"صمصام" ناشناخته‌ترین تانک ایرانی

شبکه مردمی اطلاع رسانی(شما نیوز): تانک‌هاي ام-60 پاتن و ام-48 پاتن جزو خودروهای زرهی سنگین ارتش ایران در عمده سال‌های پیش از انقلاب بود.

تانک ام-60 که از ام-48 الگوبرداری شده بود، جزو تانک‌های مهم بخشی از دوران جنگ سرد در کشورهای هم سو با غرب بود.

تانک مذکور از 1960 تا 1987 تولید شده و در کشورهایی چون آمریکا، ایران، مصر، ترکیه، بحرین، اردن، لبنان، عربستان سعودی، اسپانیا، پرتقال، تایوان، یمن، عمان و چندین کشور دیگر وارد خدمت شد. در ایران نیز حداقل 150دستگاه از نمونه آ-1 این تانک بکار گرفته شده است.

نمونه ام-60-آ-1 در حالت رزمی بیش از 50 تن وزن داشته و با موتوری به قدرت 750 اسب بخار تجهیز شده است. سلاح اصلی این تانک یک توپ 105 میلیمتری بوده و یک تیربار 7.62 میلیمتری هم محور با آن و یک تیر بار کالیبر 50 صدم اینچ(12.7 میلیمتر) هم به عنوان تسلیحات فرعی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در راستای ارتقاي تجهیزات موجود در کنار تلاش برای ساخت تانک‌های جدید، با توسعه فناوری‌های لازم، تانک‌های ام-60 نیز در برنامه بهسازی قرار گرفت. تانک‌های ام-60 به صورت استاندارد هیچ سامانه پایدار کننده سلاح و سامانه‌های دید در شب نداشتند. تجهیز به پریسکوپ با قابلیت دید در شب برای راننده تانک که دارای قابلیت‌هایی چون وسعت دید 30 درجه و زمان مورد نیاز برای باز و بسته کردن در حدود 30 ثانیه است.

تانک صمصام

تجهیز به پایدار کننده توپ که در راستای عمودی و افقی عمل می‌کند از جمله تغییرات مهم مدل موجود در ایران از این تانک است.

ویژگی‌های اصلی این سامانه شامل ماهیت الکتروهیدرولیکی نیرودهنده‌های آن، سامانه هیدرولیکی ارتقاء یافته، بهسازی صفحه کنترل ادوات برای توپچی، واحد کنترل مرکزی، ژیروسکوپ و منبع تغذیه سه فاز است. تجهیز به سایت اپتیکی پانورامیک برای فرمانده تانک از دیگر تفاوت‌های صمصام با نمونه پیشین تانک ام-60 است. این سایت برای پوشش جهات افقی و عمودی بی نیاز از برجک بوده و البته در این جهات پایدارسازی نیز شده است. این سامانه اپتیکی دارای توانمندی بزرگنمایی تا 7 برابر و وسعت دید 8.5 درجه برای دوربین است. این سایت همچنین به مسافت یاب لیزری با برد 20 کیلومتر و دقت 10 متر مجهز بوده و می‌توان آن را به تیربار ضدهوایی نیز مرتبط(لینک) کرد تا هدفگیری بهتری توسط آن صورت گیرد. اما یکی از مهمترین جنبه‌های بهسازی این تانک تجهیز آن به سامانه کنترل آتش EFCS-3 برای هدفگیری دقیق و مطمئن توپ است. به کمک چنین سامانه‌ای، کار هدفگیری بسیار سریع، فوق‌العاده دقیق‌تر و در شب و روز صورت گرفته و احتمال اصابت گلوله توپ به هدف در اولین شلیک به میزان بسیار زیادی افزایش می‌یابد. این سامانه دارای مسافت یاب لیزری مختص خود با دقت 5 متر است. دریافت و محاسبه خودکار پارامترهای بالستیکی و محیطی برای اعمال در هدفگیری، محاسبه تمام دیجیتال پارامترهای بالستیکی در کمتر از 0.1 ثانیه، سامانه دید در شب نسل دو، بزرگنمایی 7 برابر و آینه‌های پایدار شده در جهات افقی و عمودی از جمله ویژگی‌های این سامانه کنترل آتش است.

سامانه کنترل آتش EFCS-3 توانایی کارکردن با چند نوع گلوله توپ را دارد که گلوله‌های APFSDS نیز از آن جمله هستند. در این نوع از گلوله‌ها با کاهش جرم پرتابه، به سرعت‌های بالایی در حدود 5 برابر سرعت صوت دست یافته شده که در کنار استفاده از مواد چگال‌تر به عنوان نفوذگر، شکافتن زره تانک هدف را بسیار ساده تر می کند.

ترکیب این سلاح کشنده با دقت بالای سامانه کنترل آتش قابلیت این تانک را انهدام تانک های دشمن در اولین شلیک بسیار افزایش داده است. با دریافت اطلاعات محیطی مانند سرعت باد جانبی، دما و فشار هوا و همچنین اطلاعات حرکتی خود تانک و هدف، کار هدفگیری بسیار دقیق تر شده و تمامی محاسبات با سرعت بسیار زیادی به انجام رسیده و نتیجه به صورت خودکار به سامانه کنترل آتش داده می‌شود.

نصب زره‌های واکنشی از نوع جعبه‌های انفجاری در اطراف برجک و بخش جلویی تانک برای افزایش حفاظت در برابر تسلیحات ضد تانک در صمصام مشاهده می‌شود که باعث بهبود قابلیت‌های رزمی آن شده است، همچنین نارنجک‌های دودزای مشابه تانک‌های جدید شرقی نیز به جای نمونه‌های قبلی در این تانک بکار گرفته شده است. صمصام به سامانه بومی هشدار دهنده لیزری که توانایی پوشش 360 درجه پیرامون تانک را دارد برای هشدار قفل شدن سلاح‌های لیزری مجهز شده است. با توجه به وفور تسلیحات ضد تانک با هدایت لیزری این سامانه کمک شایانی به افزایش آگاهی خدمه از محیط اطراف و کاهش خطر آسیب دیدن از ناحیه دشمن خواهد شد. سامانه‌های ارتباطی این تانک نیز تماماً به روز شده و از جدیدترین بی‌سیم های کوچک و پیشرفته دارای رمز کننده‌های بومی بهره می‌برد و به این ترتیب ارتباط خود را در شرایط مختلف نبرد با سایر واحدهای عمل کننده حفظ می‌کند. بهسازی تانک‌های موجود در نیروهای مسلح نظیر چیفتن، تی-54/55، ام-60 و حتی تانک‌های تی-72 که بعد از جنگ خریداری و ساخته شدند نشان از رویکرد واقع بینانه در شکل دهی جدید به توان رزمی نیروهای زمینی با ارتقاء و تطابق تسلیحات قدیمی و موجود برای نیاز امروز و فردا دارد.