نظر روحانی درباره تبعیت از الگوهای غربی تغییر می‌کند؟!/ «جهاد کبیر» سخت‌تر از «جنگ نظامی»

بررسی مجموعه کلیدواژه های به کار رفته توسط رهبر انقلاب در سه سال اخیر و پس از روی کار آمدن دولت حسن روحانی، همگی ارسال کننده ی یک پیام واحد برای دوستان و دشمنان جمهوری اسلامی بوده است: انقلاب اسلامی به هیچ وجه قرار نیست و نخواهد بود که در اصول اساسی خود تجدید نظر نماید. کلیدواژه هایی همچون نرمش قهرمانانه، نفوذ و حالا «جهاد کبیر»، همه و همه قطعاتی از پازلی یکسان و تیرهای متفاوتی از یک ترکش و در یک جهت هستند. رهبر فرزانه انقلاب پیش از این نیز بارها و بارها بر تفاوت 180 درجه ای سیاست های ایران و آمریکا در حوزه های مختلف تاکید کرده اند. با این وجود؛ طرح مسئله ی «جهاد کبیر» را باید صریح و در عین حال، روشنگرانه ترین کلیدواژه ی گفتمان ساز ایشان در این حوزه به حساب آورد. «جهاد کبیر» یعنی تبعیت نکردن از دشمن آیت الله خامنه ای اولین بار در جریان دیدار با اعضای جدید مجلس خبرگان رهبری، با اشاره به آیه 52 سوره مبارکه فرقان، این بحث را به صورتی مقدماتی مطرح کردند. معظم له در جریان آن دیدار مذکور گفتند: «تنها راه بقا و پیشرفت نظام و تحقق اهداف انقلاب، «اقتدار حقیقی کشور» و «جهاد کبیر» یعنی تبعیت نکردن از دشمن است.» کلیدواژه ی تبعیت نکردن از دشمن را شاید بتوان صریح ترین سخن رهبر فرزانه انقلاب در مسیر حفاظت از اصل و اساس انقلاب اسلامی دانست. این یعنی آنکه ما باید باری دیگر با رجوع به متن وصیت نامه خمینی کبیر، شعار نه شرقی، نه غربی را مشق کرده، سرلوحه کار و زندگی مان در حوزه های شخصی و اجتماعی قرار دهیم. طبیعتاً برای آنان که به راه امام(ره) و بیش از 300 هزار شهید گلگون کفن انقلاب ایمان دارند، این مسئله نه تنها سخت نخواهد بود، که عمل کردن به آن را کمترین وظیفه خود خواهند دانست. خرمشهرها در پیش است! با این حال، رهبر فرزانه انقلاب اسلامی وقتی برای دومین بار و در جمع صمیمی دانشجویان دانشگاه امام حسین(ع) از این مسئله سخن گفته اند، عمل کردن به این مسئله را بسیار سخت تر از فتح خرمشهر معرفی کرده اند. این یعنی آنکه پس از سقوط اردوگاه کومونیسم و به تاریخ پیوستن آن ایدئولوژی، دلدادگان لیبرالیسم و فرهنگ غربی در سطح کشور ما آنقدر هستند که دفاع از اصالت انقلاب در برابر آنها از عملیات عظیم بیت المقدس در دوران دفاع مقدس نیز سخت تر و پیچیده تر است. و به راستی این مسئله، واقعیتی تلخ و در عین حال، عجیب است. امام خامنه ای در راستای تبیین همین واقعیت در جمع دانشجویان دانشگاه امام حسین(ع) گفته اند:«جوانهای عزیز! بچه‌های عزیز من! فردا مال شما است، آینده مالِ شما است؛ شما هستید که باید این تاریخ را با عزّتش محفوظ نگه دارید؛ شما هستید که این بارِ مسئولیّت را بردوش دارید؛ خرّمشهرها در پیش است؛ نه در میدان جنگ نظامی، [بلکه‌] در یک میدانی که از جنگ نظامی سخت‌تر است. البتّه ویرانی‌های جنگ نظامی را ندارد؛ بعکس، آبادانی به دنبال دارد، امّا سختی‌اش بیشتر است.» شاخصه های «جهاد کبیر» در کلام رهبر انقلاب ویرانی نداشتن جهاد کبیر حتماً مزیت بسیار مهمی نسبت به جهاد نظامی است. اکنون با نگاهی به سوریه و عراق می توان به خوبی معنای این کلام رهبر انقلاب را درک نمود. با این وجود، شاخصه های جهاد کبیر در نظر رهبر انقلاب، به صورت صریح تری نیز بیان شده است. آنجا که در همان دانشگاه امام حسین(ع) در تبیین معنای دقیق آیه 52 سوره فرقان می فرمایند:« این آیه در مکّه نازل شده. درست توجّه کنند جوانهای عزیز! در مکّه جنگ نظامی مطرح نبود؛ پیغمبر و مسلمان¬ها مأمور به جنگ نظامی نبودند، کاری که آنها میکردند کار دیگری بود؛ همان کار دیگر است که خدای متعال در این آیه‌ی شریفه میگوید: وَ جاهِدهُم بِه‌ جِهادًا کَبیرًا... آن کارِ دیگر چیست؟ آن کارِ دیگر، ایستادگی و مقاومت و عدم تبعیّت [است.] فَلا تُطِعِ الکافِرینَ وَ جاهِدهُم بِه‌ جِهادًا کَبیرًا؛ از مشرکین اطاعت نکن. اطاعت نکردن از کفّار همان چیزی است که خدای متعال به آن گفته جهاد کبیر... «جهاد کبیر» یعنی چه؟ یعنی اطاعت نکردن از دشمن، از کافر؛ از خصمی که در میدان مبارزه‌ی با تو قرار گرفته اطاعت نکن. اطاعت یعنی چه؟ یعنی تبعیّت؛ تبعیّت نکن. تبعیّت نکردن در کجا؟ در میدانهای مختلف؛ تبعیّت در میدان سیاست، در میدان اقتصاد، در میدان فرهنگ، در میدان هنر. در میدانهای مختلف از دشمن تبعیّت نکن؛ این شد «جهاد کبیر».» بر این اساس، آنچه قرار است در جریان جهاد کبیر با آن مبارزه شود، تمایل زایدالوصف غربگرایان ایرانی به تبعیت از کدخدایشان است. طبیعتاً در این زمینه، مشکل این نیست که ما بخواهیم با آمریکا در باب مسئله هسته ای گفتگو داشته یا نداشته باشیم، بلکه آنچه مسئله اساسی و ریشه ای به شمار می رود، تبعیت کردن یا نکردن از غرب در مسیر اداره کشور در حوزه های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و ... است. این مسئله آنجا اهمیت مضاعف می یابد که بدانیم، بر اساس یک اصل جامعه شناسی در بیانات حکمت آمیز امیرالمومنین علی(ع)، «مردم بیش از پدران شان به حاکمان خود شباهت دارند!» لذا عدم تبعیت مردم از دشمن در فضای زندگی شخصی و اجتماعی شان، ارتباط مستقیمی با تفکرات و نوع عملکرد مسئولین در اداره کشور خواهد داشت. از این منظر اولویت اصلی جهاد کبیر، طبیعتاً در حوزه رفتار، تفکرات و عملکرد مسئولین تجلی خواهد یافت. امر به معروف و نهی از منکر مسئولین در این حوزه، یکی از مصادیق بارز جهاد کبیر خواهد بود. مهمترین مصداق «جهاد کبیر» با این حال، برنامه ها و سیاست های کلی اداره کشور نیز- که حاصل تفکرات مسئولین می باشند- در این حوزه اهمیتی مضاعف خواهند داشت. بدون شک پس از قانون اساسی کشور، بایستی برنامه های توسعه 5 ساله را مهم ترین اسناد بالادستی در زمینه ی اداره کشور در بلندمدت تلقی کرد. لذا اگر بخواهیم مهم ترین مصداق جهاد کبیر را در حوزه برنامه ریزی های بلندمدت برای اداره کشور ذکر نماییم، بدون شک می توان اسلامی سازی اسناد توسعه کشور را در اولویت قرار داد. حالا طبیعتاً برنامه ششم توسعه کشور در اولویت اصلی خواهد بود. با این حال، شواهد موجود در متن منتشر شده ی این برنامه نشان از تبعیت حداکثری آن از الگوهای سکولار و غربی دارد! حجت الاسلام علی کشوری؛ دبیر شورای راهبردی الگوی ایرانی - اسلامی پیشرفت در همین زمینه می گوید:« پنج نوع اشکال به لایحه برنامه ششم توسعه که دولت تقدیم مجلس کرده داریم که نخستین اشکال آن، این است که این لایحه تطابقی با الگوی اسلامی پیشرفت ندارد... در روح کلی برنامه ششم توسعه که توسط دولت ارائه شده نهادگرایی وجود دارد که محل تولد این نهادگرایی آمریکا است.» غربی پایه بودن برنامه ششم توسعه وقتی مشخص تر می شود که بدانیم سخنگوی دولت، جناب آقای محمدباقر نوبخت در نشست خبری تشریح برنامه ششم کشور(مورخ 15 تیرماه 1394) گفته است: «مدل توسعه ای که نظر آقای رئیس جمهور در کتاب امنیت ملی و نظام اقتصادی تالیف کرده است، بر اساس مدل بومی و مطلوب مشخص شده و از اسنادی است که به آن توجه خواهیم کرد.» ممکن است سوالی مطرح شود که مدل توسعه مطرح شده توسط جناب روحانی مگر اسلامی نیست؟! رجوعی کوتاه به متن این کتاب در صفحه 782 همه چیز را مشخص خواهد کرد. حسن روحانی می نویسد: «در این سند پس از بررسی انواع مکاتب اقتصادی و ارزیابی و مطالعه روی آنها از منظر اسناد فرادستی نظام از جمله اهداف اقتصادی سند چشم‌انداز و سیاست‌های کلی ابلاغی در برنامه‌های چهارم و پنجم توسعه به ویژه سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی نظریه‌های مکاتب نهادگرایان و کینزی‌های جدید با الگوی مطلوب توسعه در جمهوری اسلامی ایران قرابت بیشتری دارد!» این یعنی آنکه جناب روحانی، بهترین مدل اقتصادی برای جمهوری اسلامی را اتفاقاً تبعیت کردن از یک مدل سکولار و غربی معرفی کرده است. نسبت برنامه ششم با تبعیت نکردن از دشمن در «جهاد کبیر» بر این اساس، تکلیف برنامه ششم و نسبت آن با تبعیت نکردن از دشمن در جهاد کبیر، پیشاپیش مشخص خواهد بود! تفکرات غربگرایانه و مکتوب جناب رئیس جمهور اما محدود به همین نیست. حسن روحانی در متن کتابی دیگر با عنوان «امنیت ملی و دیپلماسی هسته ای» که به فاصله ی یک سال از کتاب قبلی و در سال 91 منشر کرده، می نویسد: «عده‌ای توهم زده شده‌اند که معتقدند سیستم‌های فکری دنیای غرب در حال رسیدن به بن‌بست هستند. متأسفانه گاهی در کشور، توهمات مبنای تصمیم‌گیری قرار می‌گیرد. مثلا این تفکر که غرب به فروپاشی کامل رسیده. نظرات علمی، اقتصادی و سیاسی غرب به بن‌بست رسیده و خود آنها هم فهمیده‌اند راهی ندارند و راه نجات را ایران و اندیشه های اسلامی معرفی می‌کنند.» دلبستگی جناب روحانی در سال 1390 به اندیشه های غربی برای اداره کشور در حالی است که 11 مهر 1367 در بیانی، فروپاشی تمدن غربی-و آمریکایی- را نوید داده می فرمایند: «ان شاءا... مردم سلحشور ايران كينــه و خشم انقلابي و مقدس خويش را در سينه ها نگه داشتـه و شعله هاي ستم سوز آن را عليه شوروي جنايتكار و آمريكاي جهانخوار و اذناب آنان به كار خواهد گرفت تا به لطف خداوند بزرگ آمريكاي جهانخوار و اذناب آنان به كنار خواهند رفت...» آیا نظر روحانی درباره تبعیت از الگوهای توسعه غربی تغییر می کند؟! شواهد نشانه ای از تغییر در نظرات حسن روحانی پیرامون لزوم تبعیت از الگوهای توسعه غربی را نشان نمی دهد. از بدِ روزگار، ایشان همانگونه که درس کربلا را درس مذاکره معرفی می کند، معتقد است و مکرر اعلام می کند که راه امام(ره) نیز همین راهی بوده است که فعلاً او و دولتش در پیش گرفته اند! با کنار هم گذاشتن تمامی این واقعیات، به خوبی می توان معنی این سخنان جان کری در جمع اعضای شورای روابط خارجی آمریکا را فهمید که می گوید: «اگر به توافق پشت کنیم، معلوم نیست دور دیگر در انتخابات ریاست جمهوری چه بر سر روحانی خواهد آمد!» روحانی در حالی برقراری رابطه با جهانخواران را کلید حل مشکلات معرفی می کند که امام(ره)، تحریم ها را برای پیشرفت کشور و خودکفایی، تحفه آسمانی معرفی می کرد. در این شرایط، به نظر می رسد تکلیف جهاد کبیر و چرایی سخت تر بودن آن از جنگ نظامی مشخص است. ما با جریان پیچیده ای روبرو هستیم. همین!