امنیت غذایی آینده جهان در دستان 7 شرکت غول تولید کننده بذر

مسئله بذر در بخش کشاورزی به اندازه‌ای اهمیت دارد که فائو (سازمان خواروبار جهانی) اعلام کرده است تا سال 2040 که جمعیت جهان به 9 میلیارد نفر می‌رسد نیاز به غذا دو برابر می‌شود، تنها بذرهای باکیفیت و باعملکرد بالا و تحقیقات خواهد توانست پاسخگوی تقاضای این میزان افراد باشد، چرا که محدودیت زمین و آب، دیگر اجازه توسعه کشت افقی را نخواهد داد و افزایش تولید تنها بابذر کیفی امکان‌پذیر خواهد شد.

بذرهای کیفی توانایی تولید بیشتری دارند، مقاوم به انواع بیماری، شوری خاک،‌استرس‌های محیطی و کم‌آبی هستند و می‌تواند به عنوان عاملی برای مقابله با تنش‌های تغییرات آب و هوایی که با شتاب بیشتری جهان را در بر می‌گیرد استفاده شود.

در این میان، شرکت‌های بزرگ دنیا با آگاهی از شرایط آینده و با علم به اینکه تجارت در حوزه کشاورزی به ویژه بذر د بسیار پول‌ساز و از نظر تامین امنیت غذایی و سیاسی با اهمیت خواهد بود، از همین الان نبض این تجارت را در دست گرفته اند.

به گفته معاون کنترل کیفیت و گواهی بذر موسسه ثبت و گواهی بذر: ایران سالانه 95 تا 110 میلیون دلار برای واردات بذر پرداخت می‌کند و در تامین 98 درصد بذر سبزی و صیفی و 70 درصد بذر چغندر قند وابسته است.

گزارش اسلاوفود حاکی است؛ در فاصله سال‌های 2015 تا 2016 از بین 12 شرکت، 5 شرکت بزرگ در حوزه بذر و کشاورزی فعالیت دارند که حجم مبادلات آنها در برخی موارد پنج بار بیشتر از رکورد شرکت‌های دارویی و حتی صنعت نفت است و این یک واقعیت است که بخش غذا و کشاورزی در آینده بیشت از هر بخش دیگری در اقتصاد جهان موثر خواهد بود.

در حال حاضر، 4 شرکت بزرگ «ارکردانیل میدلند»، «بونگه»، «کارگیل» و «ریس‌بریفوس» حدود 70 درصد تجارت جهانی کشاورزی در زمینه گندم، ذرت و سویا، شکر، روغن پالم و برنج را دراختیار دارد و حدود 50 درصد تجارت تکنولوژی کشاورزی را 3 گروه بزرگ صنایع CNH (مستقر در لهستان)، فیات (دارای 12 برند شامل کیس، نیوهلند، استیر، مگیروس و ایلیکو) و گروه آمریکایی AGCO دراختیار دارند.

این گزارش می‌نویسد اما هیچ‌کدام از این شرکت‌های بزرگ با شرکت‌هایی که در حوزه بذر فعالیت می‌کنند برابری نمی‌کند. بازار بذور و آفت‌کشی‌های کشاورزی در دستان 7 شرکت بزرگ است و به زودی بسیار گسترده‌تر خواهند شد. 2 شرکت بزرگ آمریکایی «دوپوند» و «داوچمیکال» که قصد دارند در قالب یک شرکت ادغام بشوند، همچنین شرکت چمچینا که قصد دارد شرکت سوئیس، گروپ سینگنتا را خریداری کند، شرکت آلمانی بایرن که قصد خرید مونسانتو را دارد دراختیار دارد و شرکت باسف هم در زمینه آفت‌کش‌های شمیایی و بذر ورود می‌کند.

براساس این گزارش، این امکان وجود دارد که این شرکت‌ها 60 درصد بازار تجارت بذر و آفت‌کش‌های شیمیایی را در دست بگیرند و آنها کنترل زیادی بر بازار کشاورزی دارند و حتی قدرت نفوذ بر دولت‌ها و پارلمان‌های کشورها را دارند.

مسئله نفوذ شرکت‌های بزرگ بر دولت‌ها در موردشرکت‌هایی که محصولات GMO (تراریخته) تولید می‌کنند مصداق بیشتری دارد.

براساس قانون اتحادیه اروپا، آفت‌کش‌ها تا زمانی که سلامتی آنها محرز نشود، نباید استفاده شود و همین مسئله در مورد محصولات تراریخته هم باید اعمال شود. از آنجایی که در اروپا استفاده از محصولات تراریخته بسیار محتاطانه انجام می‌شوداز یک سال گذشته تاکنون ایتالیا درخواستی به کمیسیون اروپا فرستاد تا کشت این نوع محصولات را در سطح اروپا و همچنین از ایتالیا خارج کند، پیشتر فرانسه هم درخواست مشابهی را در سال 2015 داشت، اما به رغم قانون اتحادیه اروپا راجع به کشت محصولات تراریخته و برچسب‌گذاری آنها، این شرکت‌های بزرگ حتی با آنها بحث و جدل می‌کنند و آنها را به مانعی برای رشد و تجارت این محصولات متهم می‌کنند.

اگرچه اتحادیه اروپا قدرت زیادی دارد، اما شرکت‌های بزرگی مانند «مونسانتو آمریکا» که مروج محصولات تراریخته در جهان هستند نیز از قدرت کمتری برخوردار نیستند.

این گزارش می‌‌نویسد اما کشاورزان از منظر دیگری هم در چالش بزرگی هستند. آنها پتنت (مجوز) تولید بذر را ندارند و این در اختیار شرکت‌های بزرگی است. کشاورزان مجبورند برای خرید و بازتولید دوباره این بذرها مبالغ هنگفتی را پرداخت کنند که معمولا در توان مالی آنها نیست و آنها روز به روز تسلط خود را بر انتخاب بذر و یا تولید از دست می‌دهند و مجبورند که همواره وابسته به شرکت‌های بزرگ باشند.

اکنون بسیاری کارشناسان بر این امر اتفاق‌نظر دارند که هر شرکتی که پتنت تولید بذر را دارد، کنترل بر بذر و بازار محصولات کشاورزی و غذایی خواهد داشت و در نتیجه نبض امنیت غذایی در دستان آنها خواهد بود.

در همین زمینه، سایت پایگاه خبری هیومند اوستر می‌نویسد در حال حاضر بذور باکیفیت در دنیا وجود دارد، اما این بذرها هیچ‌وقت به دست کشاورزان فقیر نمی‌رسد./فارس