برنامه ریزی و سرمایه گذاری در بخش معدن عامل توزیع متعادل ثروت و توسعه در کشور

یکی از مهمترین نقاط قوت صنعت معدن کشور ما دارا بودن کانه های معدنی گوناگون در پهنه ایران زمین است که ما را در میان ۱۵  کشور معدنی اول جهان قرارداده است و کشور ما یکی از کشورهای غنی از دید دارایی‌های معدنی و زمین شناسی به حساب می‌آید.

با نگاهی به موقعیت ایران در نقشه زمین شناسی منطقه می توان به این باور رسید که کشور ایران در جایگاهی قرار گرفته که کشورهای پیرامونش برای رشد و توسعه اقتصادی به منابع معدنی و صنایع وابسته ایران، نیاز فراوانی دارند.

از سوی دیگر باید توجه داشت که یکی از مهمترین مزیت های  فعالیت های معدنکاری در این است که انتخاب محل معدن توسط نظرات شخصی و یا معادلات سیاسی انجام نمی شود و تنها نگرش اقتصادی فعالیت معدنکاری در یک مکان را توجیه می نماید. بدین سبب فعالیت های معدنکاری یک ماده معدنی با توجه به ارزش اقتصادی و کاربرد آن می تواند یک توسعه اقتصادی فراگیر ایجاد کند که از منطقه  فعالیت معدنکاری آغاز و سپس تمام جهان را فرا می گیرد.

 این اجبار به سرمایه گذاری منطقه ای در معدن، فرصت دیگری نیز، برای کشور ما ایجاد کرده است. در کنار توانمندی های تولید محصولات معدنی و ذخایر معدنی، به دلیل موقعیت جغرافیای کشور و دسترسی دو سویه کشور به حمل و نقل دریایی و دسترسی به آب های آزاد، این فرصت فراهم شده است که کشور ما  نقش منطقه ای  مهمی برای حمل و نقل مواد معدنی تولیدی از کشورهای همسایه و حاشیه دریای خزر به عهده بگیرد و باز این فرصت در اختیار صنعتگران ما قرار گرفته است تا با وجود نیروهای متخصص  و زیر ساخت ها (به دلیل دسترسی به انرژی) موجود، تبدیل مواد معدنی به محصولات نیمه ساخت و محصولات نهایی را در داخل کشور ایران انجام دهند.  به ویژه  آن که برخی از کشورهای همسایه دریای خزر  دارای چالش های  جدی  در زمینه تامین نیروی انسانی متخصص، عدم دسترسی به آب ها آزاد  و کمبود زیرساخت برای تولیدات صنعتی  هستند.

برای بهره بردن از فرصت های اشاره شده لازم است به دو مورد زیر توجه شود:

الف)  جذب سرمایه گذار، سرمایه گذاری و توسعه زیر ساخت ها  

توجه به زیرساخت های مورد نیاز برای بهره برداری اقتصادی  و بهینه از معادن و احداث صنایع معدنی از اهمیت ویژه ای در توسعه صنعت معدن کشور برخوردار است. این زیرساخت ها همچون:

–       آب آشامیدنی و صنعتی

–       برق

–       راههای دسترسی به موقعیت معدن

–       احداث بنادر در سواحل کشور با ظرفیت پهلوگیری و تخلیه کشتی های چند صد هزار تنی

–       ایجاد خطوط راه آهن با ظرفیتهای باربری بالا از بنادر شمال به جنوب کشور

–       ایجاد خطوط راه آهن با ظرفیتهای باربری بالا از شرق به غرب

نیازهای اولیه و اساسی هستند.

بدیهی است زیرساخت ها همواره در برابر دیگر سرمایه گذاری ها دارای سود بازگشت سرمایه کمتر و ریسک بیشتری برای سرمایه گذاری هستند و تامین برخی از این نیازهای در حدود خدمات مورد انتظار از سرمایه گذاران  بخش خصوصی قرار نمی گیرد و بایسته است که دولت در یک برنامه سرمایه گذاری میان مدت در جهت جذب سرمایه و ایجاد انگیزه سرمایه گذاری برنامه ریزی نماید.

در این راستا پیشنهاد می شود گزارش­های زیر را برای ارائه به سرمایه گذاران فراهم گردد:

–              گزارش فنی اقتصادی به روز با تصویر مشخصی از جایگاه پروژه در برنامه استراتژی کلان توسعه کشور بنظر می رسد برای جذب از منابع بین المللی لازم است این گزارش توسط شرکت­های  معتبر بین المللی تهیه شود

–              تهیه گزارش فنی اقتصادی  مورد تایید بانک  BANKABLE REPORT

–             گزارش محیط زیست تایید شده توسط سازمان محیط زیست در محل پروژه

–             گزارش روش تامین مالی FINANCING PLAN  در موارد مشارکت در سرمایه گذاری توسط ارگان ها و سازمان های دولتی با تعریف امتیازات و یا کمک های بلاعوض دولتی و یا پرداخت سوبسید خرید خدمات و یا محصول

–             گارانتی های رسمی بازگشت سرمایه و سود آن به سرمایه گذار

 ب) تهیه  نقشه راه با نگاه به آینده

 برای تهیه یک نقشه راه آینده نگر در بخش معدن لازم است به چند پرسش زیر پاسخ داده شود تا در تهیه استراتژی کلان بخش معدن، این پاسخ ها مورد استفاده قرار گیرند.

–        مصارف عمده مواد معدنی کشور ما در پنجاه سال آینده چگونه است و برای تامین آن چه باید انجام دهیم؟

–       مصارف عمده مواد معدنی جهان در بیست سال آینده چگونه است؟

–       جایگاه آرمانی کشور ما در بخش معدن و صنایع معدنی در ان بازه زمانی چگونه باید باشد؟

–       کدامیک از برنامه ها و قابلیت های ما برای رسیدن به این آرمان  باید بازنگری و یا تقویت گردد؟

–       برنامه کلان  بلند مدت ما در زمینه بازرگانی و ورود به بازار مواد معدنی و صنایع وابسته چگونه است؟

براساس پاسخ به این پرسش ها و برنامه توسعه زیر ساخت ها می توان استراتژی کلان بخش صنعت معدن در کشور را تعریف کرد. توجه به این نکته مهم است که شایسته نیست کشوری مانند ایران در تامین نیازهای مواد معدنی کارخانه های صنعتی خود در آینده دچار چالش و وابستگی شود بدین سبب شناخت و روش تامین مواد معدنی  صنعت کشور در آینده ، مهمترین  گام در تهیه استراتژی کلان بخش صنعت معدن است.

در پایان یادآور می شود که فرصت های اقتصادی در جهان امروز به سرعت دستخوش دگرگونی می شوند بنابراین فرصت سازان اقتصادی از کسانی که تنها از فرصت ها بهره می برند چند گام جلوتر هستند.