علت و درمان خارش ناحیه تناسلی در زنان

دختری ۳۲ ساله هستم و به نظافت خود اهمیت زیادی می‏دهم و مرتب لباس زیرم را عوض می‏کنم. مدتی پیش تقریبا یک هفته مانده به عادت‏ ماهیانه ام دچار خارش ناحیه تناسلی شدم. چگونه این خارش را درمان کنم؟

کافی است در اینترنت، درمان‏های خانگی خارش ناحیه تناسلی را جستجو کنید تا صفحات و مطالب زیادی پیش رویتان قرار گیرد؛ مطالبی که نه منبع موثقی دارند و نه کارشناسی آن‌ها را تایید کرده است. بدتر از همه اینکه بسیاری از خانم‏ها، به‏ خصوص دخترخانم‏هایی که از مراجعه به متخصص زنان شرم دارند، به آن‌ها عمل و مشکلشان را تشدید می‏کنند. این یکی از همان دستورالعمل‌های اشتباه است که متاسفانه خیلی‌ها از آن استفاده می‌کنند: «خانم‏های عزیز! اگر از مشکل خارش ناحیه تناسلی رنج می‏برید اصلا نگران نباشید. ما چند راهکار خانگی به شما توصیه می‏کنیم که با انجام آن‌ها به سرعت خارشتان برطرف خواهد شد. اول اینکه می‏توانید ۲ قاشق غذاخوری سرکه سیب را با آب گرم ترکیب کنید و ناحیه تناسلی را با این آب ۲ بار در روز به ‏مدت ۲ تا ۳ روز شستشو دهید. سرکه، واژن را اسیدی می‏کند و باکتری‏ها نمی‏توانند در محیط اسیدی رشد کنند. شستن واژن با آب نمک غلیظ هم می‏تواند باکتری‏ها و قارچ‏ها را از بین ببرد. شما می‏توانید وان را با آب گرم پر و نصف فنجان نمک به آن اضافه کنید و در آن چمباتمه بنشینید. حین نشستن سعی کنید آب نمک ‏داخل واژن برود تا باکتری‏ها به‏طور موثر کشته شوند. سیر نیز دارای خواص ضدباکتریایی قوی است. جویدن ۲ تا ۳ حبه سیر در دهان و سپس قرار دادن آن در واژن یک تسکین‏دهنده عالی است. همچنین می‏توانید مقداری عسل را به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه به ناحیه واژن خود بمالید تا علائم بیماری تسکین یابد سپس عسل را پاک کنید و واژن را به خوبی بشویید.» دختر خانم جوانی که شرح‏ حالش را برای ما ایمیل کرده، در همین رابطه نوشته است که: "دختری ۳۲ ساله هستم و به نظافت خود اهمیت زیادی می‏دهم و مرتب لباس زیرم را عوض می‏کنم. مدتی پیش تقریبا یک هفته مانده به عادت‏ ماهیانه ام دچار خارش ناحیه تناسلی شدم. به سفارش یکی از دوستانم کمی پماد زدم، اما چون چرب بود، بدم آمد و ناحیه را با مایع دستشویی شستم. خارش بدتر شد. در اینترنت خواندم که برای درمان خارش بهتر است در آب و سرکه یا آب و نمک بنشینم یا کمی عسل با موم به ناحیه بمالم. همه این کار‌ها را هم انجام دادم، اما فایده‏ای نداشت. به داروخانه مراجعه کردم و دارویی خریدم تا خارشم آرام شود. از شانس بد عادت‏ ماهیانه شدم. بعد از پایان دوره اوضاع بدتر شد، زیرا خارش گسترش پیدا کرد و داخل بدنم راه یافت. تحمل خارش و سوزش را نداشتم و با خاراندن زیاد، خود را زخمی کردم. در لباس زیرم خون دیدم، اما نمی‏دانم خون مربوط به دستگاه ادراری‏ ام بود یا واژنم، زیرا من در کلیه سمت چپم سنگ دارم. چه باید بکنم؟ لطفا مرا راهنمایی کنید. " عواملی که احتمال ابتلا به عفونت‌های تناسلی را افزایش می‌دهند دکتر اعظم‌السادات موسوی، متخصص زنان و زایمان، عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران: دخترخانم‌ها هم ممکن است مانند خانم‌های متاهل دچار عفونت‌های واژینال شوند و این موضوع اصلا جای تعجب ندارد، فقط میزان شیوع بیماری در دختر‌ها کمتر است، ولی این‌طور نیست که اصلا وجود نداشته باشد، زیرا عوامل قارچی از راه‌های مختلفی می‌توانند شرایط رشد و تکثیر را در محل پیدا کنند. قارچ‌ها یکی از میکرو ارگانیسم‏‌هایی هستند که در ناحیه واژینال زندگی می‌کنند، اما در حالت عادی فعالیت بیماری‌زایی ندارند، زیرا محیط طبیعی واژن اسیدی است و فلور طبیعی یا میکروب‌های غیربیماری‌زای منطقه اجازه نمی‌دهند قارچ‌ها فعالیت داشته باشند، اما وقتی به دلایل متعددی فلور طبیعی از بین برود و محیط اسیدی به هم بخورد، شرایط برای رشد و تکثیر قارچ‌ها فراهم می‌شود و فعالیت آن‌ها در ناحیه واژینال علامت‏‌های مهمی مثل خارش و ترشحات زیاد و بودار ایجاد می‏کند. علت عفونت در ناحیه واژینال این عفونت می‌تواند به علت گرمای بسیار زیاد، رطوبت بالا، بارداری، مصرف دارو‌های ضدبارداری، ابتلا به دیابت، پوشیدن شلوار‌های تنگو فاق‌کوتاه، پوشیدن لباس‌های زیر تنگ و فانتزی که جنسشان از مواد شیمیایی است، سن بالا، استرس زیاد، رعایت نکردن بهداشت و عوض نکردن به موقع لباس زیر، ضعف سیستم ایمنی بدن به دلایلی مثل استفاده طولانی‌مدت از دارو‌ها به‌خصوص آنتی‌بیوتیک‌ها، مصرف دارو‌های سرکوب‌کننده ایمنی و... ایجاد شود. چرا خانم‌های مبتلا به دیابت مکرر دچار عفونت‌های قارچی در ناحیه تناسلی می‌شوند؟ لازم به ذکر است مصرف مواد قندی زیاد حالت اسیدی مخاط واژن را از بین می‌برد و باعث رشد و تکثیر عوامل قارچی می‌شود. به همین دلیل خانم‌های مبتلا به دیابت ممکن است دچار عفونت‌های قارچی مکرر در ناحیه تناسلی شوند. قطعا در چنین شرایطی بهترین کار مراجعه به پزشک و مصرف دارو‌های ضدقارچی است که بلافاصله فعالیت قارچ‌ها را محدود می‌کند و علائم را به سرعت از بین می‌برد. در حالی که استفاده از مواد مختلفی مثل آب‏ نمک، جوش شیرین و... می‌تواند باعث تحریک مخاط دستگاه تناسلی شود و آن را زخمی کند. زخمی شدن مخاط شرایط بهتری برای حضور و فعالیت قارچ‌ها فراهم می‌کند و در نتیجه عوارض تشدید می‌شود. علاوه بر مصرف داروها، استفاده از لباس‌های زیر نخی، خشک نگه داشتن موضع و جلوگیری از ایجاد گرمای زیاد در محل نیز می‌تواند در رفع یا پیشگیری از بیماری‌های قارچی موثر باشد. چرا عفونت ناحیه تناسلی در بعضی از خانم‌ها مرتبا عود می‌کند؟ استفاده از دارو‌های موضعی ضدقارچ برای ریشه‌کن کردن قارچ‌ها هم می‌تواند علاوه بر نکته‌های بهداشتی ذکرشده به درمان بیماری کمک کند. اگر عفونت به‌طور مکرر در خانمی عود کند یعنی عوامل بیماری‏زا به درمان مقاوم شده‏ اند بنابراین باید ابتدا علت عود بیماری تشخیص داده و سپس درمان مناسب برای بیمار شروع شود. با توجه به اینکه عفونت این خانم زیاد طول کشیده و در این مدت از مراجعه به پزشک خودداری کرده‌اند باید قبل از شروع درمان یک آزمایش آنالیز و کشت ادرار بدهند. نکته دیگری که ایشان در شرح‌حالشان ذکر کرده‌اند این است که دارویی از داروخانه گرفتم تا خارشم آرام شود. اولا اینکه مصرف خودسرانه هیچ دارویی توصیه نمی‌شود، زیرا ممکن است شرایط بیماری را بدتر و راه درمان را سخت‌تر کند و مشکلی که می‌شد با مصرف چند روز دارو درمان کرد، به درمان‌های جدی‌تر و طولانی‌تر نیاز پیدا می‌کند. دوم اینکه برخی دارو‌ها می‌توانند با عملکردی که در موضع دارند علامت خارش را کم یا از بین ببرند، اما این مساله به معنای از بین رفتن یا درمان علت اصلی نیست، بنابراین به محض اینکه دارو قطع شود علائم به سرعت و با شدت بیشتری برخواهند گشت. ضمن اینکه مصرف دارو‌های کورتون‌دار که به خوبی می‌توانند علائم بیمار را کنترل کنند عوارض بسیار زیادی به دنبال خواهند داشت که به هیچ وجه به صلاح بیمار نخواهد بود. درمان خارش ناحیه تناسلی با طب سنتی دکتر ملیحه تبرایی، متخصص طب سنتی، عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران: به‌‏نظر می‏رسد امروزه موارد مقاوم و عودکننده عفونت‏های دستگاه تناسلی زنان افزایش پیدا کرده هرچند میکرو ارگانیسم‏‌های مختلفی مانند قارچ‏ها و باکتری‏ها در ایجاد این عارضه دخالت دارند، اما امروزه ثابت شده وضعیت بدنی و pH واژن هم نقش قابل‏ توجهی در این زمینه ایفا می‏کنند. از نظر حکمای طب سنتی، علت اصلی این مساله استعدادی است که در بدن فرد به وجود می‏ آید. آن‌ها ۲ علت اصلی را در زمینه بروز این استعداد دخیل می‏دانند. علت اول ضعفی است که در دستگاه تناسلی زنان ایجاد شده. دومین علت فضولات و مواد زائدی است که در نتیجه عوامل مختلفی از قبیل: تغذیه نامتعادل، بی‌تحرکی و استراحت ناکافی، حالت‌های روحی-روانی نامناسب در بدن تجمع می‏یابند. از این رو، در طب سنتی با در نظر گرفتن این ۲ علت اصلی به درمان بیماری پرداخته می‏شود. یعنی اگر ضعفی در دستگاه تناسلی ایجاد شده باشد آن را تقویت می‏کنند و اگر بدن دچار تجمع مواد زائد شده باشد، به کمک دارو‌ها و تدابیر مناسب آن را پاکسازی می‌کنند. از نظر طب سنتی، درمان خودسرانه بیماری‏ها به هیچ ‏وجه توصیه نمی‏شود بنابراین اینکه فردی هنگام مواجهه با بیماری در اینترنت جستجو و راه‏ حلی را پیدا کند و به کار ببندد کاملا نادرست است، زیرا طبع و مزاج افراد با یکدیگر تفاوت دارد و نمی‏توان یک درمان کلی را به همه پیشنهاد داد. یک راه درمانی ممکن است در یک فرد خیلی موثر باشد و خوب جواب بدهد، اما همان راه درمانی در فرد دیگری با همان مشکل عارضه ایجاد کند. به‌عنوان مثال مصرف عسل در عفونت‏های دستگاه تناسلی برای بسیاری از افراد خوب است، اما در افرادی که مواد بدنی آن‌ها دارای حدت بیشتری است مشکل ایجاد می‏کند یا اگر میزان مصرف آن از حد مشخصی بیشتر شود، می‏تواند آزاردهنده باشد. توصیه ما به همه خانم ‏هایی که دچار چنین مشکلی می‏شوند این است که خیلی سریع به پزشک مراجعه کنند، زیرا تاخیر در درمان، باعث شدت بیماری می‏شود و فرد را ناگزیر می‏کند برای تسکین علائمش کار‌های مختلفی انجام بدهد که ممکن است برخی از آن‌ها نادرست باشند و بر شدت بیماری بیفزایند. یکی از راه‏های تسکین‏ دهنده و در عین حال کم‏ عارضه خارش ناحیه تناسلی در زنان، نشستن در تشت آب ولرمی است که یک استکان سرکه و یک استکان گلاب در آن ریخته شده باشد. این کار به‏ طور موقت خارش را کاهش می‏دهد تا بیمار خود را به پزشک برساند، اما درمان اصلی بیماری نیست. لازم به ذکر است طول مدت درمان با توجه به شدت بیماری و زمان آن در طب سنتی متفاوت است. قطعا درمان کامل یک بیماری به ‏خصوص اگر مزمن شده باشد به زمان بیشتری نیاز دارد و نمی‏توان انتظار داشت در مدت کوتاهی بهبود کامل حاصل شود. از کجا بفهمیم ریشه عفونت ما تناسلی است یا ادراری؟ دکتر فرزانه شریفی‌اقدس، متخصص اورولوژی، عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی شهیدبهشتی با توجه به علائمی که این خانم ذکر کرده‌اند به راحتی می‌توان تشخیص داد مشکل مربوط به ناحیه واژن است و ارتباطی به مجرای ادرار ندارد. مسائل و مشکل‌های ادراری معمولا با خارش همراه نیستند. بیمار فقط سوزش دارد که آن هم هنگام ادرار کردن و وقتی ادرار از مسیر مجرای ادراری عبور می‌کند ایجاد می‌شود، نه در حالت معمولی. این بهترین راه تشخیص عفونت ادراری از عفونت دستگاه تناسلی است. ضمن اینکه افرادی که دچار عفونت ادراری می‌شوند تکرر ادرار هم خواهند داشت. بیماری که سنگ دارد علاوه بر اینکه ممکن است در ادرارش خون ببیند علائم دیگری هم خواهد داشت. مثلا بیمار از درد شدید پهلو رنج می‌برد که میزان آن کم و زیاد می‌شود و برخلاف بسیاری از درد‌ها با استراحت بهبود پیدا نمی‌کند. بهترین روش شستشوی ناحیه ادراری-تناسلی توجه داشته باشید زدن مواد مختلف به هر قسمتی از بدن ممکن است عوارض مختلفی از جمله حساسیت، قرمزی، التهاب و... ایجاد کند، اما این کار در مورد ناحیه تناسلی شدیدتر خواهد بود، زیرا ممکن است به داخل گسترش پیدا کرده و زخم ایجاد کند. به‌خصوص استفاده از شوینده‌ها باعث تحریک مجرای ادراری و ناحیه تناسلی می‌شود. بهترین کار برای شستشوی ناحیه ادراری- تناسلی استفاده از آب به تنهایی و سپس خشک کردن ناحیه است تا رطوبت در محل باقی نماند و فضا برای رشد میکروارگانیسم‌ها مهیا نشود. در صورتی که فردی بخواهد ناحیه تناسلی را هر چند وقت یکبار با شوینده‌ای بشوید می‌تواند از صابون یا شامپوی بچه استفاده کند. صابون بچه خاصیت قلیایی و اسیدی ندارند و کاملا خنثی است. هم جنبه بهداشتی دارد و محل را تمیز می‌کند و هم اینکه باعث تحریک مخاط آن ناحیه نمی‌شود و فلور طبیعی آن قسمت را هم از بین نمی‌برد. نکته مهم دیگر اینکه عفونت‌های مجاری ادراری معمولا به دنبال عفونت تناسلی طول‏ کشنده که درمان آن‌ها به تعویق افتاده یا درمان مناسب انجام نشده ایجاد می‌شوند. یکی از راه‌های ایجاد عفونت‌های تناسلی به‌خصوص در دخترخانم‌ها میکروب‌هایی است که به‌طور طبیعی در پوست ناحیه مقعد زندگی می‌کنند. اگر به دلایلی تعداد این میکروب‌ها افزایش پیدا کند، ناحیه واژینال را درگیر می‌کنند و در آنجا تکثیر می‌شوند. اگر عفونت تناسلی به موقع درمان نشود و میکروب‌های بیماری‌زا از بین نروند به‌تدریج به سمت مجرای ادرار می‌آیند و از نوک مجرا وارد می‌شوند. با توجه به اینکه مجرای ادراری در خانم‌ها کوتاه و حدود ۳ تا ۴ سانتی‌متر است میکروب‌ها به سرعت آن را طی می‌کنند و وارد مثانه می‌شوند بنابراین خانم‌هایی که به عفونت مزمن ناحیه تناسلی مبتلا هستند حتما مشکل ادراری هم پیدا خواهند کرد. در ناحیه تناسلی از مواد شوینده استفاده نکنید دکتر مریم کاشانیان، متخصص زنان و زایمان، عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران معمولا قبل و بعد از عادت‌ماهانه بدن مستعد ابتلا به قارچ می‏شود. اتفاقی هم که برای این خانم افتاده تقریبا یک هفته قبل از عادت ماهیانه شان بوده است. یعنی این خانم به قارچ مبتلا شده و براساس علائمی که داشته‌اند کار خوددرمانی را شروع کرده‌اند. توصیه ما در مسائل زنان و زایمان همیشه به خانم‏ها این بوده که به محض بروز مشکل به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید و از گوش دادن به توصیه دوستان یا درمان‌هایی که در اینترنت گذاشته شده بپرهیزید، زیرا علامت بیماری‌ها در افراد مختلف با توجه به شرایط گوناگونی که هر فرد به تنهایی دارد با هم تفاوت می‌کند، بنابراین هرگز نمی‌توان یک دارو را به‌طور مشترک برای همه تجویز کرد یا توصیه مشترکی به بیماران داشت. تجویز دارو و ارائه راهکار درمانی نیازمند بررسی و معاینه پزشک و در صورت نیاز آزمایش یا سایر راه‌های تشخیصی است. بسیاری از خانم‌ها به‌خصوص دخترخانم‌ها از اینکه به پزشک متخصص زنان مراجعه و مشکلشان را مطرح کنند خجالت می‌کشند. واقعیت این است که برای متخصصان زنان یا کسانی که در این حیطه کار می‌کنند اعضای بدن همگی مثل هم هستند بنابراین برای ما معاینه دستگاه تناسلی با معاینه سایر قسمت‌های بدن تفاوتی ندارد بنابراین از مراجعه به پزشک متخصص زنان برای معاینه خجالت نکشید. قطعا این کار خیلی بهتر از این است که با کار‌های غیرعلمی سلامتتان را به خطر بیندازید. بسیاری از خانم‌ها بر این باورند که اگر ناحیه تناسلی خود را با شوینده‌های مختلف شستشو بدهند عوامل میکروبی را از بین می‌برند و احتمال آلودگی را کاهش می‌دهند، در حالی که این کار بسیار نادرست است و نتیجه برعکس می‌دهد. زیرا مواد شوینده، هم می‌توانند حساسیت ایجاد کنند و هم میکروب‌هایی را که به‌طور طبیعی در آن ناحیه زندگی می‏کنند و مدافع واژن هستند از بین ببرند. در نتیجه سایر عوامل بیماری‌زا فرصت رشد و تکثیر پیدا می‌کنند و بدتر باعث عفونت می‌شوند، بنابراین خود را با مواد شوینده نشویید، در بتادین، جوش ‏شیرین و سایر مواد ننشینید و pH منطقه را به هم نریزید. منبع: سیمرغ