پشت پرده صدورمجوز کرم حلزون کیست؟

شاید برخی اینرا دستاورد ترجیح پول بر همه چیز در صدا وسیما میدانند و برخی دیگر نتیجه غفلت مسوولان بهداشتی و درنهایت گروهی قرار دارند که انرا محصول پیروی و دنباله روی از شبکه های ماهواره ای , اما دراین ماجرا هرچه که بود این سرمردم بود که کلاه رفت , صدا وسیما که پولش را تا ریال اخرش میگیرد و وزارت بهداشت هم پز نظارت دقیقش را در اخرین روزهای دولت دهم میدهد , اما مردم باید از چه کسی و به کجا شکایت برند. ***ماجرا چه بود شنبه هشتم تیرماه جاری، بازرسان اداره کل نظارت بر مواد آرایشی وزارت بهداشت به سمت کارخانه "پالیز طب شرق" در کرج، جایی که "کرم حلزون و نیو تودی" به سفارش شرکت «سپیده ماهان» تولید می شد، حرکت کردند و پس از سپری شدن زمانی کوتاه، نتیجه بازرسی نشان داد که هیچ گونه سندی مبنی بر وجود مواد اولیه "عصاره حلزون" و همچنین ماده "الانتویین" در انبار و یا خط تولید کارخانه وجود ندارد.

اداره بهداشتی-آرایشی دانشگاه علوم پزشکی کرج (البرز) محل دیگری بود که بازرسی شد و البته آنجا هم مدارکی برای اثبات ساخت و آزمایشات کنترلی چنین فرمولی یافت نشد تا معلوم شود که ظاهرا کارشناسان معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی البرز چشمان خود را بر همه چیز بسته و نظارتی روی صدور پروانه و فرایند تولید نداشته اند تا به این ترتیب راه برای تقلب و فروشی بیش از 100 میلیارد تومان در سال برای چند نوکیسه هموار شود.

با آشکار شدن این حقایق، کمیته فنی و قانونی آرایشی بهداشتی وزارت بهداشت که گزارش بازرسان را دریافت کرده بود، بلافاصله پروانه محصولات شرکت سپیده ماهان را باطل کرد و متعاقب آن، حق صدور پروانه ها را از دانشگاه علوم پزشکی البرز سلب نمود و در اقدام تکمیلی، سازمان غذا و دارو هم طی نامه ای به تاریخ دوازدهم تیر ماه (چهارشنبه گذشته) به رئیس سازمان صداوسیما، خواستار توقف تبلیغ محصولات شرکت سپیده ماهان شد. گزارش های دریافتی حکایت از آن دارند که در پشت پرده ماجرا، آقای «م.ی» و خانم «ر.پ» دو نفری بودند که در اولین تجربه کاری خود، در نهم شهریورماه سال 82، یک شرکت "مسئولیت محدود" را به نام شرکت خدماتی و بازرگانی سپیده ماهان و با سرمایه اولیه دو میلیون تومان ثبت کردند. شرکتی که حتی توانایی خرید محلی برای خود نداشت و مجبور بود تا سال 90 چندین نوبت در محدوده خیابان آزادی تغییر آدرس دهد؛ چه برسد به اینکه دارای کارخانه و تولید صنعتی باشد.

ماجرای برملا شده امروز زمانی ابعاد حقیقی تر خود را نشان خواهد داد که بدانیم این شرکت در سال 90 اقدام به ثبت اسامی تجارتی زیر نموده است:

نیوتودی، حلزون، تن تاک، آدلی، مدارا، ترنتو، اینام، پنیلو و پلیل؛ اسامی متعدد و چه بسا خوش آب و رنگی که برای محصولاتی همچون: انواع کرم ها، صابون، شامپو و انواع محصولات بهداشتی و آرایشی، لاغری، کاهش وزن، کرم حلزون، روغن شتر مرغ(!)، محصولات آشپزخانه، بدنسازی و... تقاضای ثبت داده شده اند.

راز این ثبت اسامی هم چیزی نیست جز اینکه قرار بوده تمامی این محصولات به مرور (احتمالا طی مدتی کوتاه و به صورت پی در پی) روانه بازار شوند؛ به این صورت که پس از پی بردن مردم به بی تاثیر بودن یا بی ارزش بودن یکی از این محصولات تقلبی، مدتی بعد محصولی مشابه اما این بار با نام و شمایلی دیگر به بازار عرضه شده و کلاهبرداری ادامه بیابد. تولیدکنندگان کرم هایی با نام "حلزون" و "نیو تودی" سالهای متمادی حمایت مالی شبکه های تلویزیونی وابسته به جریانات برانداز نظام را در خارج از کشور به عهده داشته اند و با فروش کالای خود به صورت قاچاق در کشور، توانمندی سازمانهای نظارتی را برای جلوگیری از ورود و فروش این محصول به کشور را به چالش کشیده بودند.

صدور این مجوزها در زمان ریاست سابق سازمان غذا و دارو با همکاری معاونت سابق این نهاد در حوزه غذا و بهداشتی-آرایشی صورت گرفته که با ورود دکتر عباس حاجی آخوندی به این سازمان، به رغم مخالفت های برخی کارشناسان، موضوع پیگیری و این تقلب آشکار گردید.

در این نوع از تجارت که تجار یهودی در اروپا، امریکا و آفریقای جنوبی مبدع آن هستند، همانند شرکتهای هرمی، محصولات در بازار اصلی عرضه نمی شوند که مبادا مردم با دیدن و لمس کردن آنها، قادر به محک زدن شان شده و حتی نارضایتی خریداران از طریق زنجیره فروشنده، توزیع کنندگان خرد و کلان و نهایتا شرکت، قابل پیگیری مستقیم باشد، بلکه تنها با نشان دادن کاتالوگ های فریبنده و فروش تلویزیونی و تلفنی، کالا به محل اقامت مشتری ارسال می شود. با آشکار شدن نقش عواملی که مجوزها را صادر کرده و نظارت را فراموش کرده بودند، نقش ضلع سوم ماجرا آشکار می شود؛ جایی که رسانه ملی به عنوان بازوی قدرتمند تبلیغ این کالا، رخ نمایی کرده و نه تنها سهم بزرگی در رقم خوردن این رویداد تلخ به خود اختصاص داده، بلکه از جهات دیگری، خود هم طعمه این کلاهبرداری واقع شده است.

ماجرا از این قرار است که تعرفه پخش آگهی در صداوسیما برای محصولات ساخت ایران خیلی ارزانتر از محصولات وارداتی تعیین شده است و در کمال تعجب، در حالی که شرکت سپیده ماهان فقط پروانه ساخت کرم حلزون را در دست داشته و بقیه محصولاتش، وارداتی است، از تعرفه در نظر گرفته شده برای محصولات داخلی بهره برده است؛ موضوعی عجیب که با آرم "ساخت ایران" در بالای تبلیغات تلویزیونی محصولات این شرکت، خودنمایی می کرد اما کشفیات اخیر بر صحت آن خط بطلان کشید.

این در حالی است که سازمان غذا و دارو در نامه خود اعلام نموده که تجهیزات تبلیغ شده این شرکت نه مجوز تولید داخل دارند و نه مجوز واردات! گزاره ای به معنای نابود کردن تولید کننده داخلی در سال هایی که کمک به اقتصاد، محور اصلی شعار نظام بوده است.

به عبارت بهتر، می توان این گونه ادعا کرد که طی این مدت، شرکت سپیده ماهان میلیاردها تومان از پول صداوسیما (بیت المال) را نیز در جیب خود گذاشته و با زدوبند با چند کارمند واحد بازرگانی این سازمان، مدارک جعلی دال بر "تولید داخل" را در پرونده جا داده اند؛ البته این ضرر جدای از خسارت معنوی وارد شده بر اعتبار رسانه ملی نزد افکار عمومی است که پرداختن به آن در این مقال نمی گنجد.

دادستان بعنوان مدعی العموم با ورود به پرونده می بایست در صدد بازپس گیری پول خریداران برآید، چراکه گزارش بازرسان و رای کمیته فنی وزارت بهداشت تایید می کند که در ساخت و فروش کرم حلزون تقلب رخ داده و آنچه که ادعا می شده با چیزی که فروش رفته مطابقت ندارد و در این میان میلیاردها تومان از این تجارت(!) کسب مال شده است.

***تبلیغ حلزونی صدا وسیما دیدن تبلیغات کالاهای تقلبی که در بهترین حالت بی تاثیر بوده و در بدترین حالت تاثیرات منفی جبران ناپذیری بر مصرف کنندگان می گذارند چیز تازه ای نیست و سال هااست که شبکه های ماهواره ای با تمام توان مشغول تبلیغ این نوع محصولات هستند، قدم بعدی برای نزدیک تر شدن این شرکت هابه مردم را داروخانه های رسمی کشور برداشتند تا جایی که دیگر لازم نبود کسی هزینه پست بدهد یا با شماره تلفن هایی که در تبلیغات ماهواره ای اعلام می شد تماس بگیرد بلکه می توانست زیر گوش مسئولان سازمان غذا و داروو مبارزه با قاچاق کالا، به راحتی با مراجعه به اولین داروخانه سر راهش آنها را تهیه کند، ظاهرا زحمت برداشتن گام بعدی ورود محصولات تقلبی به زندگی ایرانی هارا صدا و سیما تقبل کرده و اگر منصفانه قضاوت کنیم قدم بسیار بزرگی هم برداشته است.

دکتر سید محمد ایرانپور پژوهشگر حوزه اقتصاد سلامت می گوید: «صدا و سیما و به طور کلی تبلیغات تلویزیونی می توانند یکی از عوامل مهم گردش مالی شرکت های تجاری باشند، اما در مورد ایران مسائل بسیار پیچیده تر از بسیاری از کشورهای دیگر است از طرف دیگر محصولات آرایشی و بهداشتی حساسیت بیشتری نسبت به سایر محصولات دارند، در کشوری که اغلب محصولات دولتی هستند و یا به صورت سهامی عام فعالیت می کنند اوضاع در حیطه بهداشت و درمان تا حد زیادی امن است اما وقتی پای یک محصول از شرکتی خصوصی به میان می آید رسانه ملی بر خلاف عادت همیشه باید توجه بیشتری به تاثیرگذاری و مجوز محصول داشته باشد اتفاقی که در مورد این شرکت خاص نیفتاده است. البته معلوم نیست این اتفاق در مورد چند محصول دیگر هم افتاده است که فعلا قرعه بر ملا شدن راز به نام این شرکت درآمده است.» سعید تابنده کارشناس مدیریت رسانه و استاد دانشگاه در مورد تفاوت صداو سیما با سایر رسانه هامی گوید: «صداو سیمای جمهوری اسلامی تا چند سال گذشته آنقدر در مورد محصولاتی که تبلیغ می کرد وسواس به خرج می داد که کم کم مردم را بدعادت کرد، یعنی مردم تا چند سال پیش به غیر از چند محصول تقریبا با کیفیت داخلی تبلیغات پیوسته و دنباله دار محصول دیگری را نمی دیدند. این مسئله باعث شد که ایرانی هادر مورد محصولات تجاری بیشتر از سایر مردم دنیا به تلویزیون اعتماد کنند زیرا در سایر کشورها مردم می دانند که رسانه هاخصوصی هستند و بعید نیست که برای به دست آوردن پول مقداری هم دروغ پخش کنند اما ایرانی هافکر می کردند که رسانه ملی آنها که از طریق بودجه دولتی تامین می شود، نیازی به این پول هاندارد، تا اینکه کم کم پای برندهای خارجی انواع مایع ظرفشویی و شامپو و... به تلویزیون ملی باز شد، ظاهرا صدا و سیما هم کم کم به ارزش اقتصادی تبلیغات پی برده بود.

در حال حاضر این روند تا جایی ادامه پیداکرده است که یک شرکت بی نام و نشان با شعار تولید محصولات ایرانی می تواند زمان تبلیغ بلندی را در صدا و سیما به خودش اختصاص دهد بدون اینکه این سازمان به مدارک بهداشتی آن توجه کافی کند. یکی از مهم ترین تاثیرات این اتفاق از بین رفتن اعتماد مخاطبان به رسانه ای است که مسئولان آن به دنبال جلب اعتماد حداکثری بینندگانش هستند.» او ادامه می دهد: «از ویژگی های این گونه محصولات که باید برای صدا وسیما هم عجیب می بود عدم عرضه کالای تجاری در فروشگاه هاست، وقتی شرکتی برای ارائه محصولاتش تنها از طریق ارسال به درب منازل استفاده می کند باید بیشتر مورد تحقیق قرار بگیرد چون این روش های غیررسمی عرضه محصول که به نوعی دور زدن بازار است و قدرت انتخاب حضوری را از خریدار می گیرد روشی است که چندان برای کالاهای معتبر و غیر هرمی معمول نیست.» تابنده در مورد وظیفه فراموش شده صدا و سیما می گوید: «ظاهرا صدا و سیما در چند سال اخیر وظیفه اصلی خود را فراموش کرده است زیرا برخلاف فرموده امام (س) که صدا و سیما را به مثابه یک دانشگاه در نظر می گرفتند صدا و سیما بیشتربه رسانه ای شبیه شده است که هر روز بیشتر از قبل به دستگاه تبلیغات مصرف گرایی تبدیل می شود، از سریال هایی که با فضاهای مصرف گرایانه آنچنانی ساخته می شوند تا تبلیغات این چنینی که بدون نظارت درست بر مجوز محصولات از این رسانه پخش می شوند همه موید این رویکرد هستند، سوال اصلی این است که رسانه ای که بودجه اختصاصی از درآمدهای مملکتی دارد و به نظر نمی رسد که مجبور باشد برای بقای خود دست به دامن تبلیغات شود چرا باید چنین حریصانه و در سطح وسیع اقدام به تبلیغات رنگارنگ کالاهایی کند که اعتبارشان با یکبار بازدید کارشناسان این گونه زیر سوال می رود.» ***تبلیغ ادامه دارد

ماجرای نمایش تبلیغات ماهواره ای از صداوسیما فقط به کرم حلزون محدود نمی شود و کفش های لاغری، دستگاه های دراز و نشست و بسیاری از کالاهای دیگر مدتی پس از تبلیغات از طریق شبکه های ماهواره ای به این رسانه راه می یابند. چرایی و چگونگی این ماجرا، حکایت از همان پشت پرده ها و دست های پنهانی دارد که خیلی وقت ها مسبب اتفاقاتی است که در حوزه بهداشت و سلامت رخ می دهد.

کرم حلزون و معجزاتی که درباره آن ادعا می شد یکی از کالاهایی است که از وقتی سر و کله اش به ماهواره ها و سایت های اینترنتی باز شد، بسیاری از پزشکان و متخصصان پوست درباره کذب بودن ادعاهای مطرح شده درباره آن هشدار دادند. با وجود این به یک باره پای این کرم به صداوسیما هم باز شد و با قیمت فقط 129 هزار تومان! و فقط با یک تماس تلفنی می توانستید «اعتماد به نفس»، «زیبایی» و «جوانی» خود را دوباره به دست آورید! این تبلیغ در کنار تبلیغات دیگری نظیر کفش های لاغری و دستگاه های دراز و نشستی که آنها هم مورد تأیید پزشکان نیست، بخش قابل توجهی از برنامه های صداوسیما را به خود اختصاص می دهد.

اما سرانجام معاون امور غذایی و آرایشی بهداشتی سازمان غذا و دارو، تبلیغات این محصول را در صدا و سیما در مورد اثرات کرم حلزون کاذب دانست و گفت: ادعاهای این تبلیغات، اثبات و مستندات لازم برای تولید این محصول و اثرات آ ن به وزارت بهداشت و دانشگاه علوم پزشکی البرز ارائه نشده است.

محمدرضا فاضلی قصوری را که در نظارت بر تولید این محصول وجود داشته و صدور مجوز بدون بررسی دقیق را پذیرفت و افزود: از طرف سازمان غذا و دارو نامه ای هم به سازمان صدا و سیما زده ایم که تبلیغات این محصول فعلاً متوقف شود. عبدالرحمان رستمیان، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در این ماجرا در وهله نخست وزارت بهداشت را مقصر می داند و می گوید: تمام کالاهایی که در رسانه ملی تبلیغ می شود باید از نظر سلامت بررسی و سپس مجوز تولید، توزیع و تبلیغ آنها صادر شود. بنا به تأکید این نماینده مجلس حالا و پس از مدت ها تبلیغ این محصول خیلی دیر است که بخواهیم بگوییم این کرم دروغی بزرگ بوده که از رسانه ملی به خورد مخاطب داده شده است.

وی مشکل اساسی را در روند جا افتاده در نظام تبلیغاتی می داند و تصریح می کند: چرخه ورود یک کالا به تبلیغات باید ابتدا از وزارت بهداشت عبور کند تا همانند این مورد شاهد تبعات گوناگون بر سلامت و اعتماد جامعه نباشیم.

این عضو کمیسیون بهداشت می افزاید: مردم به رسانه ملی اعتماد دارند، چنین اتفاقاتی اما این اعتماد را مخدوش می کند. این عضو کمیسیون بهداشت با اشاره به تبلیغات کالاهای سلامت مانند داروها و مکمل ها در دیگر رسانه ها و سایت های اینترنتی همچنین وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو را مسئول نظارت و پیگیری حفظ سلامتی مردم می داند.

احمد آریایی نژاد هم از استیلای اقتصاد بر سایر مسائل در جامعه ما انتقاد کرده و می افزاید: صدا و سیما به درآمد فکر می کند و بر این اساس اولویت اصلی کشور که باید سلامت باشد به راحتی زیر پا گذاشته می شود. این عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس با اشاره به اصل 5 قانون اساسی تأکید می کند: مطابق این اصل هر فعالیت اقتصادی که مردم را متضرر کند، ممنوع است؛ بنابراین صدا و سیما هم باید تبلیغات اینچنینی را از برنامه خود حذف کند. درعین حال , رییس سازمان صداوسیما هر گونه اظهار نظر درباره پخش تبلیغات کرم حلزون غیرقانونی از تلویزیون را به دستگاه های بهداشتی و نظارتی این سازمان در مراحل تبلیغات موکول کرد.

سید عزت الله ضرغامی در جمع خبرنگاران حاضر شد و در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه در شرایطی که واحد تولید کرم حلزون پلمپ شده و غیرقانونی بودن فعالیت آن اثبات شده، چرا همچنان تبلیغات آن از طریق تلویزیون پخش می شود؟ گفت: دستگاه های بهداشتی و نظارتی در مراحل تبلیغات ما حضور دارند و اگر سوالی هست از آنها بپرسید.

ضرغامی با بیان اینکه کار ما طبق قانون انجام می شود، گفت: هر اقدامی در این زمینه، باید توسط دستگاه های نظارتی و بهداشتی انجام شود.

***پشت پرده صدور مجوز درعین حال موضوعی که دراین ماجرا نادیده گرفته شده است , نقش نهادهای ناظری است که طی این ماهها که تبلیغات تلویزیونی فراگیر شده بود , هیچ تحرکی از خود نشان ندادند وچه بسا اگر فلان مسوول عوض نمیشد یا به تولید چنین محصولی حساسیت نشان نمیداد , تا ماهها وسالها تولید و تبلیغ این کرم و موارد مشابه ان ادامه مییافت , باید این پرسش را مطرح کرد که نهادها ناظر که به این محصول مجوزهای تولید وتبلیغ را داده بودند بر چه اساس و ضابطه ای عمل کردند وایا برای انها سلامت مردم اهمیت نداشت ؟ درهمین راستا , یک عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس ، گفت: مسئولان باید نسبت به تولید و پخش محصولاتی که به سلامتی افراد وابسته است، نظارت ویژه ای داشته و مانع از تبلیغ آنان برای کسب سود بیشتر باشند. محمدجواد نظری مهر نماینده مردم کردکوی، ترکمن و بندرگز با اشاره به تولید کرم حلزون، گفت: با وجود اینکه این محصول تبلیغات گسترده ای داشت، اما اقدامی شایسته برای رسیدگی به این مسئله از سوی مسئولان صورت نگرفته است. وی در ادامه افزود: اگر این محصول آرایشی و بهداشتی از وزارت بهداشت مجوز نداشته باشد، باید تولیدکنندگان این محصول مسئولیت عواقب آن را بپذیرند. عضو کمیسیون بهداشت و درمان خانه ملت تصریح کرد: مسئولان باید نسبت به تولید و پخش محصولاتی که به سلامتی افراد وابسته است، نظارت ویژه ای داشته و مانع از تبلیغ آنان برای کسب سود بیشتر باشند. وی افزود: مجلس همواره با تبلیغ کالاها و محصولاتی همچون پفک و برخی از تنقلات مضر، وسائی بهداشتی-آرایشی و ... که سلامتی افراد را به خطر می اندازد مخالف است.

دیگر عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس هم ، با انتقاد از بی تعهدی دولت در نظارت بر تولید محصولات آرایشی وبهداشتی در کشور، گفت: به طور حتم بعد از شروع صحن علنی مجلس این موضوع را دنبال خواهیم کرد زیرا تولید این محصول بدون در نظر گرفتن اثرات مثبت و منفی آن، در رسانه ملی تبلیغ شده است. عابد فتاحی ، در مورد تولید کرم حلزون در کشور، افزود: این محصول که برای جوان سازی پوست صورت تبلیغات گسترده ای را در رسانه ملی به خود اختصاص داده است از هیچ پشتوانه تولید و یا نظارت دقیقی برخوردار نبود. نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی، ادامه داد: بدیهی است که وزارت بهداشت، درمان وآموزش پزشکی مسئول نظارت و رسیدگی بر تولید مواد آرایشی و دارویی است و این وزارتخانه نمی تواند با انکار چنین تعهدی، بار مسئولیت خود را به دوش نهاد دیگری بیاندازد. وی، با انتقاد از بی تعهدی دولت در توجه به بخش نظارتی تولید محصولات آرایشی وبهداشتی در کشور، تاکید کرد: بی توجهی به کیفیت تولید اقلام آرایشی وبهداشتی در کشور، سلامت افراد را تحت تاثیر قرار می دهد و اگر نظارت کافی بر این محصولات وجود نداشته باشد خطرات جدی مردم جامعه را تهدید می کند. این نماینده مردم در مجلس نهم، با بیان اینکه تا قبل از تعطیلات مجلس هیچ گزارشاتی از تخلفات تولید کرم حلزون مطرح نشده بود، گفت: به همین دلیل مسئولان وزارت بهداشت هم گزارشی از روند تولید و فرآیند اثربخشی محصول کرم حلزون به مجلس ارایه نکردند. فتاحی، با تاکید بر اینکه نحوه دادن مجوز به تولید محصول کرم حلزون، از سوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس پیگیری می شود، یادآور شد: به طور حتم بعد از شروع صحن علنی مجلس این موضوع را دنبال خواهیم کرد زیرا تولید این محصول بدون در نظر گرفتن اثرات مثبت و منفی آن، در رسانه ملی تبلیغ شده است.