آیا سفیر ایران اسرار محرمانه کشورش را فاش کرده است ؟

در این باره روزنامه پاریتت باکو گفتگویی با جلال محمدی نویسنده و روزنامه نگار ایرانی که از کارشناسان برجسته درباره جمهوری آذربایجان است انجام داده است .

این روزنامه نوشته است : جلال محمدی از معدود کارشناسان امور جمهوری آذربایجان است که نظرات ویژه ای درباره روابط باکو - تهران دارد.بیگمان این نظرات از سالها تلاش ، آشنایی و دیدار با بسیاری از مقامات و سیاستمداران باکو از ایاز مطلب اف تا حیدرعلی اف و از عیسی قنبر تا زرتشت علیزاده و شاعران و نویسندگان و روزنامه نگاران باکو نشات یافته است. نخستین بار که با وی در دفتر روزنامه در باکو ملاقات کردیم ،سال 2001 بود که وی در راس هیاتی از روزنامه نگاران ایرانی به باکو آمده بود . وی در این دیدار گفت : « روابط ایران و جمهوری آذربایجان هرگز به معنای حقیقی توسعه نخواهد یافت و علت آن ، نگاه باکو به غرب و امریکا برای تصمیم گیری درباره رابطه با ایران است. » آن روزها که هنوز حیدرعلی اف در راس قدرت بود ، درک این نظر کارشناس ایرانی برای ما دشوار بود و تصور ما این بود که وی نه بر مبنای ارزیابی سیاسی که بر مبنای تمایلات فکری اسلامی اش سخن میگوید ، اما امروز با گذشت 12 سال به روشنی می بینیم که پیش بینی وی درست بوده است و روابط تهران - باکو همواره حد معین خود را حفظ کرده است.

جلال محمدی در آستانه انتخابات ریاست جمهوری 2003 نیز در راس هیاتی از فعالان مدنی و روزنامه نگاران و شاعران ایرانی به باکو آمده بود. نخستین انتخابات بعد از کنار رفتن سایه سنگین حیدرعلی اف قرار بود برگزار شود و مخالفان دولت و آزادیخواهان تردیدی نداشتند که " عیسی قنبر " در رقابت با الهام علی اف پیروز خواهد شد .جلال محمدی و هیات همراه وی درقرارگاه حزب مساوات دیداری با عیسی قنبر انجام دادند . عیسی قنبر در این گفتگو از پیروزی قطعی خود در انتخابات خبر داد اما جلال محمدی به وی گفت که قطعا در انتخابات پیروز نخواهد شد. در این دیدار که خبر کوتاهی از ان در مطبوعات باکو منتشر شد، جلال محمدی گفت : امریکا بازی میان احزاب سیاسی بخصوص حزب حاکم ( آذربایجان نو ) و حزب مساوات و جبهه خلق را به گونه ای تنظیم کرده که نتیجه بازی به برنده شدن امریکا می انجامد ، زیرا هر دو طیف غربگرا هستند و هر دو طیف برای رسیدن به قدرت یا حفظ قدرت در پی تامین خواسته های امریکا میباشند . بنا بر این تا زمانی که مخالفت تهدید کننده ای از سوی مردم برای حاکمیت در کار نباشد ، امریکا به حفظ وضع موجود در باکو راضی خواهد بود و احزاب غربگرای مخالف دولت را همچنان در حاشیه برای بازی درمواقع لازم با حاکمیت یا مردم حفظ خواهد کرد.

این پیش بینی کارشناس ایرانی نیز درست بود ، وبا برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ، تغییری به وجود نیامد و الهام علی اف به جای پدر نشست.

طی ماههای اخیر فضای تبلیغاتی بین باکو - تهران متشنج بوده است .این تشنج بعد از آن افزایش یافت که خبر خرید چندین میلیارددلاری سلاح از اسراییل در مطبوعات درج شد و مقامات باکو در مقابل اعتراضات ایران اعلام کردند که در این مورد نباید از کسی اجازه میگرفتند . اما به نظر میرسد طی هفته های اخیر جنگ تبلغاتی به شدت کاهش یافته است . در این وضعیت خبر مصوبه شورای عالی امنیت ملی ایران در توقف تبلیغات علیه دولت جمهوری آذربایجان و نیز ممنوعیت دخالت ( افراد غیر مسول ) در سیاست جاری بین ایران و جمهوری آذربایجان برای مقامات باکو بسیار مقبول بوده است .برخی می گویند بالاخره ایران سر عقل آمد . درباره این موضوع با جلال محمدی گفتگویی انجام داده ایم که جالب به نظر میرسد:

جلال محمدی گفت : شورای عالی امنیت ملی ، بالاترین نهاد امنیتی در ایران است و طبیعی است که مصوبات آن از اهمیت خاصی برخوردار باشد . شکی نیست که مصوبات این نهاد ملی امنیتی ، سری و محرمانه است و در دسترس کارشناسان و تحلیلگران سیاسی نمی باشد.

وی درباره اینکه محسن پاک آیین سفیر جدید ایران در باکو منبع این خبر ( مصوبه شورای عالی امنیت ملی ایران مبنی بر ممنوعیت تبلیغات توسط کانال سحر علیه دولت باکو و ممنوعیت دخالت افراد غیر مسول در روابط ) است گفت : همانگونه که بیان شد ، شورای عالی امنیت ملی یک نهاد امنیتی مرجع در ایران است که مصوبات آن مانند سایر نهادهای امنیتی مرجع در جهان محرمانه تلقی میشود . بنا بر این واقعیت این است که کارشناسان و پژوهشگران سیاسی نمیتوانند وجود چنین مصوبه ای را تایید یا تکذیب کنند. اگر منبع این خبر سفیر جدید ما در باکو بوده باشد ،و اگر شورای عالی امنیت ملی چنین مصوبه ای داشته باشد ، در این صورت طبق قوانین ایران سفیر جدید میتواند به علت افشای اسرار محرمانه و امنیتی کشور مورد تعقیب قانونی قرارگیرد.و اگر واقعا چنین مصوبه ای وجود نداشته باشد ، در این صورت نیز چندان نباید به آن ترتیب اثر داد.

محمدی افزود: کانال تلویزیونی سحر همواره در کانون انتقاد مقامات و مطبوعات دولتی باکو بوده است و به نظر میرسد،نزدیک بود که جدا شدن قره باغ را نیز به شبکه سحر نسبت دهند اما خوشبختانه این کانال بعد از مناقشه قره باغ فعالیت خود را آغاز کرده است.

کارشناس ایرانی گفت : مقامات باکو از سالها قبل به دنبال از کار انداختن کانال سحر بودند و آن را مخل روابط طرفین و دارای اثر تخریبی در روابط می دانستند و اگر توانسته باشند مقامات ایرانی را به محدود ساختن این کانال راضی کنند ، موفقیت خوبی کسب کرده اند.اما به نظر من ، در حالی که در کتابهای درسی دولت باکو که کتابهای رسمی است ، علیه تمامیت ارضی ایران تبلغات می شود و در حالی که کانال های تلویزیونی وابسته به حکومت مانند کانال آز تی وی ، لیدر ، آ تی وی ، آینس ، تلویزیون اجتماعی و ...از باکو علیه ایران با جهت گیری تفرقه افکنانه و ضد وحدت ملی برنامه پخش می کنند ، محدود ساختن کانال سحر در واکنش به تبلیغات دایمی دولت باکو نمی تواند موثر واقع شود.

جلال محمدی با شناخت گسترده ای که از سیاستها و اقدامات دولت باکو دارد به مسایلی مانند برگزاری همایش آذری های جهان توسط دولت باکو، وجود عناصر تجزیه طلب و ضد ایرانی در این شهر ، چاپ نقشه های موسوم به مناطق تاریخی آذربایجان از گرجستان تا خلیج فارس اشاره کرد و گفت :سیاستهای دولت باکو در داخل مبتنی بر ناسیونالیسم افراطی قومی ( آذربایجانچی لیق یا پان آذریسم ) و ضدیت با تشیع و ایران است . تئوریسین های سیاسی و فرهنگی حکومت که اغلب تربیت یافتگان مکتب حزب کمونیست شوروی هستند ، دین و مذهب را خطری اساسی برای حکومت خود تلقی میکنند و با حکومت اسلامی ایران تعارض عمیق دارند.

وی افزود : تبلیغات علیه تمامیت ارضی ایران به روندی دایمی در کتابهای درسی ، مطبوعات و رسانه ها و مراکز علمی و فرهنگی دولت باکو تبدیل شده است و این موضوعی نیست که قابل کتمان باشد .

وی گفت : سیاست خارجی دولت باکو نیز با منافع مردم جمهور ی آذربایجان و منافع مشترک با ایران تعارض دارد . همکاری گسترده دولت باکو در اشغال افغانستان و عراق ، اعزام نیروی نظامی به این دو کشور ، تقویت اسراییل و مخالفت با مقاومت لبنان ، قرار گرفتن در صف مخالفان دولت سوریه و اختصاص کمک مالی به گروههای مسلح ضد سوریه اقداماتی است که در حوزه سیاست خارجی دولت باکو انجام گرفته و به روشنی حاکی از آن است که دولت باکو نمیتواند به عنوان دولتی مستقل و مقتدر مورد ارزیابی قرار گیرد.

وی در پاسخ به سوالی درباره آینده روابط تهران - باکو گفت : من بار دیگر این واقعیت را یادآور میشوم که از سوی ایران ، مانعی در توسعه روابط وجود نداشته است ، آنچه تاکنون مانع توسعه روابط بوده حتی اقدامات ضد ایرانی باکو نیز نبوده است چرا که در ایران اغلب به اقدامات ضد ایرانی باکو پاسخ مناسب داده نشده است .

آنچه مانع توسعه روابط دو کشور همسایه است ، تصمیم دولت باکو مبنی بر همگرایی با امریکا و غرب است . این همگرایی یک تصمیم راهبردی است که دولت باکو اتخاذ کرده و امروز و آینده خود را با امریکا و غرب میبیند و به همین دلیل در تنظیم روابط با ایران همواره نگاه به غرب دارد و به همین دلیل نیز معتقدم اقداماتی مانند محدود ساختن کانال سحر و جلوگیری از دخالت به اصطلاح افراد غیرمسوول در زمینه روابط طرفین، فقط میتواند در تعارفهای دیپلماتیک اثر خود را داشته باشد و در واقعیت روابط تاثیری نخواهد داشت.

کارشناس ایرانی در پاسخ به لزوم توضیح درباره " افراد غیر مسول " که از دخالت در روابط طرفین منع شده اند،گفت : در مطبوعات باکو ، محسن پاک آیین به عنوان منبع خبر معرفی شده و میتوانید تعریف " افراد غیرمسول " را از وی بپرسید ، اگر منظور از افراد غیر مسول ، ائمه جمعه و جماعات ، نخبگان ،روزنامه نگاران و تحلیلگران سیاسی و حتی مردم عادی باشند ، جلوگیری از واکنش اینها در مسایل مربوط به جمهوری آذربایجان غیرممکن است . چرا که جمهوری آذربایجان در مجاورت ایران قرار دارد ، مردم آن شیعه هستند و اساسا این کشور تاریخ و فرهنگ و ادبیات و موجودیت مشترکی با ایران دارد ، بنا براین چطور میشود ، نخبگان و روشنفکران و روزنامه نگاران و روحانیون و مراجع عالی قدر در مقابل سرنوشت این خطه بی تفاوت باشند و در موضوع دخالت نکنند ؟ تلاش برای جلوگیری از ورود مردم به حوزه سیاست خارجی ، با منطق دیپلماسی عمومی که وزارت خارجه ایران به دنبال پیشبرد آن است کاملا مغایر است .

روزنامه پاریتت در پایان به سوابق کاری محسن پاک آیین سفیر جدید جمهوری اسلامی ایران در باکو نیز اشاره کرده و نوشته است که نامبرده قبلا در ازبک و زامبیا سفیر بوده است.