گتوند اسیر شایعات

به گزارش شمانیوز، رودخانه کارون به عنوان یکی از  شریان های اصلی کشور از ارتفاعات زاگرس سرچشمه گرفته و بخشی از مسیر ۱۲۰۰ کیلومتری خود را در استان خوزستان طی نموده و از شهرهای همچون مسجد سلیمان گتوند شوشتر آبادان و خرمشهر عبور می کند.از جمله آلاینده‌های رود کارون از سد گتوند تا رود بهمن شیر می‌توان به زدکش جنت‌مکان و عریض ترین آنها شور عقیلی،فاضلاب های شهر شوشتر و کشت و صنعت کارون اشاره کرد؛ در این میان آلاینده های رود دز شامل پساب های کشت و صنعت در مناطق هفت‌تپه و امام خمینی موجب افزایش ۲ هزار و ۷۰۰ هزار واحدی EC  سد گتوند شده است. گفتنی است بالا بودن سطح آبهای زیرزمینی در منطقه شهر عباس آباد تا آبادان  موجب شده تا برخی از آلاینده‌ها وارد رود کارون شوند. طبق آمار و ارقام به‌دست‌آمده فاضلاب های شهری و ۲۷ درصد فاضلاب های صنعتی با ۱۳ درصد و فاضلاب های کشاورزی با ۶۰ درصد عامل آلایندگی رود کارون از سد گتوند  تا شهر آبادان هستند.EC را به عنوان یک پارامتر مشخص برای بیان کیفیت آب درنظر گرفته می شود، به عنوان مثال  EC آب معدنی حدود 300 میکروموس بر سانتیمتر است. EC  آب های نیلگون خلیج همیشه فارس بین 40 تا 50 هزار است. زمانی که سد گتوندی وجود نداشت، EC آبی که از سد گدار خارج می شد، 630 بوده است. وقتی این آب از مسیر رودهای شور عبور می کرد و به محل فعلی سد گتوند در رودخانه کارون می‌رسید، EC آب به 1100 تا 1350 می رسید. یعنی حداقل 400 واحد و حداکثر 700 واحد به EC آب در این حدفاصل افزوده می شد.

فرهاد نادران مدیر کنترل پایداری سد کتوند معتقد است که سد گتوند پر چالش ترین سد ایران است به همین دلیل حواشی زیادی نیز پیرامون آن وجود دارد .بزرگترین سازه و طرح سد آبی گتوند علیا؛ با حجم عملیات خاکبرداری معادل ۸۲ میلیون متر مکعب با هدف عمده حفظ و مدیریت منابع آب شیرین، افزایش منابع تولید انرژی به دست توانمند مهندسین و متخصصین ایرانی طراحی و احداث شده است.

او ادامه می دهد که حوزه آبریز ۳۲ هزار کیلومتر مربع است و چشمه های آب شور در اطراف آن وجود دارد اما  باید به این نکته توجه کرد که از زمان احداث این سد  کیفیت آب در پایین دست و بالادست رودخانه تغییری محسوسی نداشته است .

او که سال ها در این حوزه فعالیت داشته است ادامه می دهد : اگرچه که ۷۰ درصد از حجم کره زمین را آب فرا گرفته  اما تقسیم بندی  آب در اقصی نقاط جهان  به طور مساوی انجام نشده است.با توجه به محدودیت آب شیرین و نرخ افزایش رشد جمعیت بحران آب در اکثر کشورهای جهان مشهود است این در حالیست که سیلاب‌های مخرب رودخانه ها هر ساله خسارت های سنگینی را اقتصاد کشورها وارد می کند بر همین اساس حفظ و مدیریت منابع آب برای دولت مردان از اهمیت بالایی برخوردار است سدها و نیروگاه‌های برق آبی با دو هدف عمده حفظ و مدیریت منابع آب شیرین افزایش منابع تولید انرژی طراحی و احداث می‌شوند.

مدیر کنترل پایداری سد گتوند بر این باور است که در ابتدا باید منطقه را شناخت تا خطاهای موضعی کاهش پیدا کند او می گوید اینجا منطقه ای است که سازه های زمین شناسی در این محدوده املاح مختلفی دارد و از رس و ریپس و نمک و سایر املاح تشکیل شده است به همین دلیل دره های شور فراوانی در این محدوده قرار گرفته اند که گاهی دبی آنها به ۱۰۰ متر مکعب می رسد که آب آن شور و با ایی  سی ۲۵ هزار است  در واقع  در اطراف سد گتوند معادن نمک فراوانی نیز یافت می شود

به اعتقاد نادران یکی از انتقادات ناحق به جانمایی فعلی سد گتوند است اما کمتر کسی از سبقه ی مطالعاتی آن در ۶۰ سال گذشته دارد.از دهه ۴۰ شمسی نیاز به ساخت سدی که در پایین دست سدهای سلسله‌وار کارون قرار بگیرد، احساس شده بود. به جهت اینکه این سد، بالادست شهر اهواز باشد، از برق تولیدی آن استفاده کنند و به منظور تأمین و تنظیم آب شرب و کشاورزی شهرهای پایین دست مورد استفاده قرار بگیرد.

اگر سد گتوند احداث نمی شد ای سی آب ۱۱۷۰ می رسید این موضوعی است که محققان دانشگاه تهران آن را بررسی کرده اند  اما در حال حاضر  ای سی آب بهتر شده است و ای سی در این مدت کاهش پیدا کرده است به علاوه اینکه کیفیت آب بهتر شده و سبب شده در حوزه کشاورزی نیز موفق تر عمل کنیم

قبل از احداث سد ای سی در بالا دست ۶۵۰ رسیده  بود اما در حال حاضر فلورانس کیفیت آب ۳ برابر شده است به ۱۸۰۰ رسیده و متغیرها را پوشش داده است  در واقع ای سی هدایت الکتریکی شاخصی برای کیفیت میزان نمک در آب است .

او در خصوص شایعاتی که پیرامون این سد وجود دارد ادامه می دهد : شایعات زیادی در خصوص کیفیت آب در این سد وجود دارد می گویند به قدری آب در این سد شور شده است که نیروگاه زنگ زده و شرکت های مرتبط آن را گارانتی نمی کنند  این در حالی است که واقعیت چیز دیگری است و چند سال است نیروگاه گتوند بهترین نیروگاه آبی کشور است بیشترین تولیدسالانه را دارد .

در واقع از سال ۹۱ که نیروگاه شروع به کار کرده است۲۳ میلیون مگا ساعت برق تولید کرده است.  در حال حاضر تامین آب کشاورزی ۵ میلیون متر مکعب است و دومین مخزن بزرگ کشور به شمار می رود این در حالی است که از نظر کارایی اولین مخزن به شمار می رود .

او ادامه داد دومین هدف ساخت این سد جلوگیری از سیلاب ها است این سد در سال ۹۸ جلوی سیل ۶۵۰۰ متر مکعب در ثانیه را گرفت و در صورتی که این سد نباشد با یک سیلاب ساده کل دشت خوزستان به زیر آب می رود .

نادران شایعه نشست سد را هم بی اساس عنوان کرده و می گوید: در حال حاضر نشست این سد در حد صفر است و این در میان سدهای کشوز ایده آل است.

 سد گتوند گنجینه تلاش و دانش ایرانی

او ادامه می دهد : در چنین شرایطی بزرگترین سازه و طرح سد آبی گتوند علیا؛ با حجم عملیات خاکبرداری معادل ۸۲ میلیون متر مکعب معادل جابجایی حجم خاک با ۲۰ میلیون کامیون ده تنی؛ با حفر تونل های  ۲۷ کیلومتری معادل ده برابر طول تونل کندوان، حجم ۲.۲ میلیون متر مکعب بتن ریزی معادل سه برابر بدنه بتنی سد کرج، با اشتغال بیش از ۱۰ هزار نیروی انسانی در طول ساخت سد معادل اشتغالزایی هزار واحد صنعتی کوچک، با حجم ۲۶ هزار تن آهن آلات به کار رفته معادل  اسکلت بندی  بیست برج  ۱۰ طبقه،  با حجم بدنه ۳۱ میلیون مترمکعب  معادل حجم بدنه سد بزرگ کرخه، با حجم ذخیره   ۵.۱  میلیارد متر مکعب آب معادل ۲۵ برابر حجم ذخیره دریاچه کرج، با حجم تولید۴۲۵۰ گیگا بایت انرژی پاک، تبدیل به نمادی از گنجینه تلاش و دانش بومی مهندسان ایرانی شد که به حفظ و مدیریت منابع آب شیرین و بخصوص افزایش منابع تولید انرژی های پاک کمک شایانی کرد.

نقش سد گتوند در ۱.۲ میلیارد دلار ارزآوری

نادران به این نکته اشاره می کند که علیرغم انتقادهای بی وقفه علیه ساخت بزرگترین سازه بومی کشور در طی سالیان اخیر سد گتوند در مدت ۱۰ سال توانسته است حدود 1.2 میلیارد دلار ارزآوری از طریق تولید انرژی برق داشته باشد. اینستا ضمن تنظیم آب ۸۰ میلیارد مترمکعبی برای نقاط پایین دست عامل مهمی در برابر مهار سیلاب ها در منطقه خوزستان شده است.با توجه به وجود حوضه آبریز هشت هزار کیلومتر مربعی در حد فاصله سد شهید عباسپور تا سد گتوند پتانسیل ایجاد سیلاب‌های تا ۱۱ هزار متر مکعب در ثانیه وجود دارد که سازه عظیم و قدرتمند گتوند با جانمایی در کیلومتراژ ۳۸۲ موجب کنترل و  حفظ مناطق مجاور از سیلاب شده است.مشکل بی آبی استان خوزستان در تابستان سال جاری بسیاری از افراد را به تکاپو انداخت تا جایی که برخی به ناحق این موضوع را به سد گتوند و ابرسازه تمام ایرانی ربط دادند.بر اساس آزمایشات انجام شده مهمترین علت شوری آب های پایین دست به علت وجود پنج صنعت توسعه نیشکر در نزدیکی اهواز است که آب برگشت این واحدهای کشت و صنعت وارد رودخانه دز شده و در نهایت موجب افزایش ۳ هزار واحدی شوری آب در طول شاخه گرگر می شود. بی شک اگر سد گتوند از خالص ترین آب ممکن برخوردار باشد با رسیدن به نزدیکی شهر اهواز EC آن تا ۲ هزار واحد افزایش خواهد یافت.اگر مقصران اصلی آلوده کننده آب کارون به جای حل مشکل یعنی تصفیه آب برگشتی کشت و صنعت، خود را پشت سد گتوند پنهان نمی‌کردند امروز شاهد وجود آب های باکیفیت در شهرهای اهواز و آبادان و دیگر شهرهای پایین دست بودیم.