نوآوری گامی برای مدیریت استراتژیک شهرها
امروزه اهمیت و نقش دانش و دانایی در توسعه کشورها و شهرها به خوبی شناخته شده؛ به گونه‌ای که هزاره سوم با اتکا به اقتصاد دانایی محور همگام شده است.
به گزارش شمانیوز به نقل از ایمنا، شهرداری‌ها از دیرباز رسالت بهبود زندگی و افزایش رفاه شهروندان و ارتقا سبک زندگی نوین شهری را برعهده داشته‌اند و در این رهگذر، کاربرد دانش و فناوری در توسعه و مدیریت شهری جایگاه ویژه‌ای داشته است.
مسائل و مشکلات زندگی مدرن و ضرورت برطرف کردن و مهارآلودگی‌های ناشی از آن نیز توجه به علم و فناوری را انکارناپذیر کرده است.
مرکز نوآوری شهری، یک نهاد اجتماعی مؤثر در امر توسعه فناوری و در پی آن، توسعه اقتصاد دانش بنیان و اشتغال زایی تخصصی است. مرکز نوآوری به واسطه نقش بی‌مانند در امر توسعه فناوری موجب شده است که بسیاری از شهرهای بزرگ و مهم در توسعه و ارتقا سبک زندگی شهروندان، توسعه اقتصاد شهری، اقتصاد دانش محور، کارآفرینی و اشتعال زایی تخصصی به آنها توجه بسیاری کنند.
باتوجه به چشم‌انداز ۲۰ ساله توسعه کشور که به دست آوردن جایگاه نخست در منطقه را برای کشور هدف قرار داده و در راستای قوانین توسعه کشور که بر اقتصاد شهری و توسعه فناوری‌های مورد نیاز برای مدیریت شهری همراه با اقتصاد دانایی محور تأکید شده است.
شورای اسلامی شهر و شهرداری مشهد پایه‌گذاری مرکز نوآوری شهری را برای تحقق اهداف چشم‌انداز شهر، کمک به ایجاد شهری دانا و هوشمند، ارتقاء بهره‌وری در سرمایه‌گذاری‌های لازم باهم پیوندی عناصر فعال در حوزه دانایی در جایگاه ملی و بین المللی شهر مشهد، ایجاد شرایط هم افزایی و رقابت سازنده، جذب و حفظ سرمایه‌های انسانی خلاق و شایسته و ایجاد اشتغال ارزش‌افزا در برنامه‌های کلان و اساسی خود لحاظ کرده است.
ایجاد بسترهای خلاقیت و نوآوری برای رفع معضلات شهری
«شهریار آل‌شیخ»، معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهردار مشهد در این باره می‌گوید: مرکز نوآوری شهری شهرداری پس از مشخص شدن ضرورت وجود متولی نوآوری در خصوص ارائه راه‌حل‌های نوآورانه لازم جهت رفع مسائل و رفع معضلات شهری، براساس حمایت شورای اسلامی شهر مشهد با هدف ارائه راه‌حل‌های نوین در حوزه فعالیت‌های شهری و فراهم‌سازی زمینه تسهیل و توسعه فضای کسب و کار در راستای رفع مسائل و رفع معضلات شهری و بهبود کیفیت زندگی شهروندان شهر تأسیس شده است.
وی با بیان اینکه مرکز نوآوری شهری مشهد با همکاری شتاب‌دهنده‌های خصوصی، تلاش می‌کند ضمن ایجاد بسترهای خلاقیت و نوآوری در گروه‌های مختلف جامعه و شهروندان، از کسب و کارهای مرتبط در این زمینه حمایت کرده و از این مسیر، رشد و توسعه مؤثرتر شهر را رقم زند، اظهار می‌کند: مرکز نوآوری شهری برای انجام مأموریت‌هایی همچون ایجاد بسترهای خلاقیت و نوآوری در اقشار مختلف جامعه و ترویج تفکر و روحیه کارآفرینی میان شهروندان، حمایت از ایجاد و توسعه شرکت‌های کوچک و متوسط فناوری و حمایت از موسسه‌ها و شرکت‌های تحقیقاتی و مهندسی نوآور با هدف توسعه فناوری و کارآفرینی و کمک به توسعه قابلیت‌های کلانشهر مشهد، برطرف کردن تنگناهای شهر و استان (قابل برطرف شدن به وسیله توسعه فناوری)؛ و تحقق چشم انداز توسعه شهر مشهد با توسعه سطح فناوری شهر و تسهیل و تقویت ارتباط بین شهرداری‌ها، جامعه، علم و صنعت و کمک به افزایش ثروت در شهر با توسعه اقتصاد دانش محور راه‌اندازی شده است.
معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهردار مشهد تاکید می‌کند: کمک به ارتقای توان جذب دانش فنی و سرمایه‌های داخلی و خارجی و افزایش قدرت رقابت و رشد شهر مشهد در سطح بین‌المللی متکی بر دانش، افزایش حضور و مشارکت تخصصی برپایه اقتصاد دانش بنیان شهر در سطح بین‌المللی و تسهیل هوشمند و جهانی شدن شهر مشهد همچنین تسهیل فرآیند تبدیل پژوهش و توسعه فناوری به صورت فردی به پژوهش توسعه سازمان یافته فناورانه و بهبود هرچه بهتر سبک زندگی شهری با حمایت و تسهیل توسعه فناوری‌های مورد نیاز شهر و ایجاد برند و تصویر ذهنی دوستانه بودن محیط سرمایه گذاری و کسب و کار در شهر مشهد برای شرکت‌های نوپا از دیگر اهداف راه‌اندازی مرکز نوآوری شهرداری مشهد به شمار می‌رود.
وی با اشاره به فرآیند نوآوری، تصریح می‌کند: فرایند نوآوری در مرکز نوآوری شهرداری بر پایه چهارگام اصلی مسئله‌یابی، ایده‌پردازی، شتاب‌دهندگی و تجاری‌سازی انجام می‌شود.
آل‌شیخ با بیان اینکه در گام مسئله یابی تمام مسائل و مشکلات موجود در حوزه مدیریت شهری و شهرداری از درگاه حوزه‌های مختلف سازمانی و شهروندان، شناسایی و تدقیق می‌شود، ادامه می‌دهد: باتوجه به این مسائل شناسایی شده، گام ایده‌پردازی به دنبال یافتن ارائه راه حل و پاسخ‌های برای مشکلات و مسائل است که می‌تواند از درگاه خلاقیت و رویدادهای مختلف انجام شود.
وی در خصوص گام شتاب‌دهی، می‌افزاید: ایده‌هایی که دارای قابلیت و پتانسیل مناسب باشند، به منظور تبدیل شدن به یک خدمت یا محصول نوآورانه، نیاز به پرورش و مراحل شتاب‌دهی دارند که در این زمینه، با استفاده از ظرفیت شتاب‌دهنده‌های خصوصی که به همکاری گرفته می‌شوند؛ ایده‌ها پرورش یافته و مراحل رشد و تکامل خود را طی می‌کند تا بتواند متناسب با نیازها و مسائل مشکلات، محصولات مناسبی را ارائه کند.
معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهردار مشهد اظهار می‌کند: محصولات و خدمات نوآورانه که مراحل شتاب‌دهی را با موفقیت طی کرده و در مراحل پایلوت، کارایی و اثربخشی خود را اثبات می‌کند، نیاز به جذب سرمایه و یا تکثیر در سایر حوزه‌ها و کلانشهرهای مختلف دارد که در این مرحله، ضمن معرفی محصولات و خدمات نوآورانه به صندوق‌های v,c و سرمایه گذاران مختلف، همکاری‌های لازم جهت تکثیر و بکارگیری محصول انجام می‌شود.
وی با بیان اینکه مرکز نوآوری شهری با شناسایی و تدقیق مسائل حوزه‌های مختلف شهرداری، تلاش دارد راه حل‌هایی را نسبت به این مسائل ارائه کند، می‌گوید: براساس دسته‌بندی مسائل و نوع مسئله، راه حل‌های متفاوتی را می‌توان برای آن متصور شد که برخی از مسائل مربوط به ساخت قطعات و مهندسی معکوس و بومی‌سازی آن، است که از طریق فراخوان عمومی و ارائه پروپزال‌های مختلف از سوی مشاوران، نسبت به ارزیابی و داوری آن اقدام شده و پس از انتخاب مشاور برتر، نسبت به عقد قرارداد مربوطه تعیین می‌شود.
آل‌شیخ با بیان اینکه مسائلی که نیاز به راه حل یا ارائه محصول جدید داشته باشند نیز به مراکز شتاب‌دهنده ارجاع می‌شود، می‌گوید: مراکز شتاب دهنده خصوصی نیز پس از دریافت مسائل نسبت به دریافت و شناسایی ایده‌های مختلف از طریق فراخوان، برگزاری رویداد و … اقدام کرده و ایده‌هایی را که دارای قابلیت مناسب باشد، تحت فرایند شتاب دهی و حمایت خود قرار داده و نسبت به تولید محصولات یا خدمات، اقدام می‌کند و پس از آماده‌سازی محصول، درخصوص استفاده از آن، اقدام شده همچنین فرآیند تجاری‌سازی برای آن، انجام می‌شود.
وی با اشاره به زیرساخت‌های مورد نیاز نوآوری، تصریح می‌کند: در جهت بسترسازی و ایجاد زمینه‌های خلاقیت و نوآوری، تلاش شده است تا تسهیلات و زیرساخت‌های مورد نیاز جهت نوآوری، فراهم شود که از جمله اولین زیرساخت، تأمین فضای مرکز و مکان استقرار شتاب‌دهنده‌ها است.
معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهردار مشهد می‌افزاید: در این زمینه فضای مرکز نوآوری در مجموعه کوهسنگی و به مساحتی حدود دو هزار و۴۰۰ مترمربع تأمین و از نظر مکان‌یابی استقرار، تلاش شده موقعیت ویژه‌ای برای آن در نظر گرفته شود تا بتواند بستر تفکر و نوآوری را در مراجعان به دنبال داشته باشد همچنین تجهیز، توسعه و تأمین زیرساخت‌ها و امکانات لازم برای این فضا، فراهم شده است.
وی ادامه می‌دهد: از دیگر بسترهای لازم، وجود شرکت‌های شتاب دهنده در واحد شتاب دهنده است که در این زمینه نیز ضمن تعاملات و مراودات مختلفی که با مراکز مختلف شتاب‌دهنده، انجام شده و از طریق فراخوان عمومی، شرکت‌های شتاب دهنده به همکاری دعوت شده‌اند که در نهایت براساس ارزیابی و معیارهای مدنظر، سه شتاب‌دهنده مختلف در حوزه‌های «فین‌تک»، منابع خلاق و خدمات و سلامت شهری، به همکاری گرفته شده‌اند و تمام مراحل رشد و پرورش ایده‌ها را برعهده خواهند داشت.
آل‌شیخ با بیان اینکه یکی از نیازهای استارتاپ‌ها، داده‌ها و اطلاعات موجود در این زمینه است، که توسط شهرداری بانک اطلاعات مربوطه فراهم شده است، می‌گوید: این امکان برای کسب و کارها و شرکت‌های استارتاپی فراهم شده تا بتوانند api مورد نظر خود را از پلتفرمی که برای این منظور، در نظر گرفته شده، دریافت کرده و از این اطلاعات، در بستر خود استفاده کنند؛ البته داده‌ها و اطلاعات طی توافقاتی در اختیار شرکت‌های استارتاپی و دانش بنیان قرار می‌گیرد تا بتوانند بر روی آن، ارزش‌افزوده تعریف کنند.
وی با اشاره به راه‌اندازی دفاتر ارتباط شهرداری و دانشگاه‌ها است، اظهار می‌کند:. تعامل سازنده با اساتید و دانشجویان به جهت آشنایی بیشتر با چالش‌های شهری از اهداف دفاتر ارتباط شهرداری و دانشگاه است.
وی می‌افزاید: در واقع مرکز نوآوری، اتصال بخش شهرداری مشهد با مجموعه صنعت و دانشگاه است تا بتوانند به عنوان مرجعی بتواند نیازهای خلاقیتی را دسته بندی کرده و ضمن دریافت ایده‌های شهری جهت پیاده سازی و محقق دریافت ایده‌های شهری جهت پیاده‌سازی و محقق‌کردن ایده‌ها با مجموعه‌های مختلف، همکاری داشته باشد.
معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهردار اصفهان خاطرنشان می‌کند: در این راستا، تفاهم‌نامه‌هایی با دانشکده‌های مختلف دانشگاه فردوسی از جمله دانشکده علوم ریاضی، دانشکده علوم اداری و اقتصادی و دانشکده مهندسی و همچنین با دانشگاه آزاداسلامی مشهد منعقد شده است.
مراکز نوآوری عامل مهم توسعه و رونق اقتصاد و اشتغال شهرها
«محمد صادق جنان‌صفت» یک کارشناس مسائل اقتصادی معتقد است: با توجه به اینکه به طور ذاتی در نهاد آدم‌ها میل به پیشرفت وجود دارد، مدام در اندیشه پیشرفت هستند، اما پیشرفت بدون نوآوری و بدون اینکه کارجدیدی اتفاق بیفتد، ممکن نیست؛ بنابراین نوآوری در ذات فعالیت‌های آدمی است.
وی اظهارمی‌کند: از سوی دیگر با گسترده‌تر شدن روابط بین گروه‌های اجتماعی و ذیل جوامع برای اینکه سهم بیشتری از دارایی‌ها و ثروت جامعه و جهان داشته باشند، رقابت شکل گرفته و عنصر رقابت باعث شده جوامع انسانی به دنبال نوآوری باشند.
این کارشناس مسائل اقتصادی با بیان اینکه جوامع شهری به دلیل پیچیده‌تر و لحظه‌ای شدن مناسبات بین گروه‌های مختلف اجتماعی، نهادهای دولتی و مدنی و اینکه باید مسیر برای کسب درآمد و آسایش و آرامش بیشتر فراهم شود، ناگزیر به حرکت به سمت نوآوری‌ها هستند، تصریح می‌کند: در بعضی از شهرها و کشورها میل نهادینه‌شدن به پیشرفت با سازمان، نهاد و گروهی از افراد همراه می‌شود که با درک این موضوع انجام فعالیت‌های نوآورانه را تشویق می‌کنند و برای تحقق آن شرایط لازم فراهم می‌کنند.
وی ادامه می‌دهد: این رویکرد و نگاه به ایران و جامعه ایرانی رسیده، به طوری که می‌بینیم به طور مثال در مشهد، تهران و تعدادی دیگر از مراکز استان‌ها و در جاهایی که سازمان‌ها و نهادهای مربوط به شهرداری قوی‌تر هستند، این مهم اتفاق می‌افتد.
جنان‌صفت با اشاره به تأثیرگذاری مراکز نوآوری در توسعه و رونق اقتصاد شهرها، می‌گوید: اگر هراقدام نوآورانه با تشویق‌های مادی و با شرایط روز و پذیرش گروه‌های دیگر اجتماعی به ویژه شهروندان و دولت همراه باشد، می‌تواند رویدادها و اتفاقات مهمی را رقم بزند و به دلیل گسترش و شتابی که در جامعه وجود دارد، بی‌شک باعث پیشرفت، توسعه و رونق اقتصاد شهرها خواهد شد.
وی تصریح می‌کند: تأثیرگذاری مراکز نوآوری بر افزایش اشتغال بستگی به این دارد که اجرای طرح‌ها کاربر یا سرمایه بر باشد.
این کارشناس مسائل اقتصادی تاکید می‌کند: اگر طرح‌های نوآورانه مبتنی بر به کارگیری نیروی انسانی بیشتر باشد، قطعاً بر توسعه، اشتغال و رشد بنگاه‌های زودبازده تأثیر می‌گذارد؛ به ویژه اگر کار و فعالیتی باشد که بتواند شرایط ثروت آفرینی و درآمدزایی را افزایش دهد.
