چرا بورس ریخت؟ | ماجرای ارزش کل بازار سهام که در ۲ روز گذشته

روند نزولی بورس دیروز برای دومین روز متوالی ادامه یافت و شاخص کل بورس تهران با یک افت سنگین نزدیک به ۱۲۶هزار واحد معادل ۵.۱۵درصد افت کرد. این سومین نزول بزرگ شاخص در نیم‌قرن گذشته است. پیش از این شاخص کل بورس تهران یک بار۲۶اسفند ۱۳۹۳ به‌دلیل بازگشایی نماد پالایشگاه‌ها پس از مدت‌ها توقف، با افت سنگین ۵.۵درصدی مواجه شده بود و دومین نزول تاریخی بورس نیز به سال‌۱۳۸۷ بازمی‌گردد که طی آن شاخص کل بورس پنجم آبان‌ماه ۵.۳درصد افت کرد. به این ترتیب در دادوستدهای روز گذشته سومین افت تاریخی بورس به ثبت رسید.

شدت نزول

آمارها نشان می‌دهد از آغاز روند نزولی بورس از روز یکشنبه تا پایان مبادلات دیروز، شاخص کل بورس تهران بیش از ۸.۷درصد افت کرده و نزدیک به ۱۰۰۰هزار میلیارد تومان از ارزش بازار سهام کاسته شده است. شدت نزول بورس در این ۲روز به حدی بوده که بیش از ۷هزارو ۷۰۰میلیارد تومان نقدینگی از بازار سهام خارج شده است و نسبت خروج پول سهامداران حقیقی به ارزش معاملات خرد به ۳۷درصد رسیده که نسبت بالایی تلقی می‌شود.

دیروز همچنین حجم صف‌های فروش به مرز ۱۴هزار میلیارد تومان رسید و تا پایان مبادلات همچنان ۱۰هزار میلیارد تومان تقاضا برای فروش سهام باقی مانده بود. در مبادلات دیروز ارزش سهام ۹۲درصد از شرکت‌های بورس با افت سنگین مواجه شدند و فقط ارزش سهام تعداد کمی از شرکت‌های بورس اندکی رشد کردند.

شایعه افزایش عرضه بازارگردان‌ها

ظرف ۲روز گذشته که روند نزولی بازار سهام آغاز شده، شایعات مختلفی در مورد روند نزولی بورس در فضای مجازی مطرح شده است. بعضی شایعات نزول بورس را به برخی تحولات سیاسی و احتمال نزول قیمت دلار نسبت می‌دهند و برخی دیگر مدعی‌اند دلیل نزول بورس صدور دستور عرضه از مقامات بازار سرمایه به بازارگردان‌هاست. برخی فعالان بازار سرمایه در شبکه‌های مجازی مدعی شده‌اند که مقامات بازار سرمایه به بازارگردان‌ها دستور داده‌اند که عرضه سهام را دوبرابر کنند.

این افراد به نشستی اشاره می‌کنند که مقامات بورس تهران چند روز قبل از آغاز سقوط با بازارگردان‌ها برگزار کرده بودند. با این حال، روز گذشته مدیرعامل بورس تهران با رد این ادعاها گفت: روال جلسات با نهادهای فعال بازار سرمایه، مرسوم است، این جلسات برگزار شده و می‌شود.

محمود گودرزی‌ تأکید کرد: ما به هیچ عنوان بازارگردان‌ها را ملزم به خرید و فروش سهام نخواهیم کرد؛ بلکه اعلام می‌کنیم که باید مفاد دستورالعمل‌ها رعایت شوند، بنابراین به هیچ عنوان موارد مطرح‌شده در این زمینه تحت‌عنوان بازارگردان‌ها باید سهام را تا ۲برابر عرضه کنند، صحت ندارد.

او ادامه داد: در مقررات بازار سرمایه، هیچ عنوانی در مورد الزام به انجام معاملات وجود ندارد و در حوزه بازارگردانی سفارش‌گذاری و رعایت پارامترهای بازارگردانی مورد نظر است. ضمن اینکه حداکثر سهم فعالیت بازارگردانی در حجم کل معاملات بورس ۵ درصد است که بسیار ناچیز است.

به‌گفته مدیرعامل بورس تهران، برای اینکه پرونده تخلفاتی برای بازارگردان‌ها در زمان صعود و نزول بازار تشکیل نشود، به‌دنبال این هستیم تا بازارگردان‌ها به تعهدات خود طبق دستورالعمل عمل کنند.

دلایل سقوط

با وجود شایعات مختلفی که در مورد نزول بازار سهام مطرح می‌شود، بررسی‌های تکنیکی نشان می‌دهد که شاخص بورس در محدوده‌ای قرار گرفته بود که نیاز به یک اصلاح موقت داشت. به‌طور تاریخی پس از سپری‌شدن هر دور رشد، شاخص به یک دور نزول موقت یا اصطلاحا استراحت نیاز دارد تا خود را برای رشد دوباره مهیا کند و این روالی است که در همه بازارهای مالی و در کل تاریخ تکرار شده است.

ضمن اینکه بررسی‌های بنیادی نشان می‌دهد قیمت سهام شرکت‌های بورس تحت‌تأثیر یک رشد پرسرعت از ابتدای سال تاکنون به محدوده اشباع خرید رسیده بود و نسبت قیمت به درآمد بازار سهام نیز از محدوده ۱۲درصد عبور کرده بود. این نسبت نشان می‌دهد که قیمت سهام شرکت‌ها تا چه میزان گران شده است. در چنین شرایطی اما به‌نظر می‌رسد تحت‌تأثیر نزول ۲روز گذشته و گزارش‌های مالی ۱۲ماهه شرکت‌ها که به‌زودی منتشر خواهد شد، این نسبت به‌زودی کاهش خواهد یافت و زمینه برای رشد دوباره بازار سهام فراهم خواهد شد.

شاهین چراغی، عضو سابق شورای بورس دیروز در همین باره گفت: بازار سهام نیاز به چنین اصلاحی داشت. سهامداران و فعالان بازار نباید در بازه زمانی کوتاه و پس از یک ریزش سنگین اقدام به تحلیل‌های مختلف از بازار کنند.

شاخص بورس اخیرا تحت تاثیر روند صعودی از ماه‌های پایانی سال و بعد از تعطیلات نوروز به بازده چشمگیری دست پیدا کرده بود. بنابراین امکان چنین ریزش و اصلاحی دور از ذهن نبود و مورد پیش‌بینی اکثر فعالان بازار قرار گرفته بود.

او افزود: با توجه به وضعیت تورم در اقتصاد سال گذشته، میزان نقدینگی حاکم و کنترل‌های انجام‌شده در نرخ ارز، آینده‌ روشنی پیش‌روی بازار سهام قرار دارد و بازار سهام همچنان جا برای رشد دارد.