شرکت مخابرات ایران، قربانی یک دهه سیاست سرکوب تعرفه ای دولت های پیشین

گذشته از مفید بودن ایجاد مباحثه و گفتگو به ویژه در بخش سیال آی سی تی ، نکاتی چند در مورد عدم توازن در توسعه ارتباطات ثابت و عقب ماندگی در صنعت زیرساختی مخابرات،به عنوان بزرگ ترین اپراتور ارتباطی کشور از لحاظ جاری شدن خدمات مخابرات در زندگی مردم و مشترکین قابل ذکر است.

در دولت دوازدهم که تقریبا سیاست های دولت یازدهم به ویژه در حوزه آی سی تی با سرعت بیشتری ادامه پیداکرد، طبیعتا مانند تمام دولت ها اقدامات خوب و قابل تاملی صورت پذیرفته که تاثیرات آن ادامه دارد؛ اما نکته محرز در مجموع فعالیت های دولت، سیاست سرکوب تعرفه ای به ویژه در حوزه ارتباطات ثابت به قیمت ایجاد محبوبیت و همچنین توجه بیش از اندازه به حوزه سیار به قیمت قربانی سازی حوزه ثابت است.

اکنون در سال ۱۴۰۱ که تقریبا اینترنت نسل ۳ و ۴ کاملا بین مردم رایج شده ، و طبیعتا باید بیشترین سود را شرکت های همراه اول و ایرانسل به عنوان اپراتورهای غالب بازار برده باشند، شاهد صحبت های دیگری توسط مدیران ارشد این اپراتورها نیز هستیم.

در قیاسی با وضعیت گذشته و وضع فعلی، اکنون مدیران دو اپراتور از امکان رسیدن شرکت های خود به وضع اینترنت ثابت و دچار شدن به وضع بخش ثابت ارتباطات سخن می گویند که اصلا قابل انتظار نبود، یعنی با سرکوب بخش ارتباطات ثابت از همه جهت در دولت ۱۱ و ۱۲، به اندازه ای بار ترافیک شبکه به حوزه سیار منتقل شدکه اکنون این اپراتورها نیز به نوعی کم آورده اند.

بر متخصصین این حوزه مبرهن است هم بخش تلفن ثابت و به طور کلی ارتباطات ثابت به ویژه در بخش فیبر نوری زیربنای ارتباطات پایدار است، حتی اگر هدف ارتباطی کشور، ورود به نسل ۵ سیار است، بدون فیبرکشی گسترده در جای جای کشور ، این فناوری قابل پیاده سازی نیست، همانگونه که پس از نسل ۳ و۴ ، فاصله بسیار زیادی با نسل ۵ ایجاد شده و از علل اصلی آن آماده نبودن زیرساخت لازم در حوزه ثابت است.

در مجموعه ارتباطی و وزارت ارتباطات دولت گذشته، به ویژه در زمانی که مدیریت مخابرات کاملا هماهنگ با دولت بود، علی رغم یکی به نعل و یکی به میخ زدن در حوزه مخابرات، مجموعه وزارت ارتباطات همچنان در حرف و نه در عمل، پشتیبان مخابرات بودند و در این دوره ی مهم که نزدیک ۳سال طول کشید، بهترین زمان برای توسعه ارتباطات ثابت به ویژه فیبر نوری، با گفتاردرمانی از میان رفت.

در دولت گذشته، وزارت ارتباطات، در تمام دوران وزارت خود میخواست محبوب باشد. «حق الناس» و « گزارش به مردم» همواره مورد استفاده بود. اما، در بحث زیرساخت ها، زمانی که میراث ضعیف توسعه زیرساخت های ارتباطی که همواره در دوران گذشته ناکام مانده بود، به دولت دوازدهم سپرده شد، این دولت نیز سیاست دولت قبل را در ثابت نگه داشتن تعرفه های ارتباطات ثابت در پیش گرفت و روزگار را برای مخابرات ایران و FCP ها سخت تر از گذشته کرد.

دولت قبل، علی رغم نامه نگاری ها و اعتراضات اپراتورهای ثابت به خصوص شرکت مخابرات ایران برای تغییر تعرفه ها، باز هم مقاومت کرد و حق الناس و رعایت حقوق مردم را بر بیرق شعارهای خود افراشته و اینگونه جواب می داد که این شرکت ها باید بر روی توسعه شبکه خود سرمایه گذاری کنند. این هواخواهی از حق الناس از طرف دولت قبل تا به آنجا ادامه پیدا کرد که اینگونه درمیان مردم جاافتاده که گویا اینترنت و خدمات ارتباطات ثابت دولتی ست و حقی ست که می بایست مجانی و به رایگان در اختیار مردم قرارداده شود؛ موضوعی که طنز تلخ وقابل تاملی ست.

تمام مدیران و وزیران در دولت های مختلف به ویژه در بخش حساس فناوری به توسعه باور داشتند، اما روش ها متفاوت بوده و شاید بهتر بود دولت دوازدهم نیز به جای سیاست نه چندان لازمی که در پیش گرفته بود، تمرکز توسعه بر ارتباطات ثابت و همچنین عدم سیاست سرکوب تعرفه را پیش می گرفت که در این صورت، علاوه بر نفوذ و تکمیل بسیاری از پروژه های شبکه ملی اطلاعات بر بستر پایدار ارتباطات ثابت، هم اپراتورهای ثابت و هم اپراتورهای سیار می توانستند با افزایش متعارف سالانه و ناچیز تعرفه، به جایی برسند که همانند امروز ، چه در امور روزمره و چه در بخش توسعه ارتباطات به بن بست نرسند.

این سیاست احتمالا به جهت ایجاد محبوبیت عام اتخاذ شد، اما متاسفانه نتایج مناسبی در پی نداشت و سبب بن بست در توسعه آی سی تی شد. البته لازم به یادآوری است علی رغم عدم توجه به توسعه زیرساخت شبکه ارتباطی کشور، در لایه دسترسی و در حوزه شبکه ارتباطات همراه اقدامات خوبی صورت گرفته، اما توازن توسعه شبکه ارتباطی کشور دچار اختلال شد که این اختلال به مرور شبکه سیار را نیز تحت تاثیر قرار می دهد.

این در حالی ست که اگر طی این سالها دولت و رگولاتوری با مخابرات همکاری می کردند، وضع خیلی بهتر بود ، چرا که هنوز در بسیاری از روستاها از تکنولوژی سطح پایین استفاده می شود. عدم اصلاح تعرفه ها باعث شد که مخابرات در این دست از مسوولیت ها نیز با کندی و عدم توسعه مواجه شود و دود این عدم توسعه، به چشم همان مردمی رفت که دولت گذشته قصد جلب رضایت آنها را داشت.

علی رغم این نابسامانی، همواره توصیه وزارت ارتباطات به اپراتورهای بازار ثابت، این بود که سرمایه گذاری در توسعه شبکه را جدی بگیرند، در حالی که بازار آی سی تی کشور دچار چنان نابسامانی ای بود که هیچ سرمایه گذار داخلی وخارجی با شرایط فعلی، حاضر به فعالیت در این بازار نبود و نیست.

کاملا مشخص است با تثبیت تعرفه های مخابراتی، شرکت مخابرات ایران چابکی لازم برای ارایه زیرساخت ها و امکانات به FCPها را نداشته ، این شرکت ها نیز به نوبه خود، در این صورت توان ارایه خدمات مناسب و با کیفیت به مشتریان خود نداشته و همه با کاهش درآمد مواجه بوده و کاهش درآمد یعنی حذف سرمایه گذاری در بازار و عدم رونق و رکود در بازار آی سی تی کشور.

همه این ها درحالی ست که طبق برنامه ششم توسعه ، وزارت ارتباطات به دسترسی کاربران به اینترنت بالای ۲۰مگابیت مکلف شده بود که این امر برای اینترنت همراه محقق شده اما برای اینترنت ثابت به دلایل گفته شده ، هنوز محقق نشده است .پیشرفت و تکمیل شبکه ملی اطلاعات در ایران از جمله ادعاهای وزارت ارتباطات در دولت دوازدهم است. اما آنچه مشخص است؛ نبود برنامه زمان بندی عملیاتی برای تحقق این ادعاست که در طی این چهار سال نمود عینی داشته است.

در نوعی جمع بندی از فعالیت های انجام شده، می توان گفت در ده سال گذشته و دولت های پیشین، اتفاق ویژه‌ای در حوزه ارتباطات کشور و به خصوص ارتباطات ثابت رخ نداده و در نتیجه وضعیت شرکت مخابرات ایران، به ویژه در برخی از مناطق به علت نبود منابع توسعه، یک وضعیت بحرانی است، زیرا در سال‌های گذشته به جز دو، سه استان، سرمایه‌گذاری جدی دیگری برای نوسازی و توسعه شبکه ارتباطی رخ نداده و این مساله غیرقابل کتمان است.

در یک سال گذشته ، دولت سیزدهم و وزارت ارتباطات، به دنبال یک شبکه پرسرعت و پایدار در تمام لایه‌های شبکه ارتباطی بوده اند که این موضوع می تواند جدا از توسعه و نوسازی لایه انتقال، لایه دسترسی را هم با پروژه فیبر نوری منازل و کسب‌و‌کارها به مرحله توسعه یافتگی کامل برساند و در نتیجه این اقدامات ، افزایش ۷۰ درصدی ظرفیت شبکه مخابرات تا پایان سال جاری با سیاست های فعلی محقق می شود.در حوزه سرمایه گذاری نیز در این دولت برای نوسازی و توسعه شبکه ارتباطی جمعا بیش از ۵۰ هزار میلیارد تومان اعتبار در نظر گرفته شده که سرمایه‌گذاری بی‌سابقه‌ای است.

با توجه به اینکه مشکلات بخش آی سی تی که امروز شاهد آن هستیم ، در مورد فعالیت های زیرساختی است که باید در حوزه اینترنت و ارتباطات ، به ویژه در بخش ارتباطات ثابت و صنعت مخابرات انجام می شد که متاسفانه صورت نپذیرفته است، امیدواریم با تعامل بهتر تمام بازیگران درون بخشی و برون بخشی صنعت ارتباطات کشور در دولت فعلی، ضمن جبران عقب ماندگی های گذشته، شاهد رشد و توسعه شایسته، متوازن و همه جانبه حوزه مخابرات در کشورمان باشیم.

اداره کل ارتباطات و امور بین الملل شرکت مخابرات ایران