جشن تیرگان چیست و چه زمانی برگزار می‌شود ؟ / تاریخچه، آیین‌ها و سنت‌های جشن تیرگان

به گزارش شمانیوز :جشن تیرگان یکی از جشن‌های کهن و مهم در فرهنگ ایرانی است که به دلیل ریشه‌های تاریخی و فرهنگی‌اش در میان مردم ایران جایگاه ویژه‌ای دارد. در این مقاله به بررسی مفهوم جشن تیرگان، تاریخچه آن، زمان برگزاری، و آیین‌های مرتبط با این جشن می‌پردازیم.

 1. جشن تیرگان چیست؟

جشن تیرگان یکی از جشن‌های باستانی ایرانی است که به مناسبت آغاز فصل تابستان و به‌ویژه پیروزی تیراندازان ایرانی در نبردها و نیز یادبود جنگ‌ها و داستان‌های افسانه‌ای برگزار می‌شود. این جشن با نام‌های دیگری نیز شناخته می‌شود، از جمله "جشن تیرماه" و "جشن تیرگان".

 2. تاریخچه جشن تیرگان

جشن تیرگان به دوران باستان ایران و آیین‌های زرتشتی برمی‌گردد. این جشن به روز تیر یا دهم تیرماه در تقویم ایرانی برپا می‌شود. در این روز، ایرانیان باستان به بزرگداشت تیر، الهه جنگ و شکار، و نیز گرامیداشت پیروزی‌های تاریخی و افسانه‌ای می‌پرداختند. جشن تیرگان از جمله جشن‌های چهارگانه ایرانی در فصل تابستان است که به‌ویژه در دوره‌های مختلف تاریخی از جمله دوران ساسانیان و صفویان اهمیت داشته است.

 3. زمان برگزاری جشن تیرگان

جشن تیرگان در دهم تیرماه طبق تقویم هجری شمسی برگزار می‌شود. این تاریخ به‌طور دقیق مطابق با 1 تیرماه در تقویم زرتشتی است و به‌عنوان روز "تیر" در تقویم‌های باستانی ایرانی شناخته می‌شود.

 4. آیین‌ها و سنت‌های جشن تیرگان

جشن تیرگان با آیین‌ها و سنت‌های مختلفی همراه است که نشان‌دهنده غنای فرهنگی و تاریخی این جشن است. برخی از مهم‌ترین آیین‌ها و سنت‌های جشن تیرگان شامل موارد زیر است:

- برپایی آتش‌افروزی: یکی از اصلی‌ترین سنت‌های جشن تیرگان، برپایی آتش و جشن در کنار آن است. آتش در این جشن نماد پاکیزگی، برکت و روشنی است و به‌عنوان بخشی از مراسم، افراد دور آتش جمع می‌شوند و به شادی و پایکوبی می‌پردازند.

- پختن آش و غذاهای خاص: در این روز، مردم به پختن آش‌های مختلف مانند آش تیرگان می‌پردازند. این آش معمولاً با مواد اولیه تازه فصل تابستان تهیه می‌شود و به‌عنوان بخشی از جشن‌های تیرگان در مهمانی‌های خانوادگی و دوستانه سرو می‌شود.

- برگزاری جشن‌های خانوادگی و محلی: مردم در این روز به دور هم جمع می‌شوند و به برگزاری جشن‌های خانوادگی و محلی می‌پردازند. این مراسم معمولاً با موسیقی، رقص، و بازی‌های سنتی همراه است.

- پوشیدن لباس‌های سنتی و رنگارنگ: در جشن تیرگان، مردم به‌ویژه در مناطق روستایی، لباس‌های سنتی و رنگارنگ می‌پوشند و به جشن و شادی می‌پردازند.

- برگزاری مسابقات تیراندازی: به دلیل ارتباط جشن تیرگان با تیر و تیراندازی، برگزاری مسابقات تیراندازی نیز به‌عنوان یکی از مراسم‌های جشن تیرگان در برخی از مناطق کشور برگزار می‌شود.

 5. معنای نمادین جشن تیرگان

جشن تیرگان به‌عنوان جشن تابستانی و جشن تیرماه، نمادهایی از قدرت، شجاعت، و پیروزی را در بر دارد. این جشن همچنین به‌عنوان فرصتی برای بزرگداشت سنت‌های کهن ایرانی و ارتباط با تاریخ و فرهنگ باستانی کشور محسوب می‌شود.

 6. مکان‌های مهم برای برگزاری جشن تیرگان

جشن تیرگان در سراسر ایران برگزار می‌شود، اما برخی مناطق به‌ویژه به دلیل داشتن تاریخچه و سنت‌های خاص خود در برگزاری این جشن شهرت دارند. این مناطق شامل شهرهایی مانند تهران، اصفهان، شیراز و همچنین مناطق روستایی و کوهستانی هستند که در این مکان‌ها جشن‌های محلی و آیین‌های ویژه‌ای برگزار می‌شود.

 7. جشن تیرگان در دوره‌های مختلف تاریخی

در طول تاریخ ایران، جشن تیرگان به‌عنوان یک جشن ملی و مذهبی به‌ویژه در دوره‌های مختلف تاریخی از جمله دوران ساسانیان و صفویان مورد توجه بوده است. این جشن در دوره‌های مختلف با تغییراتی در آیین‌ها و مراسم‌ها همراه بوده و به‌عنوان یک نماد از پیوندهای فرهنگی و تاریخی ایرانیان با گذشته خود حفظ شده است.