توضیح مدیر فیلیمو درباره ساز و کار سانسور، کپی‌رایت و قاچاق در «وی اُ دی»ها/ استقبال از نمایش فیلم‌ها پیش از اکران

به گزارش شمانیوز و به نقل از فارس: مریم فیروزفر: چند سالی است که با راه اندازی سامانه وی اُ دی ها، شیوه تولید و توزیع آثار نمایشی در شبکه نمایش خانگی تغییر کرده است. اگر پیش از این آثار نمایشی تنها از طریق سی دی و دی وی دی، امکان توزیع داشتند، حالا می توانستند در بستر فضای مجازی به دست مخاطبان برسند. این شیوه جدید در دنیا کاربرد بیشتری نسبت به ایران داشت، اما شیوع ویروس کرونا و خانه نشینی اجباری که در پی آن روی داد، منجر شد تا بستر وی او دی در ایران هم بیشتر از پیش مورد استقبال قرار گیرد. تا جایی که حتی حالا سینماگران ترجیح می دهند فیلم های خود را پیش از اکران در سینما به وی او دی ها بسپارند و اول برای مخاطب خانگی آن را به نمایش دربیاورند. درباره ساز و کار نمایش فیلم ها پیش از اکران، شیوه انتخاب آثار خارجی و انیمیشن ها، شیوه سانسور و ... با «محمدجواد شکوری مقدم» مدیرعامل هلدینگ صبا ایده و مالک آپارات و فیلیمو گفت وگویی داشته ایم که در ادامه می خوانید:

* آقای شکوری مقدم؛ در گام نخست، ساز و کار شما برای انتخاب آثاری که در سایت بارگذاری می کنید، چیست و برایتان چه موضوعاتی اولویت دارند؟

-ببینید؛ فیلیمو، یک سرویس درخواست ویدیو است که در آن محصولات مختلف ایرانی و خارجی با توجه به نیاز و سلیقه کاربر، بر روی پلتفرم تامین می‌شود؛ ما هم با توجه به دسته بندی‌ های مختلف (اکشن، عاشقانه، مستند، انیمیشن، تاک‌ شو، خانوادگی و ...) بعد از  افکارسنجی و بررسی تقاضای مخاطب برنامه‌ ریزی‌ هایی برای تامین محتوای هر دسته انجام می‌ دهیم.

*یعنی می توان گفت شما به همه حوزه ها و ژانرها ورود دارید و در این باره هیچ حوزه ای مورد غفلت واقع نمی شود؟

-بله، دقیقا. تا زمانی که تقاضا از سوی مخاطب باشد ما هم بر همین مبنا و همچنین بر اساس پروتکل‌های داخلی، محتوای مورد نیاز مخاطب را عرضه می‌ کنیم.

*تا به حال و از مدت زمانی که این پلتفرم راه اندازی شده، کدام ژانر و دسته با استقبال بیشتری از سوی مخاطبان مواجه هستند؟ 

-در دسته بندی 17گانه فیلیمو، انیمیشن‌ با چند ده میلیون دقیقه تماشا در روز با بیشترین استقبال از طرف کاربران همراه است و در رتبه‌ های بعدی اکشن و خانوادگی قرار دارند، اگر مخاطب محتوای انیمیشن را  کودک در نظر بگیریم، هر محتوا توسط کودک بارها تماشا می‌ شود؛ ما باید محتوایی را خریداری کنیم که کودک ایرانی را جذب کند که البته این نکته را هم باید بگویم که متاسفانه انیمیشن ایرانی به اندازه کافی تولید نمی‌شود.

*اما در سینما انیمیشن های خوبی تولید شده است.

-بله. تولیدکنندگان، سازندگان و مصرف کنندگان انیمیشن همه اعتقاد بر این دارند که انیمیشن هنر-صنعت است و ما هم برای حمایت از این صنعت، محتواهایی که داخل سینماهای  ایران اکران شده است مثل فیلشاه، شاهزاده روم و ... را با پیشنهاد خوب، حتی 50 برابر کپی رایت آثار انیمیشن خارجی خریداری کردیم.

اما نکته ‌ای که مهم است، این است که وقت آن رسیده که این هنر-صنعت در داخل ایران وارد تغییر و تحول جدی شود و از بُعد دولتی و سفارشی سازی خارج شود و فیلم‌ها و سریال‌ ها منطبق با استانداردهای جهانی تولید شود؛ تا تولید کنندگان امروز چراغ راه آیندگان  انیمیشن باشند.

* در این مسیر آیا اولویت فقط جذابیت و جدید بودن اثر است یا محتوا هم برای شما مهم است؟ بالاخره ما استفاده خانواده از این بستر را نمی توانیم نادیده بگیریم. آیا شما این محیط امن را برای خانواده فراهم کرده اید؟

-فرم و محتوا همیشه در کنار هم معنا داشته است ما با مخاطبی رو به رو هستیم که هر روز محتوای مورد پسند خود را از کانال‌های مختلف تامین می‌کند و  ما هم ناگزیر هستیم محتوای جذاب، جدید و به روز  را متناسب با عرف و قانون در بستر پلتفرم خود قرار دهیم؛ تا تامین کننده امنی برای خانواده باشیم و به معنای واقعی رسانه خانواده محور لقب بگیریم.

به دلیل اهمیت خانواده برای کسب و کار ما،  محتوا‌ها در راستای موازین قانونی، عرف و شرع انتخاب خواهند شد که صدمه‌ ای به باورها و هنجارهای اجتماعی و اخلاقی ما وارد نکند.

* سانسورها چه طور رخ می دهد؟

-محتواها در فیلیمو بعد از گذر از واحد سانسور و تدوین وارد  واحد QC (پخش کنترل کیفیت) می‌ شود که این واحد یک فیلم را  علاوه بر مسائل فنی از نظر محتوا هم مورد ارزیابی قرار می‌ دهد و این اقدام  به گونه‌ ای است که به اصل داستان لطمه نزند و مخاطب سردرگم نشود.

*اما برخی اعتقاد دارند که یکسری از بسترهای وی او دی در سانسور محتوا دقیق عمل نمی کنند و برخی هم البته معتقدند که این موضوع عامدانه روی می دهد و در برخی فیلم های خارجی شاهد سانسورهای بسیار جزئی هستیم که منجر به نگرانی برخی خانواده ها شده است. حساسیت شما نسبت به سانسور تا چه اندازه است؟

-همه وی او دی‌ ها از یک دستورالعمل واحد برای سانسور استفاده می‌کنند و چون این عمل به وسیله نیروی انسانی انجام می‌ شود، ممکن است سهوا خطای انسانی در بعضی از فیلم‌ ها و سریال‌ ها رخ دهد که پس از رویت واحد کنترل کیفیت به سرعت برطرف خواهد شد؛ اما سانسورها روی پلتفرم ما مراحل مختلف را طی می ‌کنند که همین مراحل و روند گواه این است که حساسیت روی سانسور محتواهای ما بالاست و خانواده و ارزش‌های خانوادگی برایمان بسیار مهم است.

* کپی رایت تا چه میزان رعایت می شود؟ این موضوع تقریبا درباره تولیدات داخلی قابل اجراست اما برای تولیدات خارجی غیرممکن است. راهکاری در این زمینه داشته اید؟

-با توجه به اینکه ایران در شرایط تحریم و خلاء قانونی متعهد نبودن به «کنوانسیون جهانی برن» به سر می‌ برد، ما  سریال هایی که فروش آنها در منطقه­‌ خاورمیانه آزاد است را از طریق واسطه­‌های فروش در ترکیه، لبنان و امارات خریداری می­‌کنیم و کپی رایت همه آنها موجود است.

با برچسب عدم رعایت کپی رایت از طرف مسئولان و اهالی رسانه، شاید کمتر کسی مطلع باشد که فیلیمو، جز در موارد محتواهایی که مربوط به کمپانی‌ های بسیار بزرگ آمریکایی می‌شود، بیش از 3100 عنوان به روز و مهم خارجی از فیلمها و سریال ها و انیمیشن را از ابتدای فعالیت خود به ارزش تقریبی بیش از یک میلیون و 500 هزار دلار خریداری کرده است، و تمامی این محصولات داخل ایران ترجمه، دوبله و بارگذاری شده‌ اند.

*با چه تمهیداتی توانسته اید جلوی قاچاق محتواهایی که ارائه می دهید را بگیرید؟

-پلتفرم‌ های بزرگ جهانی مثل نتفلیکس حداکثر زمان درز انتشارِ کمتر از یک ساعت را تجربه کردند. ما هم تمام تمهیدات رایج بین المللی را از لحاظ فنی رعایت کردیم و مطابق با استانداردهای روز دنیا حرکت می‌ کنیم؛ ولی در ایران بعد از عرضه کالای فرهنگی، ضمانت اجرایی سفت و محکمی جهت جلوگیری از  قاچاق محصول وجود ندارد که از صاحبان آثار حمایت کند و تنها بعد حمایتی منوط شده است به قانون حمایت حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان (مصوب ۱۳۴۸) که به آن اشاره شده است.

 در ایران فیلم‌های شبکه نمایش خانگی به دو صورت فیزیکی و آنلاین در اختیار مخاطب قرار می‌گیرد، پس الزما قاچاق از طریق VODها نیست، بخشی از اقدامات سلبی که ما برای جلوگیری از قاچاق اقلام فرهنگی انجام می‌دهیم گزارش به مسئولان و بستن سایت‌ ها و کانال‌ های تلگرامی است که محتوای ایرانی را بدون رضایت و قرارداد با صاحب اثر در سایت یا کانال تلگرامی خود، به دلیل عدم رعایت حق نشر بارگذاری کرده ‌اند ؛ ما تا به امروز تعامل خوبی با این سایت‌ ها جهت فرهنگ سازی انجام داده ایم و در این مسیر با یکدیگر در جهت مثبت همراه شده‌ ایم. 

*یعنی می توان گفت به هیچ عنوان نمی توان جلوی قاچاق را گرفت؟

-موضوع قاچاق، نیازمند فرهنگ سازی است؛ تا زمانی که فرهنگ حمایت از محصولات فرهنگی در کشور نهادینه نشود، بحث قاچاق ادامه خواهد داشت.

*یکی از اقداماتی که شما انجام دادید و در نوع خود نوآوری بزرگی به حساب می آمد، نمایش فیلم «خروج» قبل از اکران بود، این اقدام یک ریسک به حساب می آمد، چطور دست به این اقدام زدید؟

-در ایران  بیش از 150 اثر سینمایی در سال تولید می‌ شود که از بین این آثار تنها 50 فیلم رنگ اکران را به خود می بینند، و حتی بعضی از این‌ فیلم‌ ها بر مبنای کف فروش به سرعت سینمای سرگروه خود را از دست می‌ دهند و در شرایط نابرابر با تعداد سالن کم سینمایی اکران می‌شوند؛ شرایط ناعادلانه اکران یکی از عللی بود که فیلم‌سازان به سینمای آنلاین فکر کنند؛ اما هیچ وقت این شجاعت را درون خود  نداشتند تا  فیلم‌ های خود را این گونه اکران کنند.

ویروس کرونا، این قدرت ریسک را به تهیه کنندگان و کارگردان‌ های ما داد که مسیری که نتفلیکس از سال‌ها قبل با فیلم هایی مثل «رُما» ساخته «آلفونسو کووارون» و «مرد ایرلندی» به کارگردانی «مارتین اسکورسیزی» تجربه کرده‌ است، تجربه کنند.

فیلیمو و نماوا با همکاری آقای حاتمی کیا و موسسه اوج بعد از بررسی کمی وکیفی شرایط «اکران آنلاین» تصمیم به این اقدام گرفتیم، بعد از این پیشنهاد به سرعت زیر ساخت فنی این اقدام کمتر از 10 روز انجام شد و این چهار ضلع تصمیم گرفتند با یکدیگر شروع کننده جریان نو در سینمای ایران باشند.

اگر در این روزها که مردم نیازمند سرگرمی هستند، رسانه ملی همراه با عوامل فیلم سینمایی «خروج» بود؛ اتفاق فوق العاده تری رقم می‌ خورد. حیف که تبلیغ ویز (waze) و اینستاگرام در پرببیننده ترین سریال تلویزیون (پایتخت)  مجاز است؛ اما تبلیغ سرویس‌ های ایرانی مثل فیلیمو یا بلد؛ حتی غیر رایگان هم مجاز نیست!

* آیا فروش و استقبال از خروج به عنوان اولین تجربه برای شما قابل قبول بود؟

-اکران آنلاین، نوزادی است که با فیلم سینمایی «خروج» اولین قدم‌ هایش برداشته و تازه شروع شده است؛ این حرکت با شکل تکامل یافته‌ تری که به سود پلتفرم، سرمایه‌ گذار و فیلمساز باشد ادامه خواهد یافت تا همه فیلمسازهایی که محروم از پرده نقره‌ای هستند یا تمایلی به اکران در سینما ندارند، بتوانند فیلم خود را با سازو کار جدید در سینمای آنلاین اکران کنند.

*این روزها در خصوص شائبه انحصار اکران آنلاین خروج مصاحبه ها و یا  اخبار ضد و نقیضی مطرح می شود.

-قضیه اکران آنلاین یا به اصطلاح دیگر وی او دی یا تک فروشی یک اثر قبل از اکران سینما یک حق جدید با شرایط جدید نیست، بسیاری از محتواهای سینمایی هنر و تجربه را هم ما قبل گیشه و اصلا بدون اکران سینما در سامانه خودمان پخش می‌ کردیم.

رایت دیجیتال به تمامی طرق عرضه در بستر دیجیتال محتوی خروج سال گذشته قرارداد بسته شده بود و اگر این اثر در دو پلتفرم منتشر شده است دلیل آن صاحب حق و قرارداد بودن این دو پلتفرم است و استفاده از کلمه «انحصار» کلمه الحق و یراد به الباطل است.

دیگران هم رایت های فیلم های سینمایی دیگری را بسته اند که در اختیار فیلیمو نیست و میتوانند اکران آنلاین ( تک فروشی اثر ) یا حتی در پشت اشتراک سرویس های خود قرار دهند.

این نکته را متذکر شوم که علاقه ای به این حاشیه سازی ها ندارم و تمایل دارم روی کار و برنامه ریزی های توسعه پلتفرم در سال جاری تمرکز کنیم. بهترین دیالوگ و روابط عمومی موثر یک محصول با محتوا و سرویس دهی مناسب  است نه خبر پراکنی در جراید.

* امکان دارد که بعد از این فیلم دوباره به سراغ اکران به این شیوه بروید؟

-زیرساخت ‌های فنی سرویس وی او دی فیلیمو برای حمایت از سینمای ایران آماده است تا درخت تولید را باروتر کند، در شیوه معمول اکران پول حاصل از فروش بلیط سینما بین سینمادار، پخش کننده و تهیه کننده تقسیم می‌شود که با اکران آنلاین بیشترین سود و در آمد حاصل متعلق به فیلمساز است.که به طبع موفقیت سازنده فیلم موفقیت سرویس درخواست فیلم (VOD) است. ما هم این بستر فراهم را داریم و از این موقعیت استقبال میکنیم.