معرفی انواع سند

در قانون اسناد به دو نوع تقسیم شده‌اند که در اینجا به هردو اشاره خواهیم کرد.

• اسناد رسمی

سند رسمی بر اساس آن‌چه که در قانون مدنی ذکر شده، سندی است که در دفاتر اسناد رسمی، اداره ثبت اسناد و املاک و یا نزد مامورین رسمی و در حدود اختیارت و صلاحت آن‌ها و با رعایت قانون تنظیم شده باشد.

• اسناد عادی

سند عادی، سندی است که شرایط ذکر شده برای سند رسمی را نداشته باشد و صرفا توسط خود افراد معمولی و به صورت غیر رسمی تنظیم شده باشد.

تفاوت اسناد رسمی با اسناد عادی در خصوص جرم جعل سند

به طور کلی خواهان باید در اولین قدم اسناد خود را به دادگاه ارائه کند. در مرحله بعدی خوانده می‌تواند اسناد ارائه شده توسط خواهان را رد کند و مدعی جعلی بودن این اسناد شود. در خصوص اسناد عادی خوانده می‌تواند ادعای انکار، تردید و یا جعل نماید اما در مورد اسناد رسمی تنها ادعای قابل طرح، ادعای جعل است. به عبارت دیگر، کسی نمی‌تواند اسناد رسمی را انکار کند و یا در آن‌ها تردید نماید.

در خصوص اسناد عادی، ادعای انکار یعنی فرد مدعی شود که امضا یا خط داخل سند منتسب به او نیست و نقش خود در داخل سند را انکار کند. ادعای تردید زمانی طرح می‌شود که امضایی منتسب به شخصی است اما قائم مقام او که ممکن است ورثه باشند، در اینکه امضا متعلق به آن شخص باشد تردید می‌کنند.

اگر در مسائل ملکی خود به مشکل برخورد کردید میتوانید از بهترین وکیل ملکی در موسسه حقوقی سفیر صلح مشاوره بگیرید.

در ادامه پس از تعریف جرم جعل، ارکان و انواع آن، با مجازات جعل اسناد عادی و رسمی آشنا می‌شویم.

جرم جعل به چه معناست؟

معنی لغوی جعل، منقلب و دگرگون کردن است. در دنیای حقوق جعل به معنی قلب و تغییر حقیقت به صورت متقلبانه به زیان شخص دیگری و یا ساختن و تغییر دادن نوشته به قصد جا زدن یک موضوع به جای موضوع اصلی برای استفاده شخصی یا در جهت منفعت شخص دیگر و به ضرر سایر افراد است. مصادیق جرم جعل که در قانون به آن‌ها اشاره شده است عبارتند از: الصاق یک نوشته به نوشته دیگر، تغییر مکتوبات داخل سند، تغییر تاریخ سند، خلق یک سند، خراشیدن یا تراشیدن سند و یا جعل مهر و امضا در سند.

اگر یک طرف دعوا از سندی استفاده کند که طرف دیگر مدعی جعلی بودن آن شود، دادگاه با توجه به ارکان جرم جعل و با نظر کارشناس، موضوع جعلی بودن سند را بررسی می‌کند.

آشنایی با ارکان جرم جعل

برای همه جرایم سه نوع رکن مادی، معنوی و قانونی قابل تصور است.

در ادامه ارکان جرم جعل را معرفی می‌کنیم:

• رکن مادی جرم جعل

رفتار در جرم جعل شامل فعل ساختن و تغییر دادن است. اوضاع و احوال جرم جعل باید به شکل متقلبانه باشد و بتواند دیگران را در خصوص جعلی یا واقعی بودن سند به اشتباه بیاندازد. به عبارت دیگر کافی است که سند قابلیت به اشتباه انداختن افراد را داشته باشد و لازم نیست که حتما افراد به اشتباه بیافتند و نتیجه در این جرم مهم نیست و صرف ساخت سند جعلی جرم محسوب می‌شود. به بیان ساده‌تر، در خصوص نتیجه این جرم، ورود ضرر به افراد لازم نیست زیرا جرم جعل یک جرم مطلق است.

• رکن معنوی جرم جعل

شخص مرتکب به جز سوءنیت عام که به معنی علم و عمد در ارتکاب جرم است، باید سوءنیت خاص که به معنی قصد تقلب و جا زدن یک سند به عنوان سند اصلی است را نیز داشته باشد.

• رکن قانونی یا عنصر قانونی جرم جعل

عنصر قانونی جرم جعل مواد ۵۲۳ تا ۵۴۲ قانون مجازات اسلامی است. نکات ذکر شده در خصوص تعریف جرم جعل در این مواد باید در فعل مرتکب محقق شده باشد تا جرم جعل صورت گیرد.

جعل مادی و جعل معنوی به چه معناست؟

جعل سند به دو شکل مادی یا معنوی قابل تصور است. جعل مادی در ماده ۵۴۲ قانون مجازات ذکر شده و زمانی محقق می‌شود که در یک سند چیزی تغییر کند یا امحاء شود و یا از امضای غیر واقعی استفاده شود.

جعل معنوی زمانی است که کارکنان و مامورین دولت یا مراجع قضایی، یک سند خلاف واقع تنظیم کنند. به عبارت دیگردر ظاهر یک سند تغییر ایجاد نشود، بلکه یک سند غیر واقعی تنظیم شود. برای مثال سر دفتر در دفتر اسناد رسمی سندی تنظیم کند که در آن ثمن توسط فروشنده دریافت شده باشد اما در عالم واقع هنوز این موضوع محقق نشده باشد. جعل مفادی یا معنوی در اسناد رسمی صورت می‌گیرد و در مورد اسناد عادی قابل تصور نیست.

مجازات جعل اسناد عادی و رسمی

مجازات جعل اسناد عادی و رسمی در ماده ۵۲۴ الی ۵۳۶ قانون مجازات ذکر شده است. در ماده ۵۳۳ مقنن در خصوص مجازات جعل مادی اسناد رسمی گفته: (اشخاصی که کارمند یا مسئول دولتی نیستند هرگاه مرتکب یکی از جرایم مذکور در ماده ۵۳۲ شوند علاوه بر جبران خسارت وارده به حبس از شش ماه تا سه سال یا سه تا هجده میلیون ریال جزای نقدی محکوم می‌گردند.)

همچنین مقنن در ماده ۵۳۲ در خصوص مجازات جعل معنوی اسناد رسمی گفته: (هریک از کارمندان و مسئولان دولتی که در اجرای وظیفه خود در احکام و تقریرات دو نوشته ها و اسناد و سجلات و دفاتر و غیر آنها از نوشته و اوراق رسمی تزویر کند اعم از اینکه امضا یا مهری را ساخته یا امضا یا مهر یا خطوط را تحریف کرده یا کلمه ای الحاق کند یا اسامی اشخاص را تغییر دهد علاوه بر مجازات های اداری و جبران خسارت وارده به حبس از یک تا پنج سال یا به پرداخت شش تا سی میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.)

در ماده ۵۳۶ قانون مجازات نیز به مجازات جعل اسناد عادی اشاره شده است که: (هرکس در اسناد یا نوشته های غیر رسمی جعل یا تزویر کند یا با علم به جعل و تزویر آنها را مورد استفاده قرار دهد علاوه بر جبران خسارت وارده به حبس از شش ماه تا دو سال یا به سه تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.)

بیشتر بخوانید: چگونه یک وکیل قتل خوب پیدا کنیم؟ هزینه وکیل چقدر است؟

 مرجع صالح برای رسیدگی به جرم جعل

جرم جعل در دادگاه کیفری قابل پیگری است. ممکن است در ابتدا شخصی در دادگاه حقوقی از سندی استفاده کند که طرف مقابل در خصوص آن ادعای جعل نماید، در این حالت نیز، رسیدگی به این موضوع به دادگاه کیفری سپرده می‌شود. در این خصوص دادگاه کیفری صلاحیت رسیدگی دارد که جرم در حوزه قضایی آن محقق یا کشف شده و یا متهم در آن حوزه دستگیر شده باشد. 

گروه وکلای سفیر صلح به تمام پرسش های شما در رابطه اسناد و قراردادها در اسرع پاسخ میدهند. برای ارتباط کافیست با شماره های زیر تماس حاصل نمایید:

02128422349 - 09121994176 - 02126643351