روایتی از تولد فولاد( آهن ) در سرزمین کهن
مجید مرادیان
به کارگیری فولاد(آهن) در تمامی مصنوعات دست بشر و استفاده از آن در کاربردهای صنعتی و ساختمانی از نیازهای اولیه در صنایع زیر بنائی محسوب می گردد و در کتاب الهی ما "قرآن مجید" نیزبه آیات و مصادیقی از آهن (حدید)و فلزات دیگر اشاره شده است "و انزلناالحدید فیه باس شدید و منافع للناس(آهن را که در آن نیروی شدید و سودهایی برای مردم است، فرو فرستادیم...) و "منافع للناس" هرگونه بهره برداری از آهن را شامل می شود. واژه "حدید "پنج با درقرآن آمده است و سوره ای مستقل هم با این نام وجود دارد. این فلزمهم در ادوار مختلف حیات بشری به شکلهای مختلف در زندگی انسانها تاثیر شگرفی را به همراه داشته است. در سرزمین کهن ایران نیز مردمان این دیاراز زمانهای پیشین به درستی این مسئله را لمس کرده بودند که صنایع متالورژی و در راس آن ذوب آهن می تواند پایه گذار و ستون ترقی و پیشرفت کشور باشد و به این دلیل آرزوی دیرینه ملت ایران در دستیابی به فنون آهن ریزی با آثار مکشوفه در تپه های حسن لو و سیالک حکایت از وجود صنعت متالورژی تولید فولاد در ایران به 1000 سال قبل از میلاد (حدود یک قرن پیش تر از اروپاییان ) دارد ، و در حقیقت می توان گفت پایه های زندگی بشر بر صنعت "آهن " استوار است واگر آهن نبود ، زندگی بشرمختل می شد
اولین تلاش برای تولد فولاد
در حالیکه در دیگر کشورها با ظهور انقلاب صنعتی تولید فولاد با شتاب بیشتری توسعه یافت ، در ایران شاهد افول این صنعت مادر بوده ایم ، تا اینکه حدود سال 1264 هجری شمسی یا همان 1887 میلادی اولین تلاش برای تولد اساسی این صنعت مهم ، توسط شخصی به نام حاج محمد حسن امین الضرب. شکل گرفت ، او مجوز تاسیس کارخانه ذوب آهن را برای مدت سی سال به صورت انحصاری از ناصرالدین شاه گرفت.آنهم در سرزمین سر سبز شمال (در شهر آمل )
وی برای احداث چنین کارخانه ای به خرید توربینهای بخار،کوره های دمشی و سایر تجهیزات از یک واحد فولادی فرانسوی اقدام نمود.ارتفاع کوره خریداری شده 8 متر و تولید آن 15 تن آهن خام در هر روز بود. امید ها منتظر بارور شدن بود. اما دستان مرموز استعمار که منافع خود را در خطر میدید در این راه سنگ اندازی می کرد ، دیری نپایید که حاج محمد حسن امین الضرب به اخاذی و کلاهبرداری و ضرب سکه های اضافه متهم شد. استعمار کار را تا آنجا بالا برد که اموالش را به جرم همکاری با بیگانگان توقیف و وی به پرداخت هفتصد و شصت و پنج هزار تومان محکوم گردید و در نهایت اولین تلاش برای شکل گیری موجودیت من در سرزمین کهن، به شکست انجامید. اما دوباره پس از گذشت سالیانی سخت از غربت و تنهایی ، دوباره روزنه های امید در ایران (اطراف شهر کرج )جوانه زد و زمزمه های احداث کارخانه ذوب آهن بگوش رسید اما در حالیکه اقدامات اولیه ساخت آغاز شده بود ،عملیات اجرایی متوقف گردید و تا اینکه بیش از نیم قرن پیش، درچارچوب پروتکل همکاری های فنی و اقتصادی بین دولت ایران و شوروی سابق احداث کارخانه ذوب آهن در 23 دی ماه 1344 به تصویب مجلس وقت رسید. عملیات اجرایی احداث این مجتمع عظیم صنعتی در منطقه دشت مقاوم طبس ( 45 کیلوتری جنوب غربی اصفهان با ظرفیت اولیه ۵۵۰ هزار تن ) در تاریخ 23 اسفند ماه سال 1346 آغاز و اولین ذوب نیزدر اسفند ماه 1350 از کوره بلند دریافت گردید . احداث این کارخانه در مسیر سرزمین های قوم کهن بختیاری نقطه عطفی در تاریخ صنعتی شدن و رشد و توسعه و صنعت ، و صنایع معدنی در نهایت خودکفایی کشور عزیزمان ایران شده است.
ذوب‌آهن اصفهان موتور محرکه اشتغال، رشد و توسعه صنعت کشور
ذوب‌آهن اصفهان به عنوان غول بزرگ صنعت و موتور محرکه اشتغال ' رشد و توسعه صنعت فولاد ، بر اساس رسالت و مسئولیت های اجتماعی دربیش از پنج دهه عمر ثمر بخش خود اولین شعله‌های صنعتی شدن را در سرزمین ایران عزیزروشن کرد و در حقیقت یک انقلاب و رنسانس مهم صنعتی و تحول را در کشور ایجاد نمود
باشکل گیری و تحقق انقلاب شکوهمند اسلامی در بهمن 1357، نیل به استقلال اقتصادی و صنعتی با حفظ وحدت و همبستگی و ریشه کن کردن نفوذ استعمار در کلیه ابعاد اقتصادی جامعه میسر گردید . یکی از مهمترین دستاوردهای آن که در امتداد قطع وابستگی به اجانب حرکت نمود خودکفائی و اتکاء به نیروی های متخصص و متعهد داخلی در ذوب آهن اصفهان بود که علیرغم تمامی مشکلات و تنگناهای موجود با خروج کارشناسان خارجی از این مجتمع بزرگ صنعتی، نقش خود را در این زمینه ایفا نمودند و در دوران دفاع مقدس نیز با بسیج تمام نیروها و امکانات فنی مهندسی علاوه بر حفظ تولید، در خدمت جنگ تحمیلی قرارگرفت و با تقدیم 287 شهید گرانقدر ، این شرکت به عنوان یک ایران کوچک، منشاء خدمات و برکاتی فراوان برای تمام صنایع کشور و همچنین دانشگاهی بزرگ برای تربیت متخصصان و مهندسین در سراسر ایران مبدل گردید. اکنون با گذشت بیش ازنیم قرن تلاش و همت پولاد مردان این عرصه ، شاهد رشد و توسعه صنعت فولاد و به بارنشستن دستاوردهای این غول بزرگ فولادی در سرتاسر سرزمین پهناور اسلامی هستیم.
نگاهی کوتاه به اهم دستاوردها و مسئولیت های اجتماعی مادر صنعت فولادکشور:
ذوب آهن در ادامه حیات خود منشاء خیر و برکت برای صنعت فولاد کشور بود بطوریکه تمامی معادن سنگ آهن و ذغالسنگ کشور بواسطه ذوب آهن و گاها با هزینه این شرکت توسعه یافتند و بسیاری از کارخانجات فولادسازی با همکاری یا مشارکت 100 درصدی آن ساخته شدند که از جمله آنها می توان به مشارکت در ساخت و راه اندازی فولاد مبارکه ، ساخت و راه اندازی فولاد خراسان، فولاد سبا ، فولاد قروه و ... اشاره نمود.
در واقع ظرفیتی که با هزینه مستقیم ذوب آهن در فولاد کشور ایجاد شد بیش از 6 میلیون تن می باشد . از طرفی بزرگترین خدمت صنعت ذوب آهن به کشور، کشف و استخراج ذغالسنگ و مواد آهن دار از معادن و ورود دانش فنی تولید فولاد به کشور بود بطوریکه ظرفیت 550 هزارتنی در سال 1351 به ظرفیت حدود 37 میلیون تن در سال 1399 رسیده که افزایشی 67 برابری داشته و در مقایسه با رشد تولید فولاد دنیا در مدت زمان مشابه از حدود 600 میلیون تن به حدود 8/1 میلیارد تن شاهد عملکرد خیره کننده صنعت فولاد ایران هستیم. صنعتی که طلایه دار مقاومت فعال کشور در برابر تحریم های ظالمانه بین المللی شد و با افزایش صادرات غیر نفتی حجم زیادی از ارز مورد نیاز کشور را تأمین نمود.و این مهم بدون ایفای نقش ذوب آهن در تربیت نیروی انسانی و کارشناسان و مدیران صنعت فولاد و توسعه دانش فنی این صنعت و احداث و راه اندازی کارخانجات فولادی در سراسر کشور شدنی نبود.
علاوه بر خدمات شایانی که این شرکت به صنعت معدن و فولاد و سایر صنایع ایران ارائه نموده است، از ابتدای فعالیت تا کنون حدود 76 میلیون تن فولاد تولید کرده و همواره بر اساس نیاز کشور، در توسعه محصولات پیشرو بوده و با تولید محصولات جدید راهگشای کشور در تنگناها به ویژه در شرایط تحریمی بوده است، شاه بیت این غزل، تولید افتخار آمیز محصول استراتژیک ریل به دست پولادمردان ذوب آهن ایران می باشد که تا قبل از تولید توسط ذوب آهن ایران 100 درصد وارداتی بود و به گواه کارشناسان صنعت ریلی، به پاشنه آشیل توسعه راه آهن و مترو در کشور تبدیل شده بود. می توان گفت : بلوغ صنعتی کشور در ذوب آهن اصفهان و با تجارب مهندسین و متخصصین پایه گذاری گردید و چرخ های اقتصادی کشور را به حرکت درآورد واین مجتمع عطیم صنعتی سرچشمه ی تولید و توسعه و رونق اجتماعی اقتصادی گردید . اشتغال زایی، تنوع محصولات و کیفیت و استاندارد محصولات، گنجینه نیروی متخصص و مجرب ، ارائه آموزشی های تخصصی وانتقال دانش فنی به واحدهای دیگر کشور- نهادینه نمودن فرایند بومی سازی-- طراحی و تولید محصولات جدید( تولید ریل راه آهن ، مفتولهای صنعتی و تیرآهن H ، ریخته گری بیم بلانک و.. ،رشد شبکه راه و ترابری و مشارکت در توسعه بنادر، مشارکت در تدوین استانداردهای ملی، ایجاد باشگاه فرهنگی ورزشی (کسب مقام قهرمانی در داخل و خارج از کشور )و توسعه ورزش همگانی، اجرای پروژه های زیست محیطی ،احداث و نگهداری بزرگترین جنگل مصنوعی دست کاشت کشور با وسعت 16 هزار و 500 هکتار ، مشارکت در توسعه مراکز علمی ( دانشگاه صنایع و معادن و دانشگاه علمی و کاربردی و شهرک صنعتی )' تولید محصولات جنبی شامل چدن جامد ، قطران ، و انواع مشتقات شیمیایی گازهای کک‌سازی بخشی از دستاوردهای خظ اول جبهه صنعت می باشد.
