زنجبیل دارویی شفا‌بخش برای انواع بیماری ها | خواص و مضرات زنجبیل

به گزارش خبرگزاری موج، زنجبیل یکی از قدیمی‌ترین مواد دارویی در جهان است که در برخی متون قدیمی از آن با نام زنجفیل‌ یا شنگویر نیز یاد شده‌ که در زمره مفیدترین و پرکاربردترین ادویه جات قرار داشته و سرشار از مواد مغذی و ترکیبات زیست فعالی است که برای مغز و بدن انسان مزایای فراوانی را به همراه دارند همچنین علاوه بر جنبه‌ های درمانی به عنوان یکی از چاشنی‌ های مغذی در تهیه و طبخ بسیاری از غذاهای ایرانی، هندی و چینی استفاده می‌ شود. 

زنجبیل تقریبا در سراسر جهان به ویژه طب‌ سنتی هند، آیورودا، مکتب طب سنتی ایران و طب سنتی چین به عنوان یکی از مهم‌ترین گیاهان دارویی که جنبه‌ های درمانی مختلفی دارد، شناخته شده است.

جنس زنجبیل سرده‌ای از تیره زنجبیلیان علفی ایستاده چند ساله با حدود ۷۰ گونه بومی آسیای جنوب شرقی است با ساقه باریک و نی‌ مانند و برگ‌ های سرنیزه‌ای سـبز براق که از زمین‌ ساقه‌ای غده‌ای می‌ رویند؛ گل‌ های آنها سبز مایل به زرد با لبه‌ای ارغوانی و لکه‌های کرم‌ رنـگ و گل‌ آذین مخروطی و کوچک و سنبله‌ای متراکم است که در تابستان از زمین ساقه بیرون می‌ زند.

زنجبیل که تاریخچه مصرف آن به ۵۰۰۰ سال پیش برمی‌گردد، از گیاه زرد رنگ دارای رگه‌های بنفش با نام علمی Zingiber officinale بدست می‌ آید. اگر چه معمولاً از زنجبیل به عنوان ریشه آن گیاه نام برده می‌ شود ولی در اصل قسمت مورد استفاده گیاه ساقه متورم شده زیرزمینی آن است که ریزوم نام دارد.

زنجبیل دارای شناسنامه‌ی تغذیه‌ای بسیار عالی، حاوی پروتئین، کلسیم، آهن، اسید فولیک، کربوهیدرات، قند، فیبرهای محلول و نامحلول، سدیم، ویتامین‌ها، مواد معدنی، اسیدهای چرب، و آمینو اسیدها است؛ که همه‌ ی این‌ها زنجبیل را به عنوان منبعی برای عناصر غذایی ارزشمند تبدیل کرده‌اند.

*ترکیبات موجود در زنجبیل 

ترکیبات فعال در زنجبیل عبارتند از gingerol، shogaol، paradol، zingerone، zerumbone، - dehydro، terpenoids و flavonoids [ R ]، تمام این ترکیبات دارای فعالیت های آنتی اکسیدانی هستند در حالی که برخی از آن ها دارای ضد تومور، ضد التهاب، ضد میکروب، مسکن درد و فعالیت های حفاظتی کبد هستند.

*خواص زنجبیل

خواص زنجبیل برای سلامتی به خوبی مستند شده است و در سراسر جهان به عنوان یک دارویی طبیعی هزاران سال است که استفاده می شود. در واقع در متون بسیاری از کتب طب سنتی چینی، رومی، یونانی، عربی و سانسکریت، استفاده از ریشه زنجبیل برای کمک به بهبود سلامت و درمان بیماری ها ذکر شده است

·زنجبیل یک ضدالتهاب طبیعی

زنجبیل گردش خون را بهبود می‌ بخشد. زنجبیل ضدالتهاب طبیعی است که به آرام شدن پوست آسیب‌ دیده یا پوستی که کمی ملتهب است کمک می‌ کند.

 کسانی که آسم دارند توجه کنند: یکی دو قطره عصاره‌ ی زنجبیل به همراه ماده‌ای مثل روغن زیتون حسابی آرامش‌ بخش است.

·درمان کبد چرب با زنجبیل

خواص آنتی اکسیدانی زنجبیل و کاهش تری گلیسرید خون به درمان کبد چرب کمک کرده و مصرف زنجبیل با کاهش التهاب و رشد و نمو سلول های سرطانی از بروز سرطان کبد پیشگیری می کند.

·تاثیر زنجبیل بر درمان دیابت

زنجبیل باعث کاهش سطح قند خون شده و مصرف منظم آن از بروز دیابت نوع 2 و چاقی پیشگیری می کند. زنجبیل همچنین خطر ابتلا به نفروپاتی دیابتی (آسیب کلیه ناشی از قند خون بالا) را کاهش می دهد و می تواند حساسیت انسولین را افزایش دهد و قابلیت تعادل و حفظ میزان مناسب قند خون را نیز داراست.

نتایج پژوهشی نشان داد که ترکیب زنجبیل و عسل برای کنترل قند خون بسیار موثر است زیرا باعث افزایش جذب گلوکز به سلول های ماهیچه ای می شود. پس مصرف ترکیب زنجبیل و عسل باعث جلوگیری از دیابت و کاهش میزان قند خون و LDL کلسترول می شود.

·محافظت از دی ان ای با زنجبیل

روغن اسانس زنجبیل برای کاهش آسیب دی ان ای از سم قارچ به نام آفلاتاکسین پیدا شده است، زنجبیل می تواند به محافظت از دی ان ای اسپرم در برابر استرس اکسیداتیو کمک و نشان می دهد می تواند به بهبود باروری در مردان کمک کند.

·تسکین میگرن با زنجبیل 

زنجبیل با کاهش درد و التهاب در رگ های خونی به تسکین میگرن کمک کرده و همچنین استفاده موضعی از زنجبیل رقیق شده روی پیشانی دردهای شدید میگرنی را بهبود می بخشد.

·تاثیر زنجبیل بر سکته مغزی

مصرف منظم زنجبیل در مقادیر کم، با از بین بردن ذخایر چربی درون شریان ها و بهبود جریان خون از بروز سکته مغزی پیشگیری می کند و همچنین برای تقویت سیستم ایمنی بدن نیز مفید است.

·زنجبیل یک ضد قارچ موثر 

زنجبیل یک ضد قارچ موثر در غلظت کم تر از 1 میلی گرم در میلی لیتر است و همچنین مانع رشد کاندیدا آلبیکانس می شود.

·تاثیر زنجبیل بر پیشگیری از سرطان 

سرطان بیماری جدی‌ ای است که در اثر رشد کنترل‌نشده‌ی سلول‌های غیرطبیعی رخ می‌ دهد و از عصاره‌ی آن در برخی مطالعات به‌عنوان درمان جایگزین برای برخی سرطان‌ ها استفاده شده است.

تاثیرات زنجبیل بر سرطان عبارت است از:

1. می تواند سلول های سرطانی را با تشعشع حساس کند.
2. می تواند مانع رشد سلول سرطانی شود.
3. می تواند مانع رشد سلول های سرطانی کبد ( هپاتاما) و استخوان (استئوسارکوما ) شود.
4. رگ های خونی جدید را که امکان رشد سلول های سرطانی را فراهم می کند، متوقف می کند.
5. مانع انتقال سلول سرطانی می شود.
6. از متاستاز ( مهاجرت سلولی ) سلول های سرطانی سینه جلوگیری می کند.
7. سلول های سرطانی توانایی رشد رگ های خونی جدیدی به نام رگ زایی را دارند و مانع از رگ زایی در سرطان پوست می شود.

·درمان چاقی با زنجبیل

زنجبیل می تواند در یک رژیم غذایی با چربی بالا با فعال کردن مسیر PPARδ، ظرفیت تحمل ورزش را افزایش دهد. همچنین یک مطالعه توسط دانشمندان آمریکایی نشان داده که مصرف زنجبیل تازه یا پودر زنجبیل در رژیم غذایی اشتها را کاهش می دهد و به لاغری و کاهش وزن افراد کمک می کند.

1. برای بهبود حرکات روده و دفع مواد زاید هر روز صبح 1 لیوان آب ولرم را با 1 قاشق چای خوری آب زنجبیل ترکیب کنید و بنوشید.
2. مقداری زنجبیل خرد شده به چای سبز یا چای سیاه اضافه کنید و 20 دقیقه قبل از هر وعده غذایی بنوشید تا اشتهای شما را کاهش دهد.
3. نوشیدن چای زنجبیل هم برای افزایش چربی سوزی و افزایش متابولیسم بدن مفید می باشد.
4. قبل از هر وعده غذایی مقداری زنجبیل رنده شده را با آب نصف لیموترش تازه و یک لیوان آب ترکیب کنید بنوشید تا جلوی پرخوری را بگیرد.
5. زنجبیل تازه یا پودر زنجبیل را به سس سالاد خود اضافه کنید تا هم طعم بهتری بگیرد و هم به کاهش وزن کمک کند.
6. یک بند انگشت زنجبیل تازه و ارگانیک را با پوست به آب میوه و آب سبزیجات اضافه کنید و بنوشید. 
7. معجون زنجبیل و عسل را دو تا سه بار در روز بخورید تا به کاهش وزن شما کمک کند.

·تاثیر زنجبیل بر معده

بهترین گیاهان دارویی برای معده و گوارش زنجبیل است که به ترشح صفرا و تحریک هضم بهتر غذا کمک کرده و دمنوش زنجبیل ناراحتی های معده از جمله گرفتگی، سوزش سر دل، اسهال و نفخ را برطرف می کند.

برای درمان نفخ معده توصیه می شود در طول روز دو یا سه بار مقداری زنجبیل (در دوزهای 250 تا 500 میلی گرم) میل کنید.

برای درمان ناراحتی های معده زنجبیل تازه را خرد کرده و روی آن نمک بپاشید، سپس در طول روز به طور مرتب این قطعات را بجوید.

·درمان سنگ کلیه با زنجبیل

اگر دچار دردهای شدید سنگ کلیه هستید به طور منظم چای زنجبیل مصرف کنید زیرا درمان طبیعی و خانگی دفع سنگ کلیه بدون نیاز به عمل جراحی است.

·تاثیر زنجبیل بر سلامت قلب

مطالعات نشان می دهد مکمل ریشه زنجبیل به دلیل کاهش کلسترول و فشار خون بالا برای سلامت قلب مفید بوده و چای زنجبیل از لخته شدن خون جلوگیری می کند. همچنین در طب چینی از زنجبیل برای تقویت قلب استفاده می کنند.

·درمان گیاهی سرماخوردگی و آنفلوآنزا با زنجبیل

زنجبیل تازه، اما خشک نشده، می تواند از ورود به سلول های انسان در مطالعه ای مبتنی بر سلول جلوگیری کند و زنجبیل باکتری های بد را می کشد.

عصاره متانول زنجبیل اثرات ضد باکتریایی دارد، عصاره متانول زنجبیل مانع رشد 19 نوع هلیکوباکترپیلوری می شود.

قاشق چایخوری آب زنجبیل و عسل برای رفع سرفه و گلو درد ناشی از سرماخوردگی مفید است و چای زنجبیل احتقان گلو و بینی را برطرف می کند.

مخلوط شنبلیله و آب زنجبیل تازه نیز به درمان آسم کمک می کند.

·درمان کمردرد با زنجبیل

خمیر زنجبیل خاصیت ضد التهابی دارد و برای درمان روماتیسم، یا درد آرتروز بسیار مفید است. 1 قاشق غذاخوری پودر زنجبیل (یا زنجبیل تازه رنده شده)، 5 قطره  اسانس اوکالیپتوس، و 2 قاشق چای خوری روغن زیتون (یا روغن کنجد).  بر روی ناحیه دردناک، ماساژ داده و با یک پارچه می بندیم تا گرم شود پس از چند ساعت با آب گرم می شوئیم.

·جوان سازی پوست با زنجبیل

زنجبیل خاصیت ضد پیری دارد، زیرا دارای بیش از ۴۰ ترکیب آنتی اکسیدانی است که سموم بدن را از بین برده و با بهبود جریان خون به تغذیه و اکسیژن رسانی بهتر به پوست کمک می‌کنند.

از سوی دیگر خواص آنتی اکسیدانی زنجبیل از آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد روی پوست جلوگیری کرده و الاستیک پوست را بهبود می‌بخشد.

زنجبیل برای درمان سریع چین و چروک پوست و کاهش علائم پیری مفید است.

·از بین برنده جای زخم و لک با زنجبیل

آنتی‌اکسیدان فوق‌العاده نیرومند زنجبیل بهترین چیز برای از بین بردن جای زخم، آسیب‌های پوستی و لکه‌های ناشی از افزایش سن است. کمی زنجبیل تازه‌ی رنده شده را با یخ خُرد شده مخلوط کرده و یک بار در هفته روی پوست‌تان بگذارید.

·درمان دل درد قاعدگی با زنجبیل

زنجبیل در کاهش شدت درد موثرتر از داروی بی اثر است. مصرف زنجبیل در آغاز دوره قاعدگی، علائم و درد پریود را در برخی زنان کاهش می دهد. جالب است بدانید از دیرباز در طب چینی از چای زنجبیل با شکر قهوه ای برای درمان مشکلات قاعدگی و عادت ماهیانه استفاده می شده است.

تحقیقات نشان می دهد اثر زنجبیل مشابه اثر داروهای ایبوپروفن و مفنامیک اسید برای دردهای قاعدگی می باشد.

·درمان اگزما با زنجبیل

شوگاول ، یک ترکیب یافت شده در زنجبیل،است که حساسیت پوست ( اگزما ) در موش ها را از طریق مانع سیتوکین با فعال کردن مسیرNrf2 درمان می کند.

·درمان استفراغ و حالت تهوع با زنجبیل

زنجبیل از فعالیت بیش از حد اعصاب جلوگیری و با ممانعت از عملکرد سروتونین در بخش گوارشی، حالت تهوع ، استفراغ ایجاد می کند و زنجبیل مسکنی غیر دارویی موثر برای بیماری صبحگاهی در دوران بارداری است. زنجبیل به حالت تهوع و استفراغ ناشی از عوارض جانبی شیمی درمانی کمک می کند.

·تاثیر زنجبیل بر آرتروز

براساس برخی تحقیقات زنجبیل تاثیر آرتروز را بهبود می بخشد در حالی که مطالعات دیگر نشان می دهند زنجبیل تنها در طول اولین درمان موثر است.

·تقویت‌ کننده‌ رشد موها

زنجبیل جریان خون را در پوست سر افزایش می‌دهد که برای تحریک رشد موهای سر بسیار مناسب است. وجود مقدار زیادی از ویتامین‌ها، موادمعدنی و اسیدچرب به تقویت موها کمک می‌کند و در جلوگیری از ریزش مو مؤثر است. برای این کار مخلوطی از زنجبیل رنده‌شده و روغن جوجوبا تهیه کنید و روی موی سر خود ماساژ دهید و بعد از ۳۰ دقیقه با شامپو بشویید.

·درمان شوره سر با زنجبیل

برای درمان شوره دیگر شامپوهای موضعی شیمیایی را لازم ندارید، چون خواص ضدعفونی‌ کننده‌ ی زنجبیل برای مبارزه با قارچی که باعث شوره می‌ شود عالی است. برای اینکار کمی زنجبیل رنده شده را با آب مخلوط کرده و در یک بطری اسپری بریزید. مخلوط را مستقیم روی کف سر اسپری کنید.

·مزایای روغن زنجبیل برای مو

درمان با روغن‌ های نرم کننده زنجبیل با خواص تمیز کننده امکان پذیر است این روغن اغلب در ترکیب با سایر روغن‌های ضروری مانند روغن جوجوبا، روغن اسطوخودوس، روغن گل رز، روغن بابونه، روغن رزماری، روغن چوب و غیره برای افزایش منافع به کار می‌رود. مزایای مختلف روغن زنجبیل برای درمان و مراقبت از مو در زیر بیان می‌شود.

خواص تحریک کننده زنجبیل موجب افزایش گردش خون در پوست سر شما و باعث رشد سریعتر موها می‌شود. برای افزایش سرعت رشد مو، چهار قطره روغن زنجبیل را به یک قاشق غذاخوری روغن جوجوبا اضافه کنید. این مخلوط را روی پوست سر خود بمالید و ماساژ دهید. آن را یک شب روی سرتان بگذارید و صبح روز بعد موها را با آب بشویید.

*مصرف زنجبیل در دوره ی بارداری

در خصوص مصرف زنجبیل در دوره ی بارداری اتفاق نظری بین محققان وجود ندارد. برخی از مطالعات نشان می دهند که رابطه ای بین مصرف زنجبیل و سقط جنین وجود دارد. برخی دیگر معتقدند مصرف این ادویه باعث بروز مشکلات و عوارضی در این دوره الی که بررسی های متعدد دیگر نشان می دهد که مصرف زنجبیل در دوره ی بارداری نه تنها مشکلی به بار نمی آورد بلکه باعث تسکین حالت تهوع نیز می شود. به همین دلیل توصیه می کنیم که شما قبل از مصرف مکمل یا خود زنجبیل با پزشکتان مشورت کنید.

*ماسک زنجبیل برای پوست صورت

دو بند انگشت زنحبیل رنده شده را با دو قاشق غذاخوری عسل و یک قاشق چای خوری آب لیموترش تازه ترکیب کنید و بجوشانید، پس از سرد شدن روی صورت خود بمالید و بعد از 30 دقیقه با آب سرد شستشو دهید.

*عوارض جانبی و مضرات زنجبیل

1. برخی افراد پس از مصرف زنجبیل دچار سوزش خفیف یا ناراحتی معده، رفلاکس اسید و اسهال می شوند.
2. افراد مبتلا به سنگ صفرا، دیابت و اختلال لخته شدن خون لازم است قبل از مصرف زنجبیل با پزشک مشورت کنند
3. زنجبیل ممکن است با آسپرین و داروهای رقیق کننده خون، فشار خون بالا و داروهای دیابت تداخل داشته باشد
4. زنان باردار و مادران شیرده قبل از مصرف مکمل زنجبیل باید با پزشک مشورت کنند
5. در موارد نادر ممکن است باعث بروز کهیر، سوزش دهان، تنگی نفس یا ورم شود
6. در صورت استعمال موضعی زنجبیل ممکن است باعث بروز تحریکات پوستی شود، حتما قبل از استفاده روی بخش کوچکی از پوست تست شود.

*موارد منع مصرف زنجبیل

1. در کودکان زیر دو سال نباید استفاده شود.
2. مصرف زیاد زنجبیل موجب سوزش سر دل می شود.
3. افرادی که سنگ کلیه دارند، باید قبل از مصرف زنجبیل حتما با پزشک خود مشورت نمایند.
4. اگر داروهای رقیق کننده خون مانند وارفارین و آسپیرین مصرف می کنید، زنجبیل نخورید.
5. مصرف زیاد زنجبیل ممکن است با داروهای قلبی و دیابت تداخل نماید.
6. مصرف آن در دوران بارداری و شیردهی باید در حد متعادل باشد.
7. مصرف زیاد زنجبیل ممکن است باعث اختلالات سیستم عصبی مرکزی گردد.

*ارزش غذایی زنجبیل

مواد غذایی موجود در 100 گرم زنجبیل خام به صورت زیر است:

• کالری: 80
• کربوهیدرات: 17.8 گرم
• پروتئین: 1.8 گرم
• چربی: 0.7 گرم
• فیبر: 2 گرم
• پتاسیم: 415 میلی گرم
• مس: 0.2 میلی گرم
• منگنز: 0.2 میلی گرم
• فسفر: 34 میلی گرم

*روش های مصرف زنجبیل در غذا

1. از زنجبیل تازه یا پودر زنجبیل خشک می توان برای تهیه ادویه طعم دهنده انواع سوپ و سبزیجات استفاده کرد که شامل ترکیب ادویه جاتی همچون زنجبیل، پیاز، زیره، سیر، دانه های خردل، گشنیز و گوجه فرنگی است.
2. از ریشه زنجبیل تازه برای تهیه انواع آب نبات، شیرینی زنجفیلی، بیسکویت و تنقلات تند مزه استفاده می شود.
3. چای زنجبیل از محبوب ترین نوشیدنی ها به خصوص در کشورهای آسیایی محسوب می شود.
4. شربت شیره زنجبیل نیز از ترکیب زنجبیل با سیب، آب لیمو و هویج به دست می آید.
5. ریشه زنجبیل رنده شده در انواع دسر به عنوان طعم دهنده استفاده می شود.
6. آب زنجبیل نیز که با استفاده از دستگاه آب میوه گیری به دست می آید در بسیاری از غذاهای آسیایی به کار رفته یا در اسموتی سبزیجات مختلف استفاده می شود.

*مصارف زنجبیل

زنجبیل به دو صورت تازه و پودر قابل استفاده است. بی‌ شک زنجبیل تازه خواص بیشتری دارد و پودر زنجفیل به مرور زمان و با کهنگی بیشتر خواصش را از دست می‌ دهد؛ در نتیجه در صورت استفاده از پودر زنجبیل به تاریخ تولید آن دقت کنید یا در خانه آن را درست کنید. همچنین فراورده‌های مختلفی از گیاه زنجبیل تولید می‌ شود که از ریشه تازه یا خشک آن یا از طریق تقطیر روغن از ساقه آن تهیه می‌ شود. یکی از معروفترین فرآورده‌ های زنجبیلی، آبنبات زنجبیلی است.

*سایر روش های مصرف زنجبیل

• برای مصارف دارویی می توان از قرص های مکمل زنجبیل که سرشار از آنتی اکسیدان هستند استفاده کرد البته درباره دوز مصرف حتما لازم است با پزشک مشورت شود.
• روغن زنجبیل به صورت موضعی مورد استفاده قرار می گیرد یا می توان برای حمام گرم آرامش بخش چند قطره در آب حمام اضافه شود.
• از زنجبیل برای تهیه شربت سرفه خانگی استفاده می شود.