رابطه این خانم آمریکایی با خاتمی چیست؟+سند

به گزارش خبرنگار شبکه مردمی اطلاع رسانی(شمانیوز)،دفتر پژوهش های موسسه کیهان روزانه بخش هایی از کتاب «شاه کلید انگلیسی»، نوشته «پیام فضلی نژاد» را در قسمت پاورقی روزنامه کیهان منتشر می کند که در ادامه بخشی از فصل چهارم این کتاب می آید:

مهر 1386 که محمود احمدی نژاد در خبرسازترین سفرش نیویورک را منفجر کرد، نشانه های یک معاملة کثیف میان آمریکایی ها و اصلاح طلبان برای سقوط «دولت نهم» به چشم می آمد. یک سال قبل سیدمحمد خاتمی با ویزای ویژه رئیس جمهور آمریکا برای 2 هفته به شرق ایالات متحده رفت و عصر دوشنبه 20 شهریور 1385 پس از دیدار با جورج سوروس از رهبران «کودتای مخملی» و سیدحسین نصر از رهبران «سنت گرایی» راهی تپه های معروفِ «بیکون هیل» نیویورک شد تا در واپسین نقطه توقف خود شام آخر را در منزل زنی به نام دکتر الگا دیویدسن صرف کند. ماموران FBI در طول مسیر حضور داشتند و مسیرهای منتهی به خیابان «ریورز 82» شدیداً کنترل می شد. همه چیز نشان می داد که شخصیت های سرشناسی عازم «ضیافت بلوط سبز» هستند.

خانم دیویدسن یک شخصیت پیچیده و ناشناخته است. او از پژوهشگران انستیتوی مطالعاتی جوامع و تمدن اسلامی در دانشگاه بوستون و دارای پیوندهای نزدیکی با بنیاد اشرف پهلوی بود. از طریق احسان یارشاطر بهایی به هیات امنای دانشنامه ایرانیکا در دانشگاه کلمبیا راه یافت و در محافل آمریکایی از مدافعان اصلاح طلبان ایرانی شناخته می شد. دیویدسن همزمان که درباره «شاهنامه فردوسی» و «کوروش» پژوهش های گسترده ای را انجام می داد، طرف مشورت وزارت امور خارجه آمریکا برای ارزیابی «برنامه سلاح های استراتژیک ایران» نیز قرار می گرفت. از سوی دیگر، روابطش با ایرانیان بسیار متنوع و پرشمار بود و با چهره هایی مثل داریوش مهرجویی و سیدحسین نصر که در کمیسیون های فرهنگی جشن هنر شیراز پروژه «باستان گرایی» را پیش می بردند، تماس داشت. در سینمای ایران از طریق بهمن فرمان آرا و بازیگران زن مثل فاطمه م.آ کانال های ارتباطی قوی ای ساخت و هم تعاملات موثری با کانون مدافعان حقوق بشر به ریاست شیرین عبادی ایجاد کرد. او درباره راهبردهای «گذار به دموکراسی» در ایران مقالاتی را به همراه محمدجواد محلاتی (دوست نزدیک خاتمی) انتشار داد و حتی با دیپلمات های ایرانی به رایزنی پیرامون تحولات سیاسی ایران می پرداخت. دیویدسن به لطف مساعدت های صادق خرازی، مشاور ارشد خاتمی (و مشاور یکی از نامزدهای سرشناس ریاست جمهوری 1392) توانسته بود روابط نزدیکی را با دفتر تازه تاسیس موسسه گفت وگوی تمدن ها و فرهنگ ها در ژنو برقرار کند. خیلی از رازهای «دفتر ژنو» بعدها توسط محمدعلی ابطحی در «دادگاه کودتای مخملی» برملا گشت، ولی رئیس دفتر سابق خاتمی هیچ صحبتی از ارتباط رئیس جمهور سابق با این زن آمریکایی نکرد. روابط دیویدسن با خاتمی تحت پوشش بنیاد بلوط سبز شکل گرفت. این بنیاد آمریکایی برای حمایت از «جامعه مدنیِ ایران» تاسیس شد و دیویدسن ریاست هیات مدیره آن را برعهده داشت، ولی جنس رابطه اش با خاتمی فقط سیاسی نبود. طبیعتاً به خوبی باید «حفظ ظاهر» می شد و یک توجیه خوب با عنوان «همکاری برای مطالعه سنت های بشری در تمدن های مدیترانه» (پروژه مشترک «دفتر ژنو» با بنیاد بلوط سبز) سوءظن ها را برنمی انگیخت.

از راست: ریچارد فرای (بزرگ ترین جاسوس زنده خاورمیانه و تئوریسین مکتب ایرانی)، سیدمحمد خاتمی و الگا دیویدسن؛ 20 شهریور 1385 در ضیافت شام بلوط سبز در بوستون آمریکا.

بدین ترتیب، دکتر الگا دیویدسن چیزی بیش از یک استاد دانشگاه بود. او همزمان دو بعد «نظامی» و «فرهنگی» داشت که چهره آرامش را رازآلودتر می ساخت و عضویتش در انجمن مطالعات یهودی برای خاورمیانه بر این پیچیدگی ها می افزود؛ زنی که متخصص «فرهنگ ایران باستان» است و یک صاحبنظر در زمینه «سلاح های استراتژیک» نیز به شمار می رود! برای همین هم از مقامات وزارت امور خارجه آمریکا تا رئیس جمهور سابق ایران دعوتش را برای حضور در «ضیافت بلوط سبز» پذیرفتند. محمدجواد محلاتی، دکتر مهدوی دامغانی و دکتر گریگوری از دوستان مشترک دیویدسن و خاتمی نیز حضور داشتند. ساعت 7 شب خبر دادند که موتورهای اسکورت کاروان خاتمی به خیابان «ریورز 82» رسیده اند. خاتمی همراه صادق خرازی شام آخر را در آمریکا خورد و 70 میهمان برجسته در «ضیافتِ بلوط سبز» با رئیس جمهور اصلاحات سر یک میز نشستند، اما دیویدسن فقط یک «میهمان ویژه» داشت: پیرمردی 86 ساله ولی سالم و سرحال که مثل خودش آمریکایی بود؛ یک زن و مرد با شباهت های شگفت انگیز بسیار. خاتمی نیز انتظار این ملاقات را می کشید، چون همان طور که انستیتو مطالعات خاورمیانه برای واشنگتن در گزارش خود تأیید کرده است، اساساً خاتمی صدور روادید سفرش به آمریکا را مدیون رایزنی های موثر چنین چهره هایی با کاخ سفید بود. این میهمان ویژه کسی جز پرفسور ریچارد فرای نبود که کمی بعد از سیدمحمد خاتمی وارد خانه الگا دیویدسن شد. تا این زمان، قدمتِ تماس های فرای با ایران از نیم قرن می گذشت و برخلاف تصور رایج، از سال 1384 رفت وآمدِ او به تهران به مانع جدی ای برنخورد. البته شاگردان او مانند سیدحسین نصر سال ها انتظار صدور «اجازه بازگشت» را می کشیدند و اعضاء حلقه کلمبیا مانند رامین جهانبگلو- که فرای اولین تئوریسین پیشکوت آن محسوب می شد- بهار 1385 در تهران تحت تعقیب وزارت اطلاعات قرار گرفتند، ولی دو هفته پیش از «ضیافت بلوط سبز» جهانبگلو آزاد شد و این نشانه خوبی برای کمتر شدن نگرانی های حلقه کلمبیا به نظر می رسید.

ریچارد فرای و سیدمحمد خاتمی شناخت خوبی از یکدیگر داشتند. تعامل این دو از هنگام به قدرت رسیدن اصلاح طلبان در دوم خرداد 1376 شتاب بیشتری گرفت و ایده هایش درباره «تاریخ و تمدن و فرهنگ ایران باستان» یکی از پارادایم های غالب در حیطه «ایران شناسی» و تحقیقاتِ علوم انسانی به شمار می رفت، چنان که سال 1382 رئیس جمهور خاتمی در پیامی به مناسبت بزرگداشت ریچارد فرای در دانشگاه کلمبیا بر این نفوذ صحه گذاشت. خاتمی 8 سال پیش در اولین سفرش به نیویورک برای سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل، فرای را در بوستون دید و سال پایانیِ ریاستش بر دولت اصلاحات با همکاری ایرج افشار یزدی جشن مفصلی را برای تجلیل از او ترتیب داد. از آن دیدار صادق خرازی رابط و هماهنگ کننده ملاقات های رئیس جمهور خاتمی با فرای بود و در آخرین سفر و شام آخر «ضیافت بلوط سبز» نیز، خرازی این بار با یک کروات مشکی کنار دستِ دیویدسن و فرای و خاتمی نشست.

الگا دیویدسن، رابط آمریکایی «ریچارد فرای» با «سید محمد خاتمی»؛ 20 شهریور 1385، بوستون. خاتمی درکنار خانم دیویدسن نشسته ودر حال نوشتن یادبود در دفتر شخصی او است.

رابطه ریچارد فرای با دولت نهم بد نبود و پس از ریاست جمهوری خاتمی رفت وآمدهایش به تهران و شیراز و اصفهان ادامه یافت. او خرداد 1384 در اوج رقابت های انتخابات ریاست جمهوری به ایران آمد و 6 ماه پس از آغاز به کار «دولت نهم» در نوزدهمین جشنواره خوارزمی از فرای تجلیل گشت. در همین سفر دیدار مفصل دیگری با سیدمحمد خاتمی و غلامرضا اعوانی (رئیس پیشین انجمن حکمت و فلسفه) داشت، ولی علی رغم کهولت سنش آمادة حضور فعال تر در پشت صحنه سیاسی ایران می شد؛ چه اینکه فرای مانند هوشنگ امیر احمدی عضو بلندپایة «گروه تماس نیوجرسی» معروف به نام شورای آمریکا- ایران بود و به واسطة اسفندیار رحیم مشایی کانال ارتباطی مطمئنی را نیز در دفتر رئیس جمهور جدید ایجاد کرد گرچه در مقایسه با روابط گرم این «گروه تماس» با اصلاح طلبان، هنوز سطح تعامل شان با محمود احمدی نژاد چندان جدی به نظر نمی رسید.

دیدار ریچارد فرای و سیدمحمد خاتمی خبر از بازی دوجانبه «دار و دسته های نیویورکی» در ایران می داد؛ خصوصاً که همان زمان در سال 1385 دوست و همکار نزدیک فرای یعنی هنری کسینجر به همراه فرانسیس فوکویاما پژوهش محرمانه ای را برای پنتاگون با هدف «تقویت و شناسایی شرکاء بالقوه» ایالات متحده در موسسه تحقیقات امنیتی رند (Rand) سرپرستی می کرد. جورج بوش نیز صریحاً به اصلاح طلبان پیام داد و گفت «در انتظار شنیدن صدایی تازه از درون ایران برای تغییر رژیم است. به غیر از سران جمهوری خواهان، رهبران یهودی دموکرات ها مانند جورج سوروس نیز درباره «اهمیت اطلاعاتی» سفر خاتمی برای آمریکا می گفتند «این سفر به آگاهی از وضعیت یک دشمن منزوی می انجامد.» بازبینی سیاست های کلان آمریکا برای مدیریت منازعات با ایران به تازگی آغاز شده بود و مرداد 1385 نیز اولین قطعنامه تحریم ایران در سازمان ملل به بهانه فعالیت های هسته ای جمهوری اسلامی از تصویب اعضاء شورای امنیت گذشت. همه چیز در آغاز راه بود. بحث بر سر چگونگی شروع یک بازی جدید همة اتاق های فکر آمریکا را درگیر خود ساخت، ولی به نظر می رسید ایالات متحده باز هم می خواهد با «مهره های سوخته» بازی کند؛ مهره های سوخته ولی کارکشته ای مثل ریچارد فرای که یک سال قبل از کودتای 28 مرداد 1332 از سوی کاخ سفید مامور مذاکرات محرمانه آمریکا با محمدرضا پهلوی و نخست وزیرش دکتر محمد مصدق پیرامون «خطر کمونیسم» شد و حالا 55 سال پس از نخستین ماموریتش در تهران، رئیس جمهور سابق ایران را سر میز شام خانه خانم دیویدسن در نیویورک ملاقات می کرد تا تحلیل خاتمی را در ساعات پایانی اقامتش در ایالات متحده پیرامون آینده رابطه ایران و غرب بشنود.

دست خط «سید محمد خاتمی» در تجلیل از «ریچارد فرای» و «الگا دیویدسن». خاتمی در این یادداشت یادبود، دیدار با تئوریسین «مکتب ایرانی» در بوستون را «خاطره ای فراموش نشدنی» می نامد و دیویدسن را «انسانی دانشمند، شریف و بزرگوار که ایران دوستی ایشان بر فضیلت هایشان افزوده» خطاب می کند!

شبی که فرای و خاتمی با یکدیگر شام آخر را خوردند، حسین شریعتمداری سرمقاله «آقای خاتمی از کدام کیسه خرج می کند؟» را در روزنامه کیهان نوشت و به مواضع او در آمریکا مبنی بر تأیید «دولت اسرائیل» و «هولوکاست» که نفی آن ها دو شاخصه برجسته سیاست خارجیِ «دولت نهم» محسوب می گشت، شدیداً اعتراض کرد و دلایل موافقت آمریکایی ها با سفر خاتمی را شرح داد. آن زمان احمدی نژاد به شریعتمداری جایزه «منتقد منصف دولت» را داده بود، اما به سبب تاثیر مدیر مسئول کیهان بر گفتمان انقلابی «سوم تیر» و حمایت از رئیس جمهور در برابر حمله های شدید اصلاح طلبان، یکی از حامیان سیاست های اصولیِ دولت نهم شناخته می شد. شریعتمداری نخستین کسی بود که هم در برابر موج جنگ روانی اصلاح طلبان و هم در مقابل واکنش های تهدیدآمیز دولت های غربی علیه احمدی نژاد به سبب «نفی هولوکاست» ایستاد. او روز سه شنبه 22 آذر 1384 اولین سرمقاله را در کیهان برای شرح «ادله علمی رد هولوکاست» نوشت و آراء و سرنوشت منتقدان هولوکاست از جمله پروفسور روبر فوریسون و پروفسور روژه گارودی را شرح داد. بار دیگر شریعتمداری روز 30 اردیبهشت 1385 در برابر انتقادات شدید مهدی کروبی از سیاست خارجی دولت نهم پاسخ های محکمی به او داد و این بار شامگاه 20 شهریور 1385 وقتی سیدمحمد خاتمی دو هفته پرکار و فشرده را در «شرق آمریکا» از نیویورک و بوستون تا واشنگتن و شیکاگو پشت سر گذاشته بود، به مقایسه تطبیقی سخنان رئیس جمهور سابق در این سفر با آموزه های راهبردی امام خمینی(ره) پرداخت. مدیر مسئول کیهان از یک سو در سرمقاله اش صریحاً از تندروی های احساساتیِ امثال فاطمه رجبی علیه رئیس جمهور سابق ایران انتقاد کرد و از سوی دیگر تأیید «موجودیت اسرائیل» و پدیدة جعلی «هولوکاست» را یک «رانت خواری سیاسی» توسط خاتمی دانست:

اهمیت شما برای آمریکا به خاطر ریاست جمهوری هشت ساله جنابعالی در ایران اسلامی است و اگر غیر از این بود، به یقین بوش و دار و دسته اش برای «فریب» حضرتعالی کمترین زحمتی به خود نمی دادند. چرا؟ پاسخ روشن است. جناب آقای خاتمی در این سفر، شخصیت حقوقی خود را به عنوان رئیس جمهور سابق ایران اسلامی که متعلق به مردم است، سخاوتمندانه خرج کرده اند که بدون کمترین تردیدی یک «رانت خواری سیاسی» است و مذموم و ناپسند.

برای مطالعه ارجاعات وپانوشتها به نسخه چاپی کتاب «شاه کلید انگلیسی» که در آینده نزدیک توسط دفتر پژوهشهای مؤسسه کیهان منتشر خواهد شد، مراجعه فرمایید.