپوس جلدی تحت حاد معمولا خفیف هستند و به صورت ضایعات پوستی برجسته، سفت و به رنگ بنفش مایل به قرمز ظاهر می شوند.

این ضایعات منفرد یا گروهی بوده، اندازه آن ها بین 5 تا 20 میلی متر می باشد و معمولا در ناحیه تنه از جمله قسمت فوقانی قفسه سینه و پشت دیده می شوند.

حدود 10 درصد مبتلایان به لوپوس منتشر به لوپوس جلدی تحت حاد مبتلا هستند اگرچه بعضی از داروها نیز ممکن است باعث بروز این عارضه شوند.

لوپوس جلدی حاد

لوپوس جلدی حاد زمانی رخ می دهد که لوپوس منتشر وارد فاز فعال خود شده و ضایعات پوستی آن عود پیدا می کنند.

در این حالت ضایعات پوستی قرمز رنگ شبیه آفتاب سوختگی روی پوست بازوان، پاها و بدن ظاهر می شود که نسبت به نور حساس هستند.

این ضایعات که به آن ها راش های پروانه ای گفته می شود اگرچه ممکن است باعث تغییر رنگ پوست شوند اما جای زخم ایجاد نمی کنند و معمولا هنگام عود علائم یا به دلیل قرار گرفتن پوست در معرض آفتاب به وجود می آیند.

4. لوپوس نوزادی

لوپوس نوزادی نوع نادر لوپوس موقتی است که روی جنین یا نوزاد اثر می گذارد و زمانی رخ می دهد که آنتی بادی های بدن مادر به جنین در رحم منتقل شده و روی پوست، قلب و خون کودک اثر بگذارند.

بسیاری از این نوزادان هنگام تولد راش های پوستی دارند اما در برخی از آن ها جوش ها بین 2 تا 5 ماه بعد از تولد ظاهر می شوند و قرار گرفتن در معرض نور آفتاب این مسئله را تشدید می کند.

علائم لوپوس نوزادی معمولا بعد از 6 ماه (یا کمی بیشتر) از بین می رود. برای تسکین این علائم می توان از پماد استفاده کرد.

خوشبختانه خطر ابتلا به لوپوس منتشر در نوزادانی که با لوپوس نوزادی متولد شده اند بیشتر از دیگران نمی باشد.

ناگفته نماند در موارد نادر بعضی از نوزادانی که مادر آن ها به لوپوس مبتلا است ممکن است هنگام تولد به نوعی بیماری قلبی دائمی مبتلا باشند، این اختلال با دستگاه پیس میکر یا ضربان ساز قلب درمان می شود و پزشک می تواند در اوایل هفته 18 بارداری آن را تشخیص دهد.

5. لوپوس کودکی

کودکان در هر سن و نژادی ممکن است به لوپوس کودکی مبتلا شوند اما این بیماری معمولا در سنین بین 11 تا 15 سالگی تشخیص داده می شود.

علائم لوپوس کودکان بسیار شبیه لوپوس بزرگسالان بوده و در هر کودک ممکن است متفاوت باشد اما به نظر می رسد نسبت به لوپوس بزرگسالان اندام های بیشتری را درگیر می کند، شاید به این دلیل که تشخیص آن در کودکان معمولا کمی دیرتر رخ می دهد.

شایع ترین علائم لوپوس کودکی خستگی و درد و علائم واضح آن شامل تب، راش های پروانه ای و درگیر شدن کلیه است. این بیماری در اغلب موارد با کمک آزمایش ANA به درستی تشخیص داده می شود.

ممکن است برای درمان از داروهای کورتون مانند پردنیزون استفاده شود اما این داروها در طولانی مدت عوارض بدی روی کودک خواهند داشت و پزشک باید به این مسئله توجه داشته باشد.

بسیاری از کودکان مبتلا با درمان و مراقبت صحیح، دوران کودکی طبیعی خواهند داشت.

علائم لوپوس

تشخیص بیماری لوپوس به دلیل شباهت علائم اولیه و مزمن این بیماری با برخی بیماری های دیگر کمی دشوار است. برخی علائم اولیه لوپوس عبارتند از:

• تب
• احساس مریضی یا ناراحتی عمومی
• درد مفصل
• درد عضلانی
• خستگی

ظاهر شدن این نشانه ها به تنهایی نمی تواند پزشک را به بیماری لوپوس مشکوک کند اما اگر به همراه علائم زیر باشد احتمال ابتلا به لوپوس در فرد تقویت می شود:

• زخم، ضایعات و راش های پوستی که مهم ترین آن ها راش پروانه ای است
• کم خونی
• کمبود آهن
• مشکلات قلبی مانند پریکاردیت، میوکاردیت، اندوکاردیت
• پلوریت و سایر التهابات ریوی
• مشکلات کلیوی شامل هماچوری (ادرار خونی) بدون درد
• پروتئینوری (مشاهده خون یا پروتئین در ادرار)
• تشنج

علت لوپوس

علت دقیق بیماری لوپوس هنوز مشخص نشده و در حال حاضر بحث های زیادی روی این مسئله که لوپوس یک بیماری مستقل است یا ترکیب چند بیماری مشابه وجود دارد. با این حال به نظر می رسد عوامل زیر در ابتلای افراد به لوپوس دخیل باشند:

• ژنتیک
• محرک های محیطی مانند داروها، استرس، عفونت، قرار گرفتن در معرض نور خورشید
• واکنش بدن به داروها (در مورد لوپوس دارویی)

منبع: verywellhealth