خرید سابقه بیمه برای شاغلان پاره وقت چگونه است؟
مدیرکل امور بیمه‌شدگان سازمان تامین اجتماعی جزئیات بخشنامه تکمیل سوابق پرداخت حق بیمه به صورت کسر از ماه را تشریح کرد.
به گزارش شمانیوز به نقل از خبرگزاری ایلنا؛ تکمیل سوابق بیمهای، یکی از مهم‌ترین دغدغه‌‌های بیمه‌شدگان سازمان تامین اجتماعی است. در این میان گروهی از بیمه‌شدگان که به صورت پاره‌وقت اشتغال دارند و کارفرمایان متناسب با ساعات حضورشان در کارگاه، حق بیمه را کسر و به حساب سازمان تامین اجتماعی پرداخت می‌کنند، با مدت زیادی کسری سابقه مواجه هستند؛ در نتیجه امکان بازنشستگی برای آنها به یک رویا تبدیل می‌شود؛ به ویژه افرادی که یک هفته از ماه یا کمتر در کارگاه حاضر می‌شوند. به همین دلیل، هفته گذشته سازمان تامین اجتماعی که متولی دریافت حق بیمه است، از بخشنامه‌ای رونمایی کرد که به این افراد کمک می‌کند تا کسری سابقه خود را در قالب بیمه اختیاری خریداری کنند. «مهدی شکوری» مدیرکل امور بیمه‌شدگان سازمان تامین اجتماعی، در گفتگوی پیش‌رو، به تشریح جزئیات این بخشنامه می‌پردازد.
از زمانی که بخشنامه تکمیل سوابق پرداخت حق بیمه به صورت کسر از ماه ابلاغ شد، این پرسش به وجود آمد که چرا سازمان تامین اجتماعی در محاسبه سوابق بیمهای، سالهای گذشته را ملاک بررسی قرار نداده است و صرفا بر سوابق سال جاری تاکید دارد. با توجه به اینکه سالهای گذشته هم برای افرادی که مایل به تکمیل سوابق خود هستند، اهمیت دارد به چه دلیل سازمان این مقطع را انتخاب کرد؟
باید در نظر داشت که در این بخشنامه آن دسته از بیمه‌شدگان مورد تاکید قرار گرفته‌اند که ماهیت شغلی‌شان دائم نیست و به صورت پاره وقت کار می‌کنند. برای نمونه معلمان حق‌التدریس، برخی کارکنان دفتری، اساتید حق‌التدریس، پرسنل دانشگاه‌ها، سازمان‌ها و... . اینگونه شاغلان چند روز در ماه (۱۰ روز، ۱۵ روز و... ) در محل کارگاه حاضر می‌شوند و به ازای آن تعداد روز، دستمزد دریافت می‌کنند و با کسر مبالغی از دستمزد ماهیانه آنها، به سازمان تامین اجتماعی حق بیمه پرداخت می‌شود. طبیعتا کارفرمایان این گروه از بیمه‌شدگان سازمان، به همان اندازه که این افراد اشتغال دارند، برایشان حق بیمه پرداخت می‌کنند؛ قانون هم برای کارفرمایان چنین تکلیف کرده است. پس باید بر اساس مدت اشتغال واقعی افراد (کارکرد ماهانه) پرداخت حق بیمه آنها صورت گیرد و به حساب سازمان تامین اجتماعی واریز شود.
بدیهی است شخصی که از ۳۰ روز، فقط ۱۰ روز در محل کار حاضر می‌شود، ۲۰ روز کسری سابقه دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد شخصی که به ازای ۱۰ روز در ماه سابقه بیمه دارد، برای بازنشستگی با ۳۰ سال بیمهپردازی باید، ۹۰ سال کار کند که این غیرممکن است. همچنین محاسبات نشان می‌دهد شخصی که ۱۵ روز بیمهپردازی دارد باید برای بازنشستگی ۶۰ سال بیمهپردازی داشته باشد که این هم کار بسیار سختی است. در یک شرایط متعارف، این عده از بازنشستگی جا می‌مانند. بر این اساس، سازمان تامین اجتماعی پس از بحث‌های کارشناسی و در نهایت اخذ مجوز از هیات امنا، بستری را بازنشستگی این افراد فراهم کرد.این فرصت برای بیمه‌شدگانی که در مشاغل پاره وقت مشغول به کار هستند، فراهم شد تا کسری سابقه خود را خرید و تکمیل کنند.
البته شرایطی هم برای استفاده از مزیای این بخشنامه تعیین شده است. مردان و زنانی که قصد خرید سابقه رادارند باید در زمان ارائه تقاضا، حداکثر ۵۰ سال سن داشته باشند. این به آن معنا نیست که اگر بیمه شده‌ای ۵۵ سال سن داشت، نمی‌تواند کسری سابقه خود را خرید کند؛ چراکه اگر او ۵ سال سابقه بیمهپردازی داشته باشد، می‌تواند کسری سابقه خود را پوشش دهد. در واقع مازاد سنی باید توسط سابقه بیمهپردازی پوشش داده شود.
در مورد پاسخ پرسش شما باید تاکید کنم که بخشنامه‌های سازمان تامین اجتماعی "عطف به ماسبق" نمی‌شوند و این درخواست هم صرفا از ابتدای سال جاری مورد بررسی و ترتیب اثر قرار می‌گیرد؛ اما فرد می‌تواند از هر روزی که درخواست محاسبه حق بیمه خود را دارد، آن را ثبت کند. برای نمونه شاید بیمهای شده‌ای بخواهد احیای سوابق خود را از مرداد ماه سال جاری درخواست کند نه ابتدای سال.
آیا برای ثبت این درخواست، قراردادی میان بیمه شده و سازمان تامین اجتماعی منعقد می‌شود؟ آیا عطف به ماسبق زدن این قرارداد از لحاظ حقوقی مشکلی ایجاد می‌کند؟
بله، قراردادی مبنی بر اینکه بیمه شده به تمایل خود درخواست تکمیل کسری سابقه خود را دارد، منعقد می‌شود؛ اما همانطور که گفتم فقط سال جاری را پوشش می‌دهد و عطف به ماسبق نمی‌شود؛ چراکه پس از ساعتها گفتگو و کار کارشناسی هیات امنای سازمان تامین اجتماعی تصمیم گرفته است که برای خرید کسر سابقه از ابتدای سال جاری، مجوز صادر کند. دوم اینکه مبنا قراردادن سالهای گذشته از لحاظ محاسبات بیمهای سازمان را دچار مشکل می‌کند و اساسا با اصول محاسبات بیمهای همخوانی ندارد. سوم اینکه سازمان به لیست‌های بیمهای و ساعتها بازرسی بیمهای در سال جاری دسترسی دارد.
البته این امکان فراهم شده است که هرکس که ۱ روز هم در ماه اشتغال و بیمهپردازی داشته است، بتواند باقی ماه را خرید سابقه کند. به هر شکل تصمیمی که در سازمان گرفته شد این بود که خرید سابقه در سال جاری در دستورکار قرار گیرد. اینگونه از سال جاری و پس از آن مشکل بیمه‌شدگان حل می‌شود.
کسر از حق بیمه بر مبنای دستمزد چگونه محاسبه می‌شود؟ آیا افرادی که اشتغال پاره وقت دارند، توان پرداخت کسری سابقه خود را دارند؟
نرخ حق بیمه ۲۷ درصد است؛ اما دستمزد مبنای محاسبه است؛ دستمزدی که مبنای پرداخت حق بیمه‌ی بیمه شده قرار می‌گیرد. به این معنی که اگر فرد مثلا از بابت ۱۰ روز کار در سال ۹۹ در ماه مرداد ۱ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان دستمزد دریافت کرده است، همین دستمزد مبنای کسر حق بیمه قرار می‌گیرد. در صورتی که بیمه شده بر مبنای دستمزد مرداد ماه درخواست کسر از حق بیمه خود را ارائه کند، بر همین مبنا قراردادی منعقد می‌شود و دستمزد ۱ میلیون و ۲۰۰ هزار تومانی او ماخذ کسر از حقوق قرار می‌گیرد. از آنجا تکمیل سوابق بیمهای در دستور کار قرار گرفته است، ولو همان ۱ روز سابقه بیمهپردازی در ماه ملاک قرار می‌گیرد.
البته اگر کارکرد بیمه شده از لحاظ سوابق بیمهای صفر باشد، بخشنامه سازمان تامین اجتماعی اجازه محاسبه سوابق وی و پرداخت حق بیمه را نمی‌دهد اگر چنین شرایطی وجود داشته باشد، بیمه شده باید به صورت اختیاری به تکمیل سابقه خود بپردازد که مبنای محاسبه آن هم ۲۷ درصد است اما بر مبنای حداقل دستمزد مصوب شورای عالی کار نه دستمزدی که مبنای کسر از حق بیمه افراد در آن کارگاه به خصوص قرار می‌گیرد.
در مورد قرارداد باید این نکته را اضافه کنم که الزامی وجود ندارد که برای هر ماه یک قرارداد منعقد شود؛ بلکه این قرارداد می‌تواند برای همیشه تمدید شود و استمرار داشته باشد. بیان این نکته هم ضروری است: بیمه شده بر مبنای قراردادی که دارد در دو ۶ ماهه سال (۶ ماهه اول و دوم) می‌تواند، حق بیمه خود را پرداخت کند؛ به این معنی که بیمه شده می‌تواند سوابق ۶ ماه اول سال را از آذر تا بهمن ماه خریداری کند و ۶ ماهه دوم سال را از خرداد تا مرداد ماه سال بعد. اگر بیمه شده در این مدت تعهدات خود را به جای نیاورد این قرارداد نقض می‌شود که در نتیجه کل قرارداد منتفی می‌شود.
اگر هم پولی در خارج از این نوبت (آذر تا بهمن برای نیمه اول سال و خرداد تا مرداد برای نیمه دوم سال) به سازمان پرداخت شود، آن را مسترد می‌کنیم. با توجه به اینکه تکمیل سابقه در دو نیمه مختلف سال انجام می‌شود، فشاری از بابت تعهدات بیمه شده به او وارد نمی‌شود؛ چراکه مجبور نیست آن را به صورت ماه به ماه پرداخت کند. هزینه دو ماه حق بیمه این افراد نهایت به حدود ۱ میلیون تومان می‌رسد؛ چراکه آنها به صورت پاره وقت کار می‌کنند و کسر از حق بیمه آنها بر مبنای دستمزد روزهای اشتغال‌شان انجام می‌شود. در نتیجه از لحاظ مالی فشاری متوجه بیمه‌شدگان نخواهد بود؛ اما باید طبق همین تعهدات رفتار شود تا سوابقی که از بابت آنها خرید سابقه می‌کنند، مخدوش نشود.
اگر فرد پاره وقت‌کاری از چند کارگاه بیمهپردازی داشته باشد، به سوابقش ترتیب اثر داده می‌شود؟
قبل از هر اقدامی از سوی بیمه‌شدگان از آنها می‌خواهیم که سوابق خود را جمع آوری و ملاحظه کنند که آیا واقعا کسری سابقه دارند یا نه؛ چراکه اگر همپوشانی وجود داشته باشد و یک فرد از بابت ۲ هفته اول ماه در ۲ کارگاه مختلف سابقه بیمهپردازی داشته باشد، وجه او را مسترد می‌کنیم.
تکلیف خرید سابقه افرادی که در مشاغل سخت و زیان‌آور مشغول به کار هستند، چه می‌شود؟
از آنجا که این بخشنامه، بر مبنای بیمه اختیاری نظم داده شده است، سوابق بیمهای اینگونه افراد عادی محاسبه می‌شود. در مورد کارگران فصلی هم بیان این نکته ضروری است که چون این گروه به صورت عادی در ۶ ماهه دوم سال یا در ماه‌های مختلف سال کار نمی‌کنند و سوابقشان صفر است، نمی‌توانند برای ماه‌هایی که اشتغال ندارند، از این بخشنامه بهره‌مند شوند و باید به صورت اختیاری سوابق خود را تکمیل کنند.
این بخشنامه به ویژه برای معلمان و اساتید حق التدریس موثر است که می‌توانند خلاء سوابق بیمهای خود را خرید و تکمیل کنند. از زمان ابلاغ این بخشنامه بیش از ۱۴۰۰ درخواست برای خرید سوابق از سوی بیمه‌شدگان ثبت شده است که با این اطلاع رسانی‌ها افزایش پیدا می‌کند و افراد بیشتری می‌توانند، سوابق بیمهای خود را تکمیل کنند و در هنگام بازنشستگی برمبنای بیمهپردازی کامل مستمری دریافت کنند.
با توجه به اینکه درخواست‌های بسیاری برای خرید سابقه سالهای گذشته وجود دارد، آیا در آینده امکان تغییر مصوبه و عطف به ماسبق شدن آن وجود دارد؟
سازمان در این بخشنامه صرفا اجازه بررسی اسناد و سوابق بیمهای سال جاری را دارد؛ چراکه می‌توانیم این اسناد را به صورت لایه لایه بررسی کنیم. تطابق دادن درخواست بیمه‌شدگان با اسناد هم در سال جاری برای سازمان موجه‌تر است. همانطور که گفتم محاسبه این سوابق با اصول محاسبات بیمهای همخوان نیست.
به این ترتیب آن گروه از بیمه‌شدگان که اشتغال تمام وقت دارند و حق بیمه‌هایشان توسط کارفرمایان پرداخت نشده است، مشمول این بخشنامه نمی‌شوند و باید با ارائه دادخواست به ادارات کار برای استیفای حقوق خود اقدام کنند.
بله، این مصوبه ارتباطی با افرادی که اشتغال تمام وقت دارند، ندارد. این گروه از بیمه‌شدگان باید از طریق ارائه شکایت به مراجع تشخیص ادارات کار، رسیدگی به تخطی کارفرما را پیگیری کنند.
