ایران، عضو رسمی پیمان شانگهای شد | منافع اقتصادی سازمان شانگهای برای ایران چیست

علی آبشناس- خبرنگار شمانیوز، جلسه دیروز سران سازمان شانگهای در هند شاهد عضویت رسمی ایران بود. عضویتی که پس از چند سال رد درخواست‌های ایران، پس از سفر آیت‌الله رئیسی به‌طور جدی در دست بررسی سران سازمان شانگهای قرار گرفت و دیروز بالاخره به صورت رسمی امضاء شد.

میزبان اجلاس مجازی سازمان همکاری شانگهای (SCO) نارندرا مودی، نخست وزیر هند است، رهبران چین، ایران، روسیه و پاکستان از شرکت کنندگان این اجلاس هستند.

ایران، عضو رسمی پیمان شانگهای شد

جمهوری اسلامی ایران از سال ۲۰۰۵ عضو ناظر سازمان همکاری شانگهای بود و درخواست کشورمان برای عضویت رسمی و کامل در این سازمان نیز پس از ۱۶ سال، در اولین حضور رئیسی به عنوان رئیس جمهوری اسلامی ایران، در بیست و یکمین نشست سران شانگهای در شهر دوشنبه پایتخت تاجیکستان، در شهریور ۱۴۰۰ به تایید هشت عضو دیگر سازمان رسید و ایران نهمین عضو این سازمان مهم منطقه‌ای شد.

نارندرا مودی، نخست وزیر هند با استقبال از پیوستن ایران به سازمان همکاری شانگهای، ایران را یک عضو کامل به خانواده سازمان همکاری شانگهای عنوان کرد و با استقبال از امضای تفاهم‌نامه، برای رئیس‌جمهور ایران، ابراهیم رئیسی و مردم ایران بهترین‌ها را در  آرزو کرد.

شی جینپینگ، رئیس جمهور چین نیز در سخنرانی خود در اجلاس شانگهای که به صورت ویدئو کنفرانس در دهلی‌نو برگزار شد ضمن استقبال و تبریک به رئیسی، عضویت رسمی ایران در این سازمان را در راستای صلح و همکاری در روزهای پرتحول و چالش‌های جدید جهان امروز دانست.

ولادیمیر پوتین رییس جمهور روسیه، امامعلی رحمان، رئیس جمهور تاجیکستان و ژانگ مینگ، دبیرکل سازمان همکاری شانگهای نیز در سخنرانی‌های خود با پیام تبریک به ایران، این عضویت را به نفع سازمان برای استفاده از ظرفیت‌های علمی و اقتصادی ایران به عنوان یک عضو کامل در مسیر چشم‌اندازهای وسیع پیش‌روی این سازمان دانستند.

منافع اقتصادی و سیاسی سازمان شانگهای برای ایران

با پایان یافتن فرآیند عضویت قطعی کشورمان در سازمان شانگهای، یکی از دستورات اصلی بیست و سومین نشست سران سازمان که به شکل مجازی و به میزبانی هند برگزار شد، عضویت رسمی جمهوری اسلامی ایران در سازمان شانگهای اعلام شد.

سازمان همکاری شانگهای در حوزه‌های بسیاری نظیر حوزه اقتصادی فعالیت می‌کند و جمهوری اسلامی ایران، از این پس می‌تواند منافع منطقه‌ای خود را در این حوزه‌ها موثرتر دنبال و تامین کند. همچنین کشورمان به جهت برخورداری از زیرساخت‌های مناسب و شبکه‌های حمل و نقل ریلی و جاده‌ای، فرودگاه‌ها و بنادر، به ویژه بندر چابهار در دهانه اقیانوس هند، می‌تواند نقش مناسبی از نظر اقتصادی در این سازمان ایفا کند. در ادامه به صورت خلاصه به منافع حاصله از عضویت در این پیمان و سازمان توسط ایران که رئیس جمهور در سخنان خود به آن اشاره کرد، آورده‌ایم:

در باب امنیت؛ تجربه ملل مختلف در دو دهه گذشته، بیش از پیش نشان داده که امنیت، امری درون‌زا و دستاوردی جمعی است. صلح و ثبات پایدار، زمانی میسر می‌شود که ملت‌های منطقه با تکیه بر آرمان‌های مشترک برآمده از فرهنگ و تمدن خود، بستر همکاری را فراهم آورند. امنیت منطقه‌ای از خواست ملت‌ها آغاز شده، با اراده دولت‌ها قوام یافته و به دور از مداخله قدرت‌های سلطه‌گر میسر می‌گردد.

در باب اقتصاد؛ سازمان همکاری شانگ‌های بیش از ۶۰ درصد منطقه اوراسیا و بیش از ۴۰ درصد از جمعیت جهان را به خود اختصاص داده است. این ظرفیت عظیم، توان بالقوه گسترده‌ای را به این سازمان برای توسعه تجارت و تعمیق همکاری‌های اقتصادی در اشکال مختلف اعطا کرده است.

با اتکاء به تجربه دهه‌های گذشته، اینک کاملا مشهود است که در کنار نظامی‌گری، آنچه بسترساز نظام سلطه غربی شده، سلطه دلار بوده است و لذا هرگونه تلاش برای شکل-دهی به یک نظام عادلانه بین المللی، نیازمند حذف این ابزار سلطه در مناسبات درون-منطقه‌ای است.

گسترش استفاده از ارز‌های ملی در تجارت بین‌المللی و مبادلات مالی میان اعضای این سازمان و شرکای تجاری آنها، نیازمند توجه جدی‌تری است. جمهوری اسلامی ایران از هرگونه اقدام جهت معرفی ابزار‌های مالیِ پرداخت، مبتنی بر فناوری‌های نوین، جهت تسهیل تبادلات مالی میان اعضا و شرکای تجاری، بویژه در چارچوب‌های چندجانبه، استقبال می‌کند.

برخورداری از نیروی انسانی متخصص و دستاورد‌های چشمگیر در حوزه فناوری‌های پیشرفته و علوم نوین از ظرفیت‌های خاص جمهوری اسلامی ایران است که می‌تواند همکاری‌های اقتصادی چندجانبه را تقویت کند. ملت ایران، با تکیه بر توان داخلی و دانش بومی خود توانسته است به رده‌های بالایی از تولیدات علمی، فناوری، زیست‌فناوری، پزشکی، نانو، مهندسی، الکترونیک، دفاعی و بسیاری از موضوعات دانش‌بنیان دست پیدا کند؛ حوزه‌هایی که مورد درخواست بسیاری از کشور‌ها برای همکاری است. جمهوری اسلامی نیز این آمادگی را دارد که ضمن توسعه همکاری‌های علمی و فناوری، تجربیات و دستاورد‌های خود را به اشتراک بگذارد.

در باب تقویت پیوندها؛ توسعه اقتصادی همگانی مستلزم گسترش پیوند‌ها و مسیر‌های ترانزیتی و مواصلاتی در منطقه است. گسترش این پیوند‌ها صرفا با رعایت حق حاکمیت کشور‌ها می‌تواند به هدف والای همگرایی اقتصادی نائل آید.

هم اکنون ابتکارات بسیار ارزنده‌ای در سطح اوراسیا در جریان است که توانسته کشور‌های عضو را به یکدیگر پیوند داده و زیرساخت‌های گسترش تجارت میان ملل منطقه را فراهم آورد. جمهوری اسلامی ایران همواره حمایت کامل خود از کلان‌پروژه‌های موجود نظیر گذرگاه شمال- جنوب و پروژه کمربند- راه را اعلام کرده و در اولویت خود قرار داده است. در همین راستا با همت متخصصین ایرانی و همکاری مشترک ایران و روسیه، تکمیل مسیر ریلی کریدور شمال- جنوب وارد مرحله اجرایی شده است. بهره‌برداری از این شاهراه ارتباطی می‌واند به ارتقا و ثبات زنجیره‌های تامینِ جهانی کمک کرده و و امنیت را برای ملل منطقه به ارمغان اورد.

همچنین مزیت‌های امنیتی و زیرساختی جمهوری اسلامی ایران برای افزایش خطوط انتقال انرژی، می‌تواند برای اجرای پروژه‌های مشترک اقتصادی با تضمین بهره‌وری بالا در اختیار اعضای محترم شانگ‌های قرار گیرد.

در باب وحدت: پیوند‌های تاریخی و تمدنی میان کشور‌های عضو سازمان همکاری شانگ‌های آرمان‌ها، اهداف و منافع مشترک را به ارمغان آورده و ما را به سوی تعریفی مشترک از امنیت و توسعه رهنمون می‌کند. مهمترین گام در تقویت وحدت، حفاظت از هنجار‌های مترقی بومی، قاعده‌سازی بر اساس آن هنجار‌ها و ممانعت از غلبه هنجار‌های غربی است تا مفاهیم همکاری‌جویانه از معانی واقعی خود تهی نشوند.

احترام به ارزش‌ها و مقدسات ملت‌ها یک اصل وحدت بخش است و هرگونه اهانت به ارزش‌ها بخصوص اهانت برخی کشور‌های اروپایی به قرآن کریم بیانگر سقوط اخلاقی آن و موجب نفرت‌پراکنی و گسترش ناامنی است که باید با نمایش وحدت ملل متمدن، با آن برخورد شود.

در باب احترام به حق حاکمیت ملت‌ها: چندجانبه‌گرایی در جهان معاصر به معنای تشریک مساعی و هم‌افزایی کشور‌های مستقل برای نیل به خیر مشترک است. چنین برداشتی از چندجانبه‌گرایی در تعارض با ائتلاف‌سازی‌های امنیتی برای ترویج خشونت و خصومت با سایر کشور‌ها است. چندجانبه‌گرایی واقعی، به نفع ملت‌هاست و نه در خدمت قدرت‌ها. در پرتو احترام به حق حاکمیت کشور‌ها و تکیه بر همکاری‌های سودمند متقابل، اهداف والای امنیت و توسعه پایدار قابل تحقق است.

جمهوری اسلامی ایران ضمن احترام به حق حاکمیت همه ملل مستقل، هرگونه مداخله در امور داخلی کشور‌ها را محکوم می‌کند و تقویت حاکمیت ملی را راه حل اصلی مقابله با ناامنی و تروریسم می‌داند.

در باب محیط زیست: یکی از مهم‌ترین تهدید‌هایی که جامعه جهانی را در دوران حاضر تهدید می‌کند تغییرات آب و هوایی است. تغییرات اقلیمی امکان تبدیل شدن به تنش‌های ژئوپلتیکی را دارد که می‌تواند کشور‌ها را با بحران‌های امنیتی پیچیده دست به گریبان کند. منطقه ما نیز با انواع تهدید‌هایی زیست‌محیطی نظیر کمبود منابع آب و گرمایش هوا و فرسایش خاک مواجه است.

ماهیت این تهدید‌ها به گونه‌ای است که جز در پرتو همکاری‌های چندجانبه، درک آسیب‌های احتمالی در دراز مدت و تنظیم قواعد و مقررات در چارچوب سازمان‌های منطقه‌ای امکان مقابله با آن‌ها وجود ندارد. در همین راستا جمهوری اسلامی ایران بر این باور است که با ایجاد سازوکار‌های چندجانبه از جمله تشکیل کارگروه‌های مشترک برای مدیریت و توزیع عادلانه منابع آبی، می‌توان مانع از تبدیل شدن اینگونه چالش‌ها به تنش شد.

ایران سال‌هاست با غرب درباره رفع تحریم‌ها مذاکره می‌کند و مسلما همکاری در پیمان شانگهای به ویژه با روسیه و چین می‌تواند در مذاکرات برای رفع تحریم‌ها تاثیرگذار باشد. سازمان همکاری شانگهای پیمان قدرتمند اقتصادی است که پیوستن ایران به این سازمان می‌تواند در توسعه اقتصادی و تقویت مبادلات تجاری ایران با کشورهای منطقه موثر باشد.

سازمان همکاری شانگهای یک نهاد بین‌المللی است که توسط چین، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، روسیه و ازبکستان در سال ۲۰۰۱ تأسیس شد. در سال ۲۰۱۷، هند و پاکستان نیز به عنوان عضو پذیرفته شدند.