نزار زاکا کیست و چرا در ایران بازداشت شد

 

بر اساس اسناد منتشر شده در سایت «ویکی لیکس» نزار زکا از اهل شهرک «قلمون شمالی» (شرق لبنان) از فعالان سیاسی و اجتماعی در زمینه «آزادی اینترنت» بوده و قبلا از طرفداران حزب مسیحی «جریان ملی آزاد» لبنان بود تا اینکه در سال ۲۰۰۹ مسؤولیت کمپین انتخاباتی حریان «۱۴ مارس» (جریان متحد با آمریکا) در منطقه «زحله» لبنان را بر عهده گرفت.

نزار زکا در محافل غیر دولتی به نزدیکی به کابینه آمریکا معروف بوده و همزمان با آغاز اعتراضات مردمی اخیر در لبنان با برگزاری نشستی مطبوعاتی حمایت خود از تظاهرات را اعلام کرد.

در پی دستگیری نزار زکا در ایران، خانواده‌اش با مقامات لبنانی تماس گرفته و مشخص شد که برخی مقامات لبنان با طرف‌های ایرانی تماس برقرار کرده و ایرانی‌ها نیز به گفتن اینکه «این قضیه به "امنیت ملی" بر می‌گردد» اکتفا کردند.

«زکا» پیش از این در کنفرانس‌هایی درباره اینترنت و «آی تی» در ایران شرکت کرده بود و شایعه شده که به همراه برخی چهره‌های مخالف نظام ایران در حال تدارک برنامه‌هایی برای ایجاد موج تظاهرات ضد دولتی در ایران به منظور مقابله با طرح دولت برای تشکیل اینترنت ملی جدا از شبکه اینترنت جهانی بود.

بر اسناد ویکی‌لیکس، زکا یکی از افرادی است که با سفارت آمریکا در بیروت در ارتباط بوده و نکته قابل توجه این است که زمانی که در سال ۲۰۰۷ از او به عنوان طرفداران «جریان ملی آزاد» لبنان یاد می‌شد، در حضور دیپلمات‌های آمریکایی از «جبران باسیل» وزیر فعلی خارجه لبنان انتقاد می‌کرد و حتی زمانی که دو سال بعد به جریان «۱۴ مارس» منتقل شد، «سعد حریری» رئیس حزب «المستقبل» را به افزایش اختلافات بین شیعه و اهل سنت و نداشتن شخصیت کاریزماتیک متهم کرد.

اسناد ویکی‌لیکس نشان می‌دهد که زکا پیش از این از آمریکا خواسته در اجرای طرح شبکه اینترنت برای مناطق شمال لبنان کمک کند. سند دیگری نیز نشان داد که مقامات واشنگتن در تماس با زکا، نظر وی به عنوان یک سنی درباره سخنرانی «باراک اوباما» رئیس جمهور آمریکا در دانشگاه قاهره را پرسیدند.

«الیزایت ترودو» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا شب گذشته تاکید کرد که «زکا به صورت دائم در آمریکا اقامت داشت» و این امر به معنی این است که وی گرین کارت داشته و «گذرنامه آمریکایی ندارد». سخنگوی وزارت خارجه آمریکا همچنین اعلام کرده که قضیه زکا بر عهده مقامات کشور لبنان است.

ذکا چگونه به ایران نفوذ کرد؟
پس از موفقیت نسبی طرح اولیه در گرجستان و لبنان و مونته نگرو، ذکا به عنوان مدیر شناخته شده جریان «کارآفرینی اقتصادی» و «شبکه‌سازی اجتماعی» در خاورمیانه، مامور به ارتباط‌گیری با وزارت ارتباطات کشورمان شد. وی از طریق «ن. ج»، مدیر ارشد سازمان فناوری اطلاعات ایران، به تهران راه یافت و نمونه ایرانی تشکیلات «اجمع» لبنان به عنوان بزرگ‌ترین حامی منطقه‌ای حاکمیت آمریکا بر اینترنت تحت عنوان «اینترنت آزاد» را ذیل «ساختار راهبری اینترنت پارسی‌زبانان» –IGF- راه‌اندازی کرد. ذکا پیش از این در مجموعه کنفرانس‌های «آینده راهبری اینترنت» در تونس و ... با معاون مشارکتی خاتمی در تکفا، آشنا شده بود.

 

IGF مجری سیاست‌های جهانی به ثبت رسیده در اجلاس جهانی جامعه اطلاعاتی –WSIS- است. در این اجلاس که به «باشگاه بازنده‌های مدیریت جهانی اینترنت» مشهور است، مستعمره‌های مجازی آمریکا در حوزه سایبر، رسما خود را مقید به آرمان آمریکایی «اینترنت آزاد» معرفی می‌کنند.

 

 

هر چند احتمالا به جز «ن. ج» و نزار ذکا و برخی مدیران عالی‌رتبه دیگر، هیچ یک از شرکای داخلی از برنامه آینده این تشکیلات نوپدید مطلع نبوده‌اند. در بخش وظایف IGF ذکر شده: «ارزیابی و پیشبرد مستمر اصول WSIS در فرآیند راهبری اینترنت! و در بخش توضیحات آمده است: «در حقیقت شکل‌گیری PersianIGF پاسخی به نیاز نادیده گرفته شده ذی‌نفعان اینترنتی فارسی‌زبانان برای دسترسی بهتر به منابع اطلاعاتی مربوط و متعاقب آن نقش‌آفرینی بیشتر در عرصه مباحثاتی است که در سطح جهانی در زمینه «آینده حاکمیت اینترنت» در جریان است و به مراحل حساس خود نزدیک می‌شود.»

 

اهمیت آرمان مذکور زمانی مشخص می‌شود که بدانیم هدف آمریکا از ایجاد دنیای جدید سایبری، تعویض زمین بازی ابرقدرتی در دوره افول قدرت بود. به این ترتیب تلاش کشور‌هایی همچون چین، روسیه، آلمان، ایران و کوبا برای ایجاد زیرساخت‌های ملی و دستیابی به سهم خود از مدیریت و حاکمیت اینترنت جهانی خطرناک‌ترین پروژه تهدیدکننده تمامیت مجازی آمریکا در فضای سایبر است.

 

اینجاست که شبکه‌سازی نزار ذکا به عنوان چهره‌ای که آشکارا خود را افسری آمریکایی و مقید به آرمان‌های سایبری این کشور همراه با تلاش ده ساله برای ریل گذاری تغییرات سیاسی و اجتماعی در منطقه غرب آسیا به منظور تامین اهداف ایالات متحده می‌داند، با همکاری برخی مدیران مشهور حوزه ارتباطات کشور، مشکوک می‌نماید.

 

 

«سارا هاکبی سندرز» سخنگوی کاخ سفید روز سه شنبه از ایران به خاطر آزادی «نزار زاکا» شهروند لبنانی مقیم آمریکا قدردانی و تشکر کرد.

به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، وی با اشاره به بازگشت نزار زاکا، افزود: به خاطر آزادی این فرد در ایران، سپاسگزاریم.

وی از پاسخگویی به این سوال که آیا دولت آمریکا در تضمین آزادی زاکا دخیل بوده است یا نه، خودداری کرد.

 

 

«غلامحسین اسماعیلی» سخنگوی قوه قضائیه صبح امروز در نشست خبری آزادی «نزار زاکا، شهروند لبنانی - آمریکایی را تأیید کرد. نزار زکا که به جرم جاسوسی در تهران بازداشت شده بود عصر امروز به همراه عباس ابراهیم، مدیرکل اداره امنیت عمومی لبنان تهران را به مقصد بیروت ترک کرد.

«کیوان خسروی» سخنگوی شورای عالی امنیت ملی هم امروز در گفت و گو با روزنامه العهد لبنان با اعلام آزادی نزار زکا، این اقدام را در چارچوب همکاری دو جانبه با لبنان، اظهار حسن نیت و تقویت پیوندها میان دو ملت عنوان کرد و گفت: هیچ کشور سومی در آزادی زکا نقش نداشت و این اقدام صرفاً بنا به درخواست» «میشل عون» رییس جمهوری لبنان و وساطت «سیدحسن نصرالله» دبیرکل حزب الله لبنان انجام گرفت.

وی یادآورشد: باتوجه به نقش مهم و مؤثر آقای میشل عون در حمایت از جریان مقاومت در لبنان به درخواست وی پاسخ مثبت داده شد.

به گفته خسروی، برخوردی که طی مدت بازداشت در تهران با «نزار زکا» صورت گرفت به طور کامل با معیارهای قانونی و رعایت حقوق قضائی و انسانی محکومان مطابق بود و حتی خدمات و تسهیلاتی که به او ارائه شد، بیشتر از خدماتی بود که به دیگر زندانیان ارائه می‌شود.

سخنگوی شورای عالی امنیت ملی خاطرنشان کرد: براساس مستندات دستگاه امنیتی ایران، نزار زکا با دستگاه اطلاعات آمریکا علیه جمهوری اسلامی همکاری داشته وپس از سپری کردن ۴ سال از مدت محکومیت ۱۰ ساله با ارائه وثیقه از امتیاز آزادی مشروط استفاده کرد.

 

نزار زکا از تحصیل در آمریکا تا بازداشت در ایران به اتهام جاسوسی  
نزار زکا ۲۴ شهریور سال ۱۳۹۴ به اتهام جاسوسی برای آمریکا در فرودگاه بین‌المللی امام خمینی دستگیر شد و در نهایت، با رأی دادگاه به ریاست قاضی صلواتی، به ۱۰ سال زندان و بیش از ۴ میلیون دلار جریمه محکوم شد. او برای شرکت در همایشی درباره «نقش زنان در توسعه پایدار» به تهران آمده بود و این چهارمین سفرش به ایران بود که در نهایت به حبس طولانی‌مدت‌اش منجر شد.

نزار زکا مقاله‌ای با عنوان «نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در توانمندسازی زنان» برای این همایش ارسال کرده بود و پس از پذیرش این مقاله با دعوت شهین‌دخت مولاوردی که در آن زمان معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده بود، به تهران آمده بود.

روزنامه الاخبار گزارش داده که نزار زکا فارغ التحصیل آکادمی نظامی «ریورساید» آمریکا در سال ۱۹۸۵ و عضو شورای فارغ التحصیلان این آکادمی نظامی است. زکا تحصیلات خود را در رشته ریاضیات و فناوری اطلاعات در برخی از دانشگاه‌های آمریکا ادامه داده و به‌عنوان کارشناس فناوری اطلاعات و «مدافع آزادی اینترنت» شناخته می‌شود. او دارای گرین کارت (اجازه اقامت دائم) آمریکا است.

زکا پیش از آخرین سفرش به تهران، در همایش‌هایی درباره اینترنت و فناوری اطلاعات در ایران شرکت کرده بود. برخی رسانه‌ها نوشته‌اند که او به همراه برخی چهره‌های اپوزیسیون، در حال تدارک برنامه‌هایی برای ایجاد موج تظاهرات ضددولتی در ایران به منظور مقابله با طرح «ایجاد اینترنت ملی» بوده است. برخی وب‌سایت‌های خبری اصولگرا گفته‌اند که نزار زکا «پیگیرنفوذ سایبری از طریق برخی مقامات وزارت ارتباطات بوده است».

سردار سیاری جانشین وقت اطلاعات سپاه پاسداران در اسفندماه سال ۹۵ گفته بود: نزار زاکا جاسوسی است که با یک واسطه بهاوباما وصل بود. این فرد بعد از دستگیری اعتراف کرد که مأموریت ویژه او، پیگیری انحراف هدفمند در حوزه زنان و خانواده بوده است.
نزار زاکا در ایران به جرم جاسوسی محاکمه شد. خبرگزاری تسنیم گزارش داد که نزار زکا با پنتاگون و سازمان سیا در ارتباط بوده و حتی با کالین پاول (وزیر امور خارجه آمریکا در دولت جورج بوش) دیدار داشته است.

بعد از این‌که نزار زکا در سال ۹۴ در ایران بازداشت شد، خبرگزاری اسوشیتدپرس در گزارشی نوشت که وی با تأیید وزارت خارجه ایالات متحده آمریکا به تهران سفر کرده بود. اسوشیتدپرس همچنین گزارش داد که سازمان غیرانتفاعی تحت ریاست نزار زکا، یعنی سازمان عربی فناوری اطلاعات و ارتباطات، ۷۳۰ هزار دلار از دولت آمریکا برای پیش بردن پروژه‌هایش در خاورمیانه پول گرفته است.

سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در زمان بازداشت زکا در ایران اعلام کرده بود که موضوع زندانی شدن زکا بر عهده مقامات کشور لبنان است و در واقع، این لبنانی‌ها بودند که با مقامات ایرانی در چند سال گذشته برای آزادی نزار زکا، رایزنی کردند.

 
آزادی زکا و موضوع تبادل زندانیان
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، اخیراً موضوع مبادله زندانیان خارجی در ایران با ایرانیانی که در خارج از کشور و خصوصاً کشورهای غربی زندانی هستند را مطرح کرده است. حالا نزار زکا در آستانه آزادی قرار دارد و برخی در فضای مجازی یا در رسانه‌ها گمانه‌زنی کرده‌اند که آزادی زکا در قالب مبادله زندانیان صورت می‌گیرد.

روزنامه اصولگرای صبح نو در مطلبی نوشته است: «هرچند که میشل عون، رییس جمهوری لبنان از مسوولین ایران درخواست کرده بود که نزار زکا» را آزاد کنند، اما کسی که در تصمیم مقامات ایران نقش اثرگذار داشته سید حسن نصرالله، دبیرکل حزب الله لبنان بوده است. با آزادی نزار زکا با پادرمیانی سیدحسن نصرالله، چندین نفر از شهروندان ایرانی دربند غرب هم که به بهانه‌های واهی و با ترفندهای رژیم صهیونیستی در برخی از کشورهای اروپایی در زندان به سر می برند، آزاد خواهند شد».
هنوز به‌صورت رسمی اعلام نشده است که آیا آزادی نزار زکا در قالب طرح مبادله زندانیان صورت خواهد گرفت یا خیر. ممکن است در روزهای آینده خبرهای بیشتری در این مورد منتشر شود. باید دید آیا پس از آزادی نزار زکا، برخی از ایرانیانی که در کشورهای اروپایی بازداشت هستند به کشور بازخواهند گشت یا خیر؟  

خبری مبنی بر تحویل نزار زکا به حزب الله لبنان
خبرگزاری فارس به نقل از یک منبع آگاه گزارش داده است که نزار زکا به حزب‌الله لبنان تحویل داده می‌شود. به گفته این خبرگزاری این اقدام ظرف چند ساعت آینده انجام خواهد شد.
فارس نوشته است که آزادی نزار زکا صرفا بنابر درخواست و میانجی‌گری سیدحسن نصرالله دبیرکل حزب الله لبنان انجام پذیرفته است.