ضرورت ها و الزام احراز هویت مشتریان در بازار سرمایه

به گزارش شمانیوز به نقل از سنا، رئیس مرکز مبارزه با پولشویی سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان اینکه موضوع احراز هویت مشتریان و الزام آن جهت انجام فعالیت های تجاری منحصر به بازار سرمایه نبوده و به جهت رعایت قوانین و مقررات مبارزه با پولشویی در همه حوزه های کسب و کار برای اشخاص مشمول الزامی است، گفت: بدیهی است بازار سرمایه نیز به عنوان یکی از حوزه های پیشرفته در کسب و کار و تجارت از این امر مستثنی نیست.

 صابر جعفروندآذر اظهار داشت: بنا بر مقررات پولشویی و به طور مشخص براساس آئین نامه اجرایی ماده ۱۴ الحاقی قانون مبارزه با پولشویی مصوب ۲۱ مهر ۱۳۹۸ هیات وزیران ، کلیه اشخاص مشمول به موجب مواد ۵ و ۶ قانون مبارزه با پولشویی که مشخصاً اشخاص تحت نظارت سازمان بورس در بازار سرمایه را هم در برمی گیرد، ملزم به رعایت قوانین و مقررات در حوزه پولشویی اند.

وی افزود: بر این اساس، علاوه بر خود سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان دستگاه متولی نظارت ، کلیه اشخاص مشمول تحت نظارت نیز شامل شرکت های زیر مجموعه، بورس ها، شرکت سپرده گذاری مرکزی، شرکتهای کارگزاری و  موسسات و نهادهای مالی و ناشران اوراق بهادار ، مشمول قوانین و مقررات مذکور خواهند بود. به عبارتی می توان گفت یکی از اساسی ترین موضوعات در این حوزه، موضوع احراز هویت مشتریان است.

 رئیس مرکز مبارزه با پولشویی سازمان بورس و اوراق بهادار با طرح این موضوع که شاید برای برخی فلسفه وجودی و لزوم این تکلیف قانونی مورد سوال باشد، اظهار داشت: در پاسخ به این سوال باید گفت در چارچوب های مقررات بین المللی و ملی کشورهای مختلف ارائه خدمات پایه توسط اربابان کسب و کار نیازمند شناسایی مشتریان یا همان KYC است.

جعفروندآذر افزود: قانون، ارائه هرگونه خدمات پایه را بدون شناسایی مشتریان منع کرده است ؛ جالب تر اینکه همین انجام KYC نیز به صورت دفعه واحدی نبوده بلکه به تناسب سطح فعالیت و طبقه بندی ریسک مشتریان و سطح، نوع و میزان خدمات ارائه خدمات به مشتریان امری مستمر است.

وی با بیان اینکه طبیعتاً گام اولیه در شناسایی مشتریان از طریق احراز هویت آن ها در چارچوب پروتکل های موجود در مشخصات هویتی تعریف شده برای افراد در هر کشوری صورت می پذیرد، خاطرنشان کرد:  در کشور ما نیز اسناد و مدارک هویتی از قبیل شناسنامه، کارت ملی، گذرنامه و مشخصات مندرج در آن ها شامل مشخصات هویتی فردی و شماره و سریال شناسنامه، کد ملی، شماره گذرنامه و غیره در انطباق با خصوصیات فیزیکی شخص به عنوان اصیل یا نماینده قانونی صورت می گیرد.

رئیس مرکز مبارزه با پولشویی سازمان بورس و اوراق بهادار افزود: انطباق مشخصات فردی با اسناد هویتی عموماً به صورت حضوری و چهره به چهره انجام می شود ولی  با پیشرفت های صورت گرفته در عرصه تکنولوژی دیجتال، مواردی نیز به صورت غیر حضوری قابل انجام است.

جعفروندآذر خاطرنشان کرد: فارغ از شیوه ها و مکانیزیم های حضوری یا دیجیتالی در احراز هویت مشتریان، هدف اصلی در این زمینه حصول اطمینان خاطر در صحت اطلاعات مشتریان برای نظارت در یکی بودن عامل و معامله گر با مالک ذی نفع Beneficial Owner است.

وی در ادامه با اشاره  به اقدامات این مرکز در حفظ نظام سلامت معاملاتی در بازار سرمایه گفت: از سال های قبل اقدامات موثری در زمینه رفع مغایرت در مشخصات کدهای سهامداری و یا حذف تعدد کد اشخاص صورت گرفته است؛ به طوری که در حال حاضر نارسایی یا نقصی در این موارد در بازار وجود ندارد.

جعفروندآذر با بیان اینکه توسعه بازارها و پیشرفت تکنولوژی ، ساختارهای کسب و کار و تجارت را نیز دگرگون کرده و به تبع آن پیچیدگی هایی در حوزه بازارهای مالی و اوراق بهادار پدید آورده است، افزود:  به این ترتیب  اکتفا به روش های سنتی معمول در حفظ نظام سلامت معاملاتی بازار کافی به مقصود نیست و با تغییر در مقررات، ساختارها و نظام کنترل فعالیت اشخاص در بازار، تغییراتی نیز  در جنبه های مختلف آن چه در شناسایی ذی نفع اصلی و چه در منشاء وجوه مورد استفاده در مبادلات ایجاد شده است.

وی اظهار داشت: با توجه به این که انجام احراز هویت به جهت شناسایی مشتریان قابل حذف نیست و اصل و اساس سایر اقدامات و مجوزهای فعالیت در بازار است لذا تدابیری اندیشده شده تا  این مهم تسهیل شود و در حد امکان از ابزارها و امکانات قابل استفاده در این زمینه حداکثر استفاده صورت بگیرد.

جعفروندآذر با اشاره به اینکه سیستم احراز هویت مشتریان از سوی سازمان بورس در سال های اخیر عملیاتی و به روز  شده و در حال حاضر موارد اولیه شناسایی توسط آن انجام می شود، افزود: بستر ایجاد شده موجود توسط شرکت های کارگزاری، مراکز ارائه دهنده خدمات در پیشخوان دولت و شعب برخی بانک ها مورد استفاده قرار می گیرد.

رئیس مرکز مبارزه با پولشویی سازمان بورس و اوراق بهادار ادامه داد: همچنین با توجه به این که این سیستم بخشی از فرآیند کلی شناسایی را انجام می دهد ، عملیات در  سه سطح الزامی شناسایی شامل شناسایی ساده، معمول و مضاعف سطح اول یا همان شناسایی ساده تا حد زیادی انجام می شود ؛ سایر سطوح حسب مورد بایستی توسط اشخاص مشمول برای مشتریان آنها مطابق مقررات انجام شود که البته در این زمینه نیز برنامه ها و اقدامات توسعه ای بر اساس ساختارهای مورد نظر مرکز دنبال می شود.

وی با برشمردن چالش های موجود در این حوزه خاطرنشان کرد: سه چالش اساسی موجود در این بخش در شرایط حاضر پاندمی بیماری کوید-۱۹ و مشکلات کلی در رعایت فاصله فیزیکی یا اجتماعی در این شرایط، اقبال گسترده عمومی به بازار سرمایه و افزایش متقاضیان سرمایه-گذاری در بورس و اوراق بهادار و به تبع آن افزایش بسیار زیاد مشتریان در بازار و نیز موضوع سهام عدالت و فراهم شدن امکان نقدشوندگی از طریق بازار سرمایه برای مالکان آن است.

جعفروندآذر  با بیان اینکه در بحث پاندمی کوید- ۱۹ اقداماتی صورت گرفته که تا حد زیادی نیز موثر بوده است، افزود:  افزایش مراکز ارائه خدمات احراز هویت و استفاده از امکانات فیزیک و شعب بانک ها برای این موضوع بوده است ؛ به طوری که در حال حاضر از طریق بانک های صادرات، آینده و شهر و موسسه اعتباری ملل انجام می شود. در این اقدام هم امکان افزایش شعبات خدمات دهنده  بانک های مذکور در حد تمامی شعب وجود دارد؛ چندان که در بانک شهر صورت گرفته است و هم با مشارکت دیگر بانک ها و موسسات قابلیت افزایش و تسریع ارائه خدمات فراهم می شود.

رئیس مرکز مبارزه با پولشویی سازمان بورس و اوراق بهادار  اظهار داشت: در مورد افزایش تقاضای حضور در بازار سرمایه و صدور کدهای جدید گسترش مراکز احراز هویت برای شناسایی و صدور کد سهامداری بخشی از عمده مشکل افزایش تقاضا را می تواند برطرف کند و نیز تعدیل میزان تقاضا با ثبت نام بخش زیاد متقاضیان در ماه های آتی قابل تصور است.

وی افزود: در خصوص سهام عدالت که مالکان شامل اکثریت جمعیت کشورند نیز  با توجه به این که لزوماً همه اشخاص به صرف داشتن سهام عدالت تمایل یا امکان حضور و فعالیت دائمی در بازار ندارند، فراهم سازی شرایط خاص برای این افراد در تسهیل شرایط فروش و ایجاد نقد شوندگی برای سهام آنها بدون نیاز به ایجاد تغییر در ساختارها و رویه های موجود و نیز در سریع-ترین زمان ممکن با مشخص نمودن یک رویه مشخص و کلی به سهولت قابل انجام بوده و مانع و مشکل عمده ای در این زمینه متصورنیست.