آقای رییس کل! مشکلی در ترخیص کالا از گمرک وجود ندارد؟

به گزارش خبرنگار شبکه مردمی اطلاع رسانی(شمانیوز)، همین چند روز پیش بود که مشکلات گمرکی در نشست کمیسیون روسای اتاق های بازرگانی و صنایع و معادن سراسر کشور مورد بررسی قرار گرفت و در این راستا، موانع فراوان گمرکی که بر سر راه واردکنندگان و صادرکنندگان قرار دارد، عنوان شد؛ از بحث ضمانتنامه های گمرکی گرفته تا اجرایی نشدن کامل قانون گمرکی جدید؛ از دستورالعمل های متعدد گمرکی که به سردرگمی فعالان اقتصادی انجامیده، گرفته تا ضرورت اصلاح دسته بندی مسیرهای گمرکی. البته این صحبت ها، موضوع تازه ای نیست. حتی چندی پیش رییس سازمان سرمایه گذاری و کمک های اقتصادی و فنی ایران نیز که به عنوان یکی از معاونان وزیر امور اقتصادی و دارایی فعالیت می کند، با بیان اینکه شاخص تجارت فرامرزی از بدترین شاخص های فضای کسب و کار کشور است، از برنامه ریزی مدون برای بهبود این شاخص خبر داده بود. شاخصی که به گفته معاون وزیر اقتصاد، وابسته به عملکرد سازمان هایی مانند گمرک، سازمان بنادر و نیروی انتظامی است.

زمان مورد نیاز برای واردات کالا در ایران نسبت به عربستان؛ 2 برابر/ هزینه واردات؛ 3 برابر برای بررسی میزان کارآمدی گمرک، بد نیست سری به آمارهای جهانی بزنیم و شاخص تجارت فرامرزی کشور را مورد بررسی قرار دهیم. شاخص تجارت فرامرزی که میزان آن تا حدود زیادی به عملکرد گمرک مربوط است، یکی از 11 شاخص فضای کسب و کار کشورهاست که متاسفانه در ایران، وضعیت مناسبی ندارد و بی شک بسیاری از موانع موجود در فرایندهای واردات و صادرات، از این وضعیت نابسامان نشات می گیرد. این شاخص، زمان، هزینه و تعداد اسناد مورد نیاز برای واردات و صادرات محموله استانداردی از كالا را به وسیله حمل ونقل دریایی مورد بررسی و مطالعه قرار می دهد و كلیه فرآیندهای مربوط به واردات و صادرات كالا شامل توافقات قراردادی، اخذ اسناد اعتباری و خروج كالاها از بندر را در بر می گیرد. در گزارش بانك جهانی، رتبه بندی شاخص تجارت فرامرزی کشورها براساس میانگین به دست آمده از زمان، هزینه و تعداد اسناد مورد نیاز برای صادرات و واردات است. به این ترتیب، راه اندازی و یا ارتقای سیستم مبادلات الكترونیكی، ارتقا سیستم مدیریت گمركات (مدیریت مبنی بر ریسك)، ارتقا و بهبود مراحل و عملیات بندری، كاهش اسناد تجاری، ارتقا و بهبود فرآیند های بازرسی، ایجاد و یا ارتقا سیستم پنجره واحد تجاری و انعقاد موافقتنامه های همكاری فرامرزی شاخص های موثر در بهبود تجارت فرامرزی در سال 2011 میلادی عنوان شده اند. بر اساس آخرین گزارش بانك جهاني، رتبه ایران در شاخص تجارت فرامرزی در بین کشورهای همسایه در سطح نازلی قرار دارد و ما از این نظر در جایگاهی پایین تر از کشورهای امارات، عربستان، بحرين، قطر، تركيه، پاكستان، گرجستان و حتی کویت قرار داریم. مقایسه ای از هزینه و زمان موردنیاز برای واردات کالا در ایران با تعدادی از کشورهای آسیایی نشان می دهد در حالیکه میزان واردات سالانه ایران، بیش از هشت برابر سنگاپور است اما هزينه فرایند واردات در ایران نسبت به اين كشور تقريبا چهار برابر است. وضعيت ايران نيز درمقايسه با كشور عربستان به عنوان يكي از همسايگان خود نيز جالب توجه است به طوریکه زمان صادرات در ايران تقريبا 1.5 برابر زمان صادرات درعربستان است؛ از سوی دیگر، زمان واردات ايران حدود دو برابر عربستان و از سويي، هزينه واردات سه برابر اين كشور است! پرواضح است بالا بودن هزینه واردات و صادرات، ضرورت ارائه مجوزها و اسناد متعدد برای انجام عملیات گمرکی و تشریفات زمانبری که به رغم تلاش های اخیر گمرک و تدوین قانون جدید گمرکی، همچنان برای فعالان اقتصادی مشکل ساز است، از موانعی هستند که جای هیچگونه اظهارنظری را مبنی بر اینکه "مشکلی در ترخیص کالا از گمرک وجود ندارد"، باقی نمی گذارد.