تحریم، سدی که نخبگان و دانشگاهیان از آن گذشتند
در دورانی که کشور‌های سلطه‌گر سایه سنگین تحریم را روی کشور انداخته‌اند ایرانیان و به ویژه دانشگاهیان شکست‌ناپذیر، زمینه‌های رشد را فراهم کردند.
به گزارش شمانیوز: محیا معصومی فعال دانشجویی تحریم‌ها علیه ایران، تهدید یا فرصت؟ واژه «تحریم» در نگاه اول خبر از اعمال سخت‌ترین شرایط و محروم ماندن از امکانات بیشمار می‌دهد، اما نگاه کارشناسانه و دقیق، ماجرا را به گونه‌ای دیگر رقم می‌زند. از زمانی که کشور‌های استعمارگر، ایران را مطیع و فرمانبردار خود نیافتند، نقشه تحریم و از پا درآوردن کشور را کشیدند و در ابتدا سعی کردند با سوءاستفاده از جوانان آن‌ها را غرب‌زده کنند و با وعده‌های پوچ و توخالی ساخت آینده شغلی و تحصیلی بهتر از وطن‌شان فراری دهند، اما وقتی دیدند که معمولا جوانان ایرانی بعد فارغ‌التحصیلی از دانشگاه‌های غربی با اطلاعات و مهارت‌هایی سرشار به کشور بازمی‌گردند و از آن‌ها درجهت رشد وطن استفاده می‌کنند، به سراغ روش‌های دیگری برای فروپاشی اتحاد و وحدت مردم رفتند.
پیشرفت ایرانیان شب و روز را از آمریکا گرفته است فروپاشی و جلوگیری از پیشرفت روزافزون ایران شب و روز را از کشور‌های غربی به ویژه آمریکا گرفته است به گونه‌ای که همواره کارشناسان برجسته را برای تحلیل روند مدیریت و پیشرفت ایران به کار می‌گیرند تا درنهایت بتوانند روزنه‌ای برای نفوذ به کشور و غارت منابع، نیرو‌های متخصص و نخبه آن پیدا کنند.
درحقیقت وقتی کشور‌های سلطه‌گر موفق به اعمال زور بر کشور‌های مستقل و یا درحال رشد و توسعه نمی‌شوند، از گزینه‌ای به اسم تحریم استفاده می‌کنند که خود ابزاری برای اعمال فشار بر تمامی ابعاد انسانی است، ابزاری که به دلیل خودکامگی سران کشور‌های سلطه‌گر در اکثر موارد تبدیل به مخرب‌ترین سلاح برای نابودی مردمان یک کشور تحت ظلم می‌شود و می‌تواند شامل تحریم دارویی، تحریم تهیه قطعات هواپیما و حمل و نقل، تحریم قطعات تولید صنعتی و تمامی مواردی باشد که مردم یک کشور کاملا به آن نیازمندند.
سرو‌هایی که با هیچ بادی به لرزه نمی‌افتند چند سالی است که مردم ایران با تحریم‌های آمریکا دست و پنجه نرم می‌کنند، اما با پیروی از اقتصاد مقاومتی و عمل به فرمایش مقام معظم رهبری، علیرغم آنکه فشار‌های اقتصادی و رفاهی سختی را متحمل شدند، همچنان پرقدرت و با صلابت اهداف خود را پیش می‌برند؛ از این رو بسیاری از کارشناسان و مسئولان با تحلیل روند روبه‌رشد کشور معتقدند که تحریم‌ها فرصت‌های مفیدی را برای ایران ایجاد کرده است.
با وجود آنکه آمریکا و کشور‌های سلطه‌گر قصد دارند با تحریم، جلوی پیشرفت و رشد کشور را بگیرند، اما ایرانیان با تمام قوا از تحریم‌ها فرصت می‌سازند، بعنوان مثال وقتی کشور‌های مختلف مانع خرید تجهیزات و امکانات مورد نیاز ایران برای تحقیقات علمی و دانشگاهی می‌شوند، دانشجویان و پژوهشگران کشور سینه سپر کرده و خود آن تجهیزات را می‌سازند. هرچند که این مسئله در ابتدای امر حرکت در مسیر رشد را با کندی روبه‌رو می‌کند، اما انگیزه و توان برای تجربه‌های آتی و استفاده از ظرفیت نیرو‌های داخلی برای کاهش وابستگی به غرب بیشتر می‌شود.
تحریم‌های آمریکایی سوخت جت پیشرفت ایرانیان شاید تحریم‌ها فعالیت‌های علمی تحقیقاتی جامعه دانشگاهی و به ویژه دانشجویان و اعضای هیات علمی را عقب انداخته باشد، اما در مقابل ایرانیان به پیشرفت‌هایی دست یافتند که دیگر این عقب‌افتادگی برایشان ملاک نیست همانند ماشین‌های کششی اسباب‌بازی کودکان که عقب کشیدنشان، دلیلی برای حرکت پرشتاب آن‌ها به سمت جلو می‌شود.
صحبت‌های مسئولان درباره رشد علمی ایران به خوبی نشان می‌دهد که تبدیل تحریم به فرصت یک شعار نیست. ایران سال ۲۰۱۷ در بین ۲۵ کشور برتر تولید کننده علم دنیا، با رشد ۸.۹ درصد رتبه اول رشد علمی را کسب کرده است درحالیکه کشور‌هایی مثل روسیه و چین به ترتیب با رشد ۶.۶ و ۴.۳ درصد در رتبه‌های دوم و سوم قرار دارند، بنابراین با وجود تحریم‌ها رقابت علمی ایران دیگر در مجموعه کشور‌های در حال توسعه نیست بلکه در گردونه رقابت با کشور‌های توسعه یافته است.
تاثیرات مثبت از منفی پیشی می‌گیرند / استارت‌آپ‌ها میوه درخت تحریم فرصت‌های ساخته شده تنها مربوط به رشد علمی نمی‌شود، ایرانیان در ظهور فناوری‌های نوین مثل راه‌اندازی کسب‌وکار‌های نوپا هم پیشگام و دانشجویان به کارآفرینان برتر تبدیل شدند. ایرانیان که تا قبل تحریم‌ها معمولا از سایت‌های غربی برای تسهیل فعالیت‌های خود استفاده می‌کردند امروزه به بهره‌گیری از استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی رو آورده‌اند.
درواقع با وجود جنبه‌های مخرب و تاثیرات منفی تحریم‌های غرب علیه کشور، روزنه‌هایی از پیشرفت و خودکفایی ایران در عرصه‌های مختلف و به‌ویژه در فضای مجازی، فناوری اطلاعات و پیدایش استارتآپهای بزرگ نیز به چشم می‌خورد. در این مسیر معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت علوم و سازمان‌های ذیربط نقش بسزایی را در آماده‌سازی بستر‌های مناسب و فراهم‌سازی زمینه‌های لازم برای ظهور و رشد فعالیت‌های این چنینی ایفا کردند و درحال حاضر دنیای پررقابت استارت‌آپ‌ها امید و هیجان خاصی به جوانان کشور بخشیده است.
مردم دیگر به جای خرید از سایت «آمازون» به «دیجی‌کالا» مراجعه می‌کنند یا به جای نرم‌افزار «گوگل‌پلی»، از اپلیکیشین ایرانی «کافه بازار» بهره می‌گیرند که این تنها بخش بسیار جزئی از دنیای خدمات استارت‌آپ‌ها است. درحقیقت نبود بسیاری از سرویس‌ها در ایران منجر به تولید نمونه خارجی و در نهایت جذب سرمایه داخلی به جای سرمایه خارجی است که همگی در اثر وجود تحریم‌ها با همت دانشگاهیان پرتلاش پدید آمده‌اند.
شرکت‌های دانش‌بنیان هم در اقدامی نوین محصولات مورد نیاز دانشگاه‌ها و صنایع را برای سهولت در انجام فعالیت‌ها تامین می‌کنند. مطابق گزارش‌های پایگاه اطلاع‌رسانی بنیاد ملی نخبگان در اوایل تابستان امسال، در رتبه‌بندی شاخص جهانی نوآوری سال ۲۰۱۸ که از سوی سازمان جهانی مالکیت فکری (WIPO) منتشر می‌شود، جمهوری اسلامی ایران با جهشی قابل توجه از رتبه ۷۵ در سال ۲۰۱۷ به جایگاه ۶۵ در سال ۲۰۱۸ رسیده است. این در حالی است که رتبه ایران در این شاخص در سال ۲۰۱۵، ۱۰۶ بوده است. این رشد قابل توجه مرهون رشد در ابعادی همچون خروجی‌های دانش و فناوری (از جایگاه ۹۰ در سال ۲۰۱۵ به جایگاه ۴۱ در سال ۲۰۱۸) و خروجی‌های خلاق (از جایگاه ۱۱۶ در سال ۲۰۱۵ به جایگاه ۵۹ در سال ۲۰۱۸) است که بی‌شک توسعه زیست بوم نوآوری و کارآفرینی و همچنین توسعه استارتآپهای فعال در بخش‌های مختلف اقتصادی نقش بی بدیلی در کسب این جایگاه داشته است. بر اساس گزارش سال ۲۰۱۸ سازمان جهانی مالکیت فکری، ایران با رشدی ۱۰ پله‌ای یکی از بیشترین رشد‌ها را در میان کشور‌های همتراز خود داشته است. نکته قابل توجه اینکه جایگاه کشورمان در شاخص کارایی نوآوری (Innovation Efficiency Ratio)، از رتبه ۵۶ در سال ۲۰۱۷ به رتبه ۱۱ در سال ۲۰۱۸ رسیده است؛ بنابراین ایران در میان ۳۴ کشور با درآمد متوسط به بالا (upper-middle-income countries) در رتبه ۱۶ و در میان ۹ کشور آسیای مرکزی و جنوب غربی آسیا در رتبه دوم قرار دارد.
تلاش دانشگاهیان زیر سایه سنگین تحریم‌ها بسیار ستودنی است یکی دیگر از موضوعاتی که در چندسال اخیر قدرت و فرصت‌سازی ایرانیان را به جهانیان ثابت کرد، ورود به حوزه فناوری‌های فضایی و ساخت ماهواره‌های کاملا بومی بود؛ ماهواره‌های دانشگاهیان ایرانی یک به یک آماده و راهی فضا می‌شوند، درحقیقت ایران نهمین کشوری است که ماهواره ساخت داخل را در مدار قرار داد و همچنین ششمین کشوری است که موجود زنده به فضا فرستاد که این مسئله در نوع خود بسیار قابل توجه است.
ایران از لحاظ میزان سرمایه گذاری در بخش فضا در رده پانزدهم جهان و در زمره ۱۰ کشوری قرار دارد که توانایی طراحی و ارسال ماهواره به فضا را دارد. هرچند که سطح فناوری ایران در مقایسه با کشور‌های پیشرفته جهان بسیار فاصله دارد، اما تلاش‌های مهندسان ایرانی در طراحی و ساخت ماهواره و محموله‌های زیستی مختلف زیر سایه سنگین تحریم‌ها بسیار ستودنی است.
تدبیر استفاده از توان نخبگان و جوانان دانشگاهی برای دور زدن تحریم‌ها باعث شد که کشور دوباره به مسیر رسیدن به اهداف خود برگردد. موضوعات مطرح شده همراه با دانش و فناوری‌هایی که در سال‌های تحریم ایران به بار نشستند و بازگویی آن‌ها در قالب یک گزارش ساده و چند کلمه‌ای نمی‌گنجد همه و همه فرصت‌هایی هستند که با تحریم خلق شدند و ایرانیان نشان دادند که در هر شرایطی از پای نمی‌ایستند.
منبع: خبرگزاری علم و فناوری
