بارش باران تهران را از آلودگی نجات می‌دهد؟

چند روزی است که تهرانی‌ها در آلودگی هوا نفس می‌کشند این درحالی است در اواسط دی‌ماه هستیم و طی این مدت تنها چهار روز کیفیت هوا قابل قبول، چهار روز ناسالم برای گروه‌های حساس و شش روز هوای ناسالم را تجربه کرده‌اند یعنی تهران ۱۰ روز پیاپی آلودگی هوا را تجربه کرد که تعطیلی دانشگاه‌ها، مدارس و دورکارمندان را در پی داشت. 

سازمان هواشناسی روز گذشته از ورود سامانه بارشی به کشور خبر داد. بر اساس این گزارش‌ها سامانه بارشی می‌تواند در بهبود کیفیت هوای تهران تاثیرگذار باشد و غلظت آلاینده‌ها را کاهش دهد اما مسئله مهم این است که آیا این ذرات باران که با آلاینده‌ها ترکیب می‌شوند، تاثیر زیادی در رفع آلودگی هوا دارند؟ آیا این باران‌ها اسیدی هستند یا ترکیب آلودگی هوا و باران ارتباطی به باران‌های اسیدی ندارد؟ 

در پی بارش باران هنگام آلودگی هوای تهران روزنه‌های امیدی نسبت به افزایش کیفیت هوا به وجود می‌آید درحالی که ما در شهری زندگی می‌کنیم که میزان تولید آلاینده‌ها در آن به‌شدت بالاست همچنین به علت وجود کوه‌های بلند اطراف شهر تهران، باد مناسبی در این شهر معمولا نمی‌وزد. این وضعیت سبب می‌شود تهویه هوا در شهر به‌خوبی صورت نگیرد.  محسن روشنی - مدیر واحد پایش شرکت کنترل کیفیت هوای تهران - می‌گوید: این ذهنیت نادرست است که بارش باران لزوما باعث کاهش آلودگی هوا خواهد شد. معمولا وزش باد با سرعت حداقل چهار یا پنج متر بر ثانیه می‌تواند «کیفیت هوا» را افزایش دهد اما بارش باران اگر با تهویه مناسب همراه نشود، نمی‌تواند به بهتر شدن کیفیت هوا کمک کند. 

وی همچنین اظهار می‌کند: یکی از پدیده‌هایی که برخی مواقع در شرایط بارش باران رخ می‌دهد، کم شدن ارتفاع لایه اختلاط هواست. این پدیده سبب افزایش غلظت آلاینده‌هامی‌شود. کاهش ارتفاع لایه اختلاط، باعث کوچک‌تر شدن فضای گردش آلاینده‌ها می‌شود و در نتیجه غلظت آن‌ها را افزایش می‌دهد. لذا انتظار پاک شدن هوا با بارش باران لزوما به‌جا نیست. 

ما باید به این نکته توجه داشته باشیم که وقتی اکسیدهای نیتروژن و اکسیدهای گوگرد در مجاورت آب قرار می‌گیرد، باعث ایجاد اسید می‌شود. این آلاینده‌ها زمانی که در مجاورت آب باران قرار می‌گیرند، تبدیل به اسید می‌شوند و پدیده باران اسیدی مشاهده می‌شود.

بر اساس مطالب مطرح‌ شده در کتابچه تحلیل داده‌های شناسایی خودروهای بیش‌آلاینده، از تاثیرات باران‌های اسیدی می‌توان به اسیدی کردن خاک، اسیدی کردن منابع آب، از بین رفتن جنگل‌ها و خوردگی مصالح ساختمان‌ها اشاره کرد. 

 به دلیل اینکه اندازه هسته اصلی تشکیل دهنده ذرات معلق در هوا که موجب آلودگی هوا می‌شوند خیلی کوچکتر از ۲.۵ میکرون است، باران تاثیر چندانی بر آن‌ها نمی‌گذارد. پس اینگونه می‌توان گفت که عامل موثر بر کاهش غلظت ذرات آلاینده و آلودگی هوا در تهران وزش باد است. به همین دلیل ما در تهران برای کاهش آلودگی هوا و برخورداری از کیفیت هوای خوب بیشتر باید منتظر وزش باد باشیم. 

صادق ضیاییان - رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا - نیز می‌گوید: قطرات باران با دی‌اکسید کربن موجود در هوا ترکیب می‌شوند و کربنیک اکسید تولید می‌کنند. اگر در هوای آلوده اکسیدهای نیتروژن، گوگرد و یا سولفور و عناصر قوی‌تری وجود داشته باشند، باران‌ها می‌توانند به‌صورت اسیدی فرونشینی کنند و با توجه به شرایط جوی این‌ روزهای تهران، عمده بارش‌ها به‌صورت اسیدی هستند.