آموزش، فرهنگ سازی و مشوق های حمایتی دولت

موضوع دیگر مسئولیت اجتماعی سازمان ها همچنین حضور در بحران ها و خصوص پیامدهای اجتماعی و زیست محیطی است که یا خودسازمان ویا دیگران آن را پدید آورده اند. در دنیا موضوع مسئولیت اجتماعی یک موضوع کاملاً شناخته‌شده است. در ایران نیز چند سالی ست که شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی در حوزه مسئولیت اجتماعی شرکتی کارهایی انجام می‌دهند و حتی در برخی شرکت‌ها موفقیت‌های چشمگیری صورت گرفته است.

روابط عمومی و مسئولیت اجتماعی و استراتژی به‌کارگیری این دو دانش موضوعی است که رویداد گراف دی، در سومین برگزاری خود با هدف نیز بررسی تجربیات مسؤولیت اجتماعی در ایران و جهان موردتوجه قرار داده است.

در این رابطه، تایماز سید مصطفایی به‌عنوان دبیر پنل روابط عمومی و مسئولیت اجتماعی از تجربیات خود به‌عنوان کارشناس و مطلع در حوزه مسئولیت اجتماعی شرکتی می‌گوید.

او که بنیان‌گذارو دبیر جایزه ملی مسئولیت اجتماعی بنگاه‌های اقتصادی ایران است؛ معتقد است مسئولیت اجتماعی شرکتی از خود کارکنان، از هیئت‌مدیره و مدیرعامل یک شرکت آغاز می‌شود. ابتدا باید آموزه‌های مسئولیت اجتماعی شرکتی را بیاموزند و تبدیل به یک فرهنگ‌سازمانی کنند. بنابراین هر مسئولیت اجتماعی شرکتی از درون یک سازمان شروع می‌شود.

او در ارزیابی عملکرد مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها، معتقد است که مسئولیت اجتماعی دراکثر شرکت های ایرانی سلیقه‌ای و یا طبق مد روزعمل می‌شود. در واقع سلیقه مدیرعامل و اعضای هیئت‌مدیره است که اعمال می‌شود نه استانداردهای جهانی.

بر این اساس، آنچه مدیرعامل و هیئت‌مدیره به‌اشتباه از مفهوم مسئولیت اجتماعی شرکتی برداشت می‌کنند، الزاماً به‌عنوان مسئولیت اجتماعی در سازمان پیاده می‌شود. به همین دلیل است که گاهی امور خیریه جزئی از مسئولیت اجتماعی سازمانی به‌حساب می‌آید و در واقع مسئولیت اجتماعی شرکتی ابزاری برای امور خیریه نیست و کاملاً این برداشت شخصی و سلیقه‌ای به یک رویکرد در بنگاه‌ها و سازمان‌ها تبدیل می‌شود.

در همین راستا، متخصصان و دست‌اندرکاران حوزه مسئولیت اجتماعی در ایران، باهدف معرفی مسئولیت اجتماعی شرکتی و تبیین اهمیت آن در نظام مدیریتی سازمان‌ها، تقویت و توسعه روابط سرمایه‌گذاران، تبادل اطلاعات و همفکری به‌منظور مشخص کردن چالش‌ها، فراهم کردن زمینه حرکت شرکت‌های ایرانی به سمت تدوین گزارش‌های مسئولیت اجتماعی شرکتی، ارائه تجارب بنگاه‌های اقتصادی در مسئولیت اجتماعی،  تقویت همکاری بین بخشی میان بنگاه‌های اقتصادی و سازمان‌های مردم‌نهاد، فراهم کردن زمینه استفاده بنگاه‌ها از بستر فرهنگی و اجتماعی کشور و روش‌های خلاقانه و نو در پیشبرد اهداف تجاری خود اقدام به برگزاری همایش‌ها، گردهمایی‌ها و جلساتی در این زمینه کردند تا با بالا بردن سطح آگاهی و دانش و تجارب شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی، مدیران و تصمیم گیران و برنامه ریزان شرکت‌ها و سازمان‌ها را با مفهوم واقعی مسئولیت اجتماعی بیشتر آشنا کرده و به‌نوعی فرهنگ‌سازی در سطح وسیع صورت دهند.

آقای مصطفایی نیز بر این فرهنگ‌سازی‌ها و آموزش‌ها تأکید بسیار دارد. او می‌گوید: برای گسترش مسئولیت اجتماعی شرکتی، باید آموزش را زیاد کنیم. می‌بایست در ابتدا در سازمان‌ها و شرکت‌ها از پایه تا صدر و از صدر به پایین و حتی به‌صورت ضربدری کمپین‌های داخلی و دوره های آموزشی اجرا کنیم. در چنین شرایطی چون شرکت‌ها به‌عنوان شهروند محسوب می‌شوند و هر کارمند با خانواده در جامعه زندگی و فعالیت می‌کنند؛ این فرهنگ در جامعه تسری پیدا خواهد کرد و از سویی دیگر، بنگاه‌ها می‌توانند نقش اساسی در توسعه جامعه محلی خود در آن فعال هستند ، داشته باشند و این کار تنها با اجرای درست مسئولیت اجتماعی شرکتی و ایجاد فرهنگ مسئولانه مقدور است.

نقش حمایتی دولت در حوزه مسئولیت اجتماعی شرکتی

مسئله دیگری که در حوزه مسئولیت اجتماعی شرکتی مطرح می‌شود نقش حمایتی دولت است.بنا بر نظر دبیر پنل روابط عمومی و مسئولیت اجتماعی در سومین رویداد گراف دی، در حوزه دولت پراکنده‌کاری زیاد است هنوز یک سازمان یا واحدی که امور مربوط به مسئولیت اجتماعی شرکتها را دست بگیرد و برنامه‌ریزی کند، وجود ندارد.

این در حالی ست که نقش دولت توسعه‌ای و حمایتی است . دولت می تواند چهار ابزار سیاستی در این زمینه داشته باشد که عبارتند از افزایش آگاهی و ایجاد ظرفیت برای مسئولیت اجتماعی شرکتی ، بهبود شفافیت و گزارش دهی ، تسهیل سرمایه گذاری مسئولانه و در نهایت الگو شدن یا عمل به گفتار می باشد .

تایماز مصطفایی می‌گوید: دولت باید مشوق‌های مالیاتی و گمرکی و تسهیلاتی را برای بنگاه‌ها در نظر بگیرد. همچنین باید بودجه‌ای برای حوزه مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها در نظر بگیرد و وزارتخانه‌ها، شرکت‌ها و سازمان‌ها را موظف به پیاده‌سازی مسئولیت اجتماعی کند و از آن‌ها گزارش بخواهد.

نکته مهمی که آقای مصطفایی به آن تأکید بیشتری دارد، اصلاح لایحه قانون مالیاتی و معافیت‌های مالیاتی برای برخی سازمان‌های موفق و فعال در حوزه مسئولیت اجتماعی شرکتی است.

البته در حال حاضر در حوزه مسئولیت اجتماعی، ماده 172 قانون مالیات‌های مستقیم داریم که در این ماده پیش‌بینی‌شده است که اگر مؤدیان مالیاتی در حوزه‌های ورزشی- آموزشی و نیز مراکز اجتماعی، توان‌بخشی فعالیت کنند و مراکزی در این حوزه‌ها بسازند و حمایت‌هایی در این خصوص داشته باشند، بخشی از درآمد مؤدیان مالیاتی که مشمول این نوع فعالیت‌ها می‌شود از مالیات معاف می‌شود.

نکته دیگری که آقای مصطفایی به‌عنوان نقش حمایتی دولت مطرح می‌کند، ایجاد مرکز مسئولیت اجتماعی توسط دولت و سپردن مدیریت و سیاست گذاری آن به بخش خصوصی است. مرکزی که بتواند به‌صورت یک شبکه عمل کنند و بنگاه‌ها و شرکتهایی که تاکنون توانسته‌اند مسئولانه رفتار کنند‌ عضو این شبکه بشوند.

تایماز سیدمصطفایی در بخش دیگری از سخنان خود، به موضوع csv و خلق ارزش مشترک، اشاره‌کرده و می‌گوید: پورتر و کرامر می¬گویند که اگر شرکت¬ها طوری ارزش اقتصادی خلق کنند که به چالش¬های جامعه هم رسیدگی شود، این یعنی خلق ارزش مشترک و در نتیجه جامعه و کسب و کار با هم آشتی می¬کنند و این اعتماد از دست رفته بر می¬گردد. رویکرد ارزش مشترک موفقیت شرکت را با پیشرفت اجتماعی پیوند می‌زند.

بنابراین یک رابطه برنده -  برنده و خلق ارزش مشترک هم برای جامعه و هم برای بنگاه ، زیربنای مفهومی مسئولیت اجتماعی شرکتی است . مسئولیت اجتماعی شرکت ها بر مسئولیت و پاسخ گویی به عنوان پایه و اساس رفتار یک سازمان در اجتماع تأکید دارد و ناظر بر چگونگی کسب و کار مسئولانه همراه با تولید ثروت است . موفقیت کسب و کار با پیشرفت جامعه متصل است و رابطه مستقیمی بین این دو می باشد .

او همچنین خطاب به شرکت‌های بخش خصوصی نیز توصیه می‌کند استانداردهای جهانی مسئولیت اجتماعی شرکتی را مد نظر داشته باشند. استراتژی و نقشه راه CSR را تعریف و پیاده کنند و بتوانند برنامه‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت در حوزه مسئولیت اجتماعی  شرکتی را منطبق بر استراتژی های اصلی شرکت تهیه نمایند  و برای پیامدهای اجتماعی و زیست محیطی راه حل پیدا و با ذی نفعان خود به اشتراک بگذارند.

آنچه شرکت‌های خصوصی باید به آن توجه داشته باشند این است که امروزه باید در راستای توسعه پایدار گام بردارند و بر این اساس خود را به گزارش دهی مسئولیت اجتماعی و پایداری مطابق با استانداردهای جهانی ملزم کنند و کسب و کار خود را از حالت سنتی به کسب و کار مسئولانه تبدیل نمایند.

روابط عمومی گراف دی