حضرت سیدالشهدا (ع) مرز بین اسلام نبوی (ص) و اسلام اموی است

رئیس مرکز اسلامی مسکو با اشاره به اینکه در عالم اسلام قیام حضرت سیدالشهدا (ع) پدیده ای جدید در صدر اسلام بود و این قیام مفهوم جدیدی را وارد ادبیات دینی و اسلامی کرد، گفت: ایشان رسالت داشتند که معیاری در میان امت اسلامی جهت سنجش دین اصیل بر اساس سنت پیامبر رحمت (ص) برجای بگذارند لذا حضرت سیدالشهدا (ع) مرز بین اسلام نبوی و اسلام اموی است.

وجود وجوه زیبای مختلفی در قیام امام حسین (ع) موجب شده تا سوالات مختلفی نظیر اینکه آیا می توان گفت که بعد از قیام حضرت سیدالشهدا (ع) این مفهوم برای جهانیان با رویکرد و معنای جدیدی روبرو شد؟، در قیام حضرت سیدالشهدا (ع) چه فرآیندی موجب شد تا خانواده ایشان تا آخرین قدم در این مسیر الهی امام حسین (ع) را همراهی کنند؟، به نظر شما آیا آرمانگرایی و آرمانخواهی امام حسین (ع) واقع بینانه بوده یا غیر واقع بینانه و بر این اساس می توان برای شیعیان نیز مختصات و ابعاد جدیدی از آرمانخواهی تعریف کرد؟ در ذهن ها ایجاد شود.

حجت ‌الاسلام صابر اکبری جدی، عضوهیأت علمی دانشگاه تهران و رئیس مرکز اسلامی مسکو ضمن پاسخ گویی به تمام سوالات مطرح شده از زوایای جدید در تعاریف مفهوم های قیام حضرت سیدالشهدا (ع) گفت که در ادامه مشروح آن را می خوانید.

* به نظر شما آزادگی در مفاهیم دینی چه جایگاه دارد و این مفهوم در قیام امام حسین (ع) از چه زاویه ای مورد توجه قرار گرفته است؟

مفهوم حریت و آزادگی یکی از معناهای است که در ادبیات دینی تأکید شده و در ادبیات دینی به چند دسته تقسیم می شود.اولین معنا ناظر بر حریت معنوی یاد شده که حریت در عبادت یکی از ابعاد آن محسوب می شود. حریت در معنایی دیگر ناظر بر موضوعات سیاسی و اجتماعی است که معنای ان یعنی اینکه انسان زیر بار ذلت، خواری و ناحق نرود که از آن تعبیر به آزادگی می شود. در این میان معنایی که از حریت مربوط به امام حسین (ع) می شود حریت ناظر بر عرصه اجتماعی و سیاسی است زیرا ایشان زیر بار ظلم نرفتند و در مقابل انسان های متکبر شکست نخوردند.

البته به تعبیر شهید مطهری بین بزرگی و بزرگواری فرق است زیرا ممکن است فردی آزاد باشد ولی آزادگی نداشته باشد و در مقابل وقتی فرد می تواند با پذیرفتن یکسری ذلت ها به آرامش برسد نمی پذیرد گرچه برایش سنگین تمام شود نمی خواهد اسیر نفس، ذلت و فشار دیگری باشد که در این معنا فرد بزرگ، بزرگوار و آزاده است.

* با توجه به مفهوم بزرگ آزادگی، آیا می توان گفت که بعد از قیام حضرت سیدالشهدا (ع) این مفهوم برای جهانیان با رویکرد و معنای جدیدی روبرو شد؟

در عالم اسلام قیام و اقدام حضرت سیدالشهدا (ع) نمونه و پدیده ای جدید در صدر اسلام بود و این قیام مفهوم جدیدی را وارد ادبیات دینی و اسلامی کرد. باید گفت که این اقدام امام حسین (ع) الگویی ممتاز است و به همین دلیل در روایات از ایشان تعبیر به سیدالشهدا می کنند زیرا امام حسین (ع) با شهادت­شان مفاهیم و معیار هایی جدیدی را مطرح کردند که قبلا بروز پیدا نکرده بود، بدین جهت حرکت امام حسین (ع) نهاد این مفهوم جدید شد.

به عبارت دیگر آزادگی با واقعه عاشورا و شخصیت حضرت سیدالشهدا (ع) پیوست شده است لذا وقتی از امام حسین (ع) سخن گفته می شود ناخواسته این مفهوم در ادبیات دینی تعریف می شود.

* در قیام حضرت سیدالشهدا (ع) چه فرآیندی موجب شد تا خانواده ایشان تا آخرین قدم در این مسیر الهی امام حسین (ع) را همراهی کنند؟

یکی از ویژگی های ممتاز در واقعه عاشورا همراهی اهل بیت حضرت سیدالشهدا (ع) با ایشان است و باید تاکید کرد که حضور اهل بیت (ع) در این واقعه یکی از رموز ماندگاری عاشورا است زیرا این امر یک امتیاز منحصر به فرد است که تاکنون دیده نشده است.

یادآور می شوم که این حادثه در دنیا بی بدیل بوده لذا بخشی از این مهم به شخصیت امام حسین (ع) که نسل بلا واسطه از پیامبر رحمت (ص) است بر می گردد و بخش دیگر هم به شرایط جدید نظیر حضور فردی مثل یزید مربوط می شود زیرا بنی امیه عادت داشتند کسانی را می کشتند و بعد می گفتند جن آن فرد را کشته و کسی هم نبود که شهادت بدهد از این رو نیاز به اقدام جدی بود.

حضور اهل بیت حضرت سیدالشهدا (ع) شگرد بنی امیه را خنثی کرد و اهل بیت (علیهم السلام) بار رساندن پیام این واقعه بزرگ را به دوش کشیدند و نقش مهمی را ایفا کردند.باید بدانیم که هر کدام از اهل بیت (علیهم السلام) برای خودشان انسان های فوق العاده اند و از آزادگان بزرگ بشریت محسوب می شوند.

ایشان تربیت یافته در مبانی دینی و حریت انسانی هستند بدین جهت مسیر الهی را تا آخر طی کردند و هیچگونه شکست در مقابل ظالم را قبول نکردند و بعد از واقعه نیز مثل یک قهرمان وارد شام شدند که بزرگی و بزرگواری خود را برای همگان به نمایش گذاشتند لذا چنین مفهوم های زیبایی با حادثه عاشورا گره خورده است.

امام حسین (ع) می دانستند اگر قرار باشد شهید شوند باید شاهدان فراوانی از این حادثه باقی بمانند وگرنه این جریان به تبیین مسیر اسلام اصیل راه پیدا نمی کرد.

* به نظر شما آیا آرمانگرایی و آرمانخواهی امام حسین (ع) واقع بینانه بوده یا غیر واقع بینانه؟ و اینکه این آرمانگرایی در راستای رسالت اولیاء الهی قرارداشته است؟

تقابلی بین آرمان خواهی و واقع گرایی وجود ندارد و آرمان بر پایه واقع گرایی است. باید تاکید کرد که محافظه کاری و تسامح غیر منطقی در برابر آرمان گرایی است از این رو کسی که آرمانگرا است نمی خواهد تسامح داشته باشد و از ارزشهایش کوتاه بیاید؛ حضرت سیدالشهدا (ع) حرکت و آرمان خواهی خودشان را در راستای از بین بردن جریان بسیار شوم که با حرکت معاویه شروع شد و می خواست به نام اسلام ثبت شود آغاز کردند تا اسلام نبوی را از اسلام اموی مشخص کنند. اگر چنین واقعه ای رخ نمی داد امروز جریان اسلام اموی به راحتی برای خود تبلیغ می شد و هیچ اثری از اسلام ناب نمی ماند، در واقع اقدام امام حسین (ع) در حفظ کیان معرفت اسلامی بوده است از این رو نوع عملکرد حضرت سیدالشهدا (ع) کاملا واقع بینانه بود.

امام حسین (ع) رسالت داشتند که یک معیار و ترازو در میان امت اسلامی جهت سنجش دین اصیل در مقابل دین اموی و بر اساس سنت پیامبر رحمت (ص) برجای بگذارند لذا حضرت سیدالشهدا (ع) مرز بین اسلام نبوی و اسلام اموی است.باید توجه کرد که اگر امروز می توانیم حرفی برای گفتن داشته باشیم بدلیل وجود واقعه عاشورا در تاریخ است که نشان دهنده رسالت الهی امام حسین (ع) در حفظ سنت اصیل پیامبر خاتم (ص) ، وحی و اسلام ناب است.

* با توجه به تعریفی که از آرمانگرایی حضرت سیدالشهدا (ع) وجود دارد، آیا می توان برای شیعیان نیز مختصات و ابعاد جدیدی از آرمانخواهی تعریف کرد؟

می توان گفت که آرمانگرایی شیعیان نیز همان رسالت امام حسین (ع) است که در طول تاریخ بر عهده داشته اند زیرا شیعیان برای این آرمان ها درطول تاریخ از جان خود گذشته اند و این روند تا امروز نیز ادامه دارد. خوشبختانه در دنیای امروز ندای اسلام اصیل که بر اساس وحی و آموزه های ناب الهی و سنت پیامبر خاتم (ص) است توسط شیعیان تبیین می شود.

امروزه جریان شیعه بر اساس آرمانگرایی و آرمانخواهی خود نمایندگی جریان ریشه دار همراه با چهره ای معقول را هدایت می کند تا اسلام رحمانی، تعالی انسانیت و تعالی اجتماعی را برای تمام بشریت به نمایش بگذارد؛ به همین خاطر دشمنان از شیعه ترس و واهمه دارند زیرا آرمان شیعه عالم اسلام را بیدار می کند که مطرح شدن ادبیات انقلاب اسلامی در جهان نمونه و الگویی از این بیداری برای دنیا محسوب می شود.

مراسم پیاده روی اربعین نیز یکی از آرمانخواهی های شیعه است که در تاریخ نقش سازنده دارد لذا امیدوارم تمام زائران حرم حضرت سیدالشهدا (ع) با سلامت در این راه قدم بردارند.